Xuất khẩu sang thị trường ‘khó tính’: Hàng chất lượng ổn, giá tốt chưa chắc đã bán được

Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu 2024 với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu Xanh” ngày 4/12 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, phát triển bền vững (PTBV) đã trở thành xu thế của thời đại, định hướng chiến lược phát triển của mỗi quốc gia. Trong đó, PTBV về kinh tế được là coi là trụ cột nền tảng, là tiền đề để thực hiện phát triển về xã hội và bảo vệ môi trường. Tăng trưởng xanh và bền vững không chỉ là một xu hướng tất yếu mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để duy trì năng lực cạnh tranh và bảo đảm sự phát triển lâu dài của các nền kinh tế.

Những chính sách quan trọng như Thỏa thuận xanh châu Âu, Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn (CEAP) hay Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030 đang có ảnh hưởng lớn đến phương thức tăng trưởng, hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư trên thế giới. Các chính sách này không chỉ tập trung vào mục tiêu giảm phát thải mà còn đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe hơn về trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường, yêu cầu các nước xuất khẩu phải thay đổi phương thức sản xuất và cách tiếp cận để đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao.

“Việt Nam, với tiềm năng và lợi thế sẵn có, đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu hàng hóa xanh và bền vững, đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Việc chuẩn bị nguồn hàng xuất khẩu của Việt Nam thích ứng hiệu quả với những tiêu chuẩn bền vững là sống còn đối với nền kinh tế Việt Nam”, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân.

Việc nắm bắt cơ hội này không chỉ giúp Việt Nam đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế mà còn góp phần nâng cao vị thế quốc gia, hiện thực hóa cam kết đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu. Sự chuyển đổi này đòi hỏi một chiến lược đồng bộ, bao gồm từ định hướng của Chính phủ thông qua các cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ, sự chủ động của doanh nghiệp trong đầu tư thực hiện các giải pháp chuyển đổi xanh và tinh thần hợp tác đồng hành của các bên liên quan.

Ông Andri Meier – Phó Trưởng ban Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Thuỵ Sĩ tại Việt Nam nhận định, trong bối cảnh cảnh thương mại quốc tế đang thay đổi rất nhanh, nguy cơ phân mảnh ngày càng đáng kể, thách thức môi trường ngày càng gia tăng. Do đó, PTBV không còn là sự lựa chọn mà là điều bắt buộc cần phải làm và làm càng nhanh càng tốt. Hiện tại, Chính phủ và doanh nghiệp (DN) Việt Nam quan tâm nhiều hơn đến sản phẩm có tính bền vững để thích ứng với yêu cầu của thị trường.

Các yêu cầu về PTBV hiện nay là thách thức nhưng cũng là cơ hội để gia tăng năng lực cho DN Việt Nam, tạo ra việc làm thoả đáng cho người dân. Việt Nam đang hướng đến nền kinh tế có thu nhập cao, đạt mục tiêu kép. Chương trình hợp tác giữa Việt Nam và Thuỵ Sĩ giai đoạn 2025 – 2028 sẽ tập trung vào 3 trụ cột chính: thúc đẩy thương mại bền vững, cải thiện năng lực của DN trong nước; thúc đẩy tài chính bền vững; tăng cường năng lực chống chịu với biến đổi khí hậu, thúc đẩy phát triển nền kinh tế hàm lượng carbon thấp. Qua đó hỗ trợ Việt Nam trong lộ trình hướng đến nền kinh tế thu nhập cao, đạt mục tiêu kép, có năng lực chống chịu tốt hơn.

Đưa ra những khuyến nghị cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Hải Minh – Phó Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho rằng, từ “xanh” chỉ phản ánh môt phần của PTBV. Với EU, họ đặt ra những tiêu chuẩn liên quan đến ESG (môi trường – xã hội – quản trị), một trong những điều kiện mà các DN Việt Nam cần lưu ý với đối tác châu Âu. Tiêu chuẩn ESG phản ánh yêu cầu của EU và toàn cầu về PTBV. Họ không chỉ đưa ra điều kiện, cam kết trong nội khối mà EU còn đưa ra tiêu chuẩn PTBV và lồng ghép vào các điều kiện thương mại trong các FTA, qua đó lan toả thông điệp cho DN về việc cần ý thức về PTBV.

Ông Minh lưu ý, trước khi có các quy định chung của EU, DN châu Âu đã có những quy định riêng. Theo đó, DN càng lớn thì tiêu chuẩn càng cao. Vì vậy, DN Việt Nam khi làm việc việc với đối tác châu Âu cần phải đáp ứng các yêu cầu đó.

“EU không chỉ quan tâm chất lượng sản phẩm, giá thành mà còn là sản phẩm được làm ra như thế nào, người lao động có được bảo đảm các điều kiện tối thiểu hay không? PTBV là câu chuyện dài hơi nhưng là điều kiện tiên quyết mà DN cần lưu tâm nếu muốn tham gia cuộc đua thương mại toàn cầu hiện nay”, Phó Chủ tịch EuroCham nêu.

Minh Thu