Hà Nội, TP.HCM dẫn đầu cả nước
Theo kết quả chỉ số PII 2023 được công bố tại họp báo, Hà Nội, TP.HCM là hai địa phương đứng đầu cả nước trong bảng xếp hạng chỉ số PII năm 2023.
Bộ trưởng Bộ KH-CN Huỳnh Thành Đạt cùng các lãnh đạo Bộ KH-CN công bố Bộ chỉ số PII 2023
Theo đó, Hà Nội đạt 62,86 điểm, xếp thứ nhất trong bảng xếp hạng chỉ số PII năm 2023. Hà Nội đứng đầu ở cả xếp hạng đầu ra và đầu vào đổi mới sáng tạo nhờ dẫn đầu 14/52 chỉ số thành phần. Trong số này có các chỉ số về nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo như nhân lực, chi cho nghiên cứu phát triển, số lượng tổ chức KH-CN, tỷ lệ doanh nghiệp (DN) có hoạt động nghiên cứu phát triển, tỷ lệ DN có hoạt động đổi mới sáng tạo và các đầu ra về tài sản trí tuệ như sáng chế, giải pháp hữu ích, giống cây trồng, kiểu dáng công nghiệp hay các tác động đến KT-XH như chỉ số phát triển con người.
TP.HCM đạt 55,85 điểm, xếp thứ 2. TP.HCM là địa phương dẫn đầu 12/52 chỉ số thành phần. Trong đó gồm các chỉ số như chính sách hỗ trợ DN nhỏ và vừa, hạ tầng số, tỷ lệ DN có hoạt động nghiên cứu phát triển, tỷ lệ DN có hoạt động đổi mới sáng tạo và một số sản phẩm về tài sản trí tuệ, đơn đăng ký sáng chế và giải pháp hữu ích.
TP.HCM cũng có các điểm mạnh vượt trội đều đạt 100 điểm về hạ tầng số, tỷ lệ DN có hoạt động đổi mới sáng tạo, số DN mới thành lập và mật độ DN cùng đóng góp GDP cả nước. Tuy nhiên một số chỉ số được chỉ ra là điểm yếu bao gồm chính sách, quản trị môi trường, đơn đăng ký nhãn hiệu tập thể và tính năng động của chính quyền địa phương.
8 địa phương xếp ở các vị trí tiếp theo lần lượt là Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Bắc Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Quảng Ninh, Thái Nguyên.
Ở chiều ngược lại, Cao Bằng là địa phương xếp cuối bảng (thứ 63) với điểm trung bình là 22,18. Lai Châu xếp vị trí thứ 62 với 22,78 điểm. 8 địa phương ở các vị trí từ 53 – 61 là Kiên Giang, Đắk Nông, Quảng Trị, Bắc Kạn, Sơn La, Yên Bái, Điện Biên, Hà Giang, Gia Lai.
Căn cứ để địa phương đưa ra quyết sách
Phát biểu tại họp báo, Bộ trưởng KH-CN Huỳnh Thành Đạt cho biết từ năm 2017, Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố hằng năm đã được Chính phủ sử dụng như một công cụ quan trọng nhằm tham khảo, xây dựng, ban hành các chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo ở VN.
Tuy nhiên, do chỉ số GII đánh giá ở cấp quốc gia, nên nhiều số liệu thống kê ở cấp địa phương không có. Nhiều địa phương đã kiến nghị cần có bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương để có căn cứ khoa học và có số liệu minh chứng phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành phát triển KT-XH dựa trên KH-CN, đổi mới sáng tạo ở địa phương được tốt hơn, sát với thực tiễn hơn.
Theo Bộ trưởng KH-CN, tại Nghị quyết 10 ngày 3.2.2022, Chính phủ đã giao Bộ KH-CN chính thức triển khai Bộ chỉ số PII trên phạm vi toàn quốc từ năm 2023, hôm nay chính thức hoàn thành. “Bộ KH-CN cũng tin tưởng rằng, đây sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà đầu tư về môi trường đầu tư và điều kiện nguồn lực cho hoạt động sản xuất, kinh doanh ở các địa phương”, ông Đạt nói.
Tại buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh cho biết muốn có các quyết sách thúc đẩy phát triển KT-XH dựa trên KH-CN và đổi mới sáng tạo thì phải có định lượng, chứ không thể chung chung. Trong khi đó, chỉ số GII như Bộ trưởng KH-CN Huỳnh Thành Đạt đã nói, khó áp dụng cho các địa phương. “Cần thiết phải có đánh giá định lượng về thực trạng phát triển KT-XH dựa trên KH-CN và đổi mới sáng tạo để có các bằng chứng đưa ra các quyết sách cụ thể”, ông Minh nói.
Theo ông Minh, kết quả cho thấy sự phù hợp giữa kết quả PII 2023 với thực trạng phát triển KT-XH của các địa phương. Các địa phương thuộc nhóm dẫn đầu là các địa phương có điều kiện tự nhiên và địa lý thuận lợi (tập trung ở các vùng đồng bằng sông Hồng, Đông Nam bộ), có ngành công nghiệp, xây dựng, dịch vụ chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu kinh tế, tập trung nhiều khu công nghiệp, có cơ sở hạ tầng phát triển và có hoạt động KH-CN, đổi mới sáng tạo mạnh mẽ.
Ngược lại, các địa phương thuộc nhóm cuối là các địa phương còn hạn chế trong phát triển KT-XH, có vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên chưa thuận lợi cho phát triển và ứng dụng KH-CN, đổi mới vào phát triển KT-XH (tập trung ở các vùng Tây nguyên, trung du và miền núi phía bắc).
Theo ông Minh, việc so sánh trực tiếp giữa các địa phương là mang tính tương đối, không phải mục đích chính của bộ chỉ số bởi mỗi địa phương có các điều kiện, đặc điểm, định hướng phát triển khác nhau. Nói cách khác, Bộ chỉ số PII cung cấp căn cứ khoa học và các minh chứng về điểm mạnh, điểm yếu, về các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để phát triển KT-XH dựa trên KH-CN, đổi mới sáng tạo của từng địa phương.
Ông Hoàng Minh cho biết thời gian tới, Bộ KH-CN sẽ tổ chức các hoạt động tư vấn, hỗ trợ địa phương trong việc sử dụng chỉ số PII.
Bộ chỉ số PII năm 2023 có 52 chỉ số, chia làm 7 trụ cột (theo nguyên lý của Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII), gồm 5 trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT-XH dựa trên KH-CN, đổi mới sáng tạo, bao gồm: thể chế; vốn con người và nghiên cứu, phát triển; cơ sở hạ tầng; trình độ phát triển của thị trường; trình độ phát triển của DN.
Hai trụ cột đầu ra phản ánh kết quả tác động của KH-CN, đổi mới sáng tạo vào phát triển KT-XH, bao gồm: sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ; tác động.
Dữ liệu phục vụ xây dựng Bộ chỉ số PII 2023 được lấy từ hai nguồn chính: nguồn từ số liệu thống kê, quản lý nhà nước được công bố chính thức từ các bộ, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức ở T.Ư (có 39/52 chỉ số) và nguồn do các địa phương thu thập và cung cấp – kèm theo các tài liệu minh chứng (có 13/52 chỉ số).
