Trong tháng 12 này, nhóm nghệ nhân người Cơ Tu trú tại xã Thượng Long (H.Nam Đông, Thừa Thiên – Huế) đã hoàn thành nguyên mẫu quan tài độc mộc, nhà mồ truyền thống để phục vụ trưng bày.
Đây là hạng mục thuộc dự án hỗ trợ bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một (do Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam chủ trì). Các nghệ nhân được chọn tham gia điêu khắc là những người có tay nghề cao bậc nhất tại địa phương.
Hai phần của chiếc quan tài độc mộc được ghép thử
Trong khoảng 10 ngày, nhóm thợ đã dốc sức cưa xẻ gỗ, đục đẽo, quét sơn… để hoàn thành nhà mồ với mô thức 2 mái và được khớp nối bằng mộng gỗ rất chắc chắn.
Nhà có 6 cột chính, trong đó 2 cột giữa cao vượt trội kéo theo 2 mái khá dốc. 4 chiếc kèo xuôi về 2 bên là nơi đặt tổng cộng 6 xà ngang. Phía chân đế nhà mồ là 4 tấm ván thưng dày, được lắp ghép vào 6 chiếc cột.
Mái của nhà mồ được lợp bằng ống nứa chẻ đôi, sắp xếp theo hình máng xối sấp ngửa. Nóc nhà mồ sẽ được úp lên phần chóp ở điểm giao nhau của 2 mái nhà mồ. Đó là phần trang trí cầu kỳ, hết sức đẹp mắt với 1 đầu tạc hình đầu trâu, 1 đầu hình sơn dương.
Các nghệ nhân Cơ Tu đang sơn trang trí xung quanh nhà mồ
Còn quan tài độc mộc truyền thống được các nghệ nhân chế tác từ một thân gỗ xẻ làm đôi. Phần trên là nắp, phần dưới được khoét lỗ để đặt hài cốt sau khi cất bốc. Từ nhà mồ cho đến quan tài, mâm đế… đều được sơn trang trí 3 màu đen, đỏ, trắng.
Ông Lê Nhữ Sửu, Trưởng phòng VH-TT H.Nam Đông, cho biết những họa tiết ở nhà mồ, trên quan tài thể hiện cái nhìn trực quan của người Cơ Tu với thế giới xung quanh đã được hình tượng hóa, như những chòm sao, cây dương xỉ, lá cây tà vạc… và hình động vật như tắc kè, gà trống, rắn…
Những tượng tròn nhỏ dùng để trang trí bên trong nhà mồ
“Nhóm nghệ nhân là những người giỏi nghề nhất huyện. Đã lâu lắm rồi ở H.Nam Đông mới có một nhà mồ, quan tài độc mộc theo kiểu thức truyền thống của người Cơ Tu đẹp, chuẩn xác đến như vậy…”, ông Sửu nói.
Thanh Niên mời độc giả chiêm ngưỡng nhà mồ cùng chiếc quan tài độc mộc cực kỳ độc đáo của người Cơ Tu:
Nguyên mẫu nhà mồ của người Cơ Tu được thiết kế rất đẹp mắt
Nhóm nghệ nhân say sưa “làm đẹp” cho nhà mồ
Chiếc quan tài độc mộc sẽ được đặt trong nhà mồ có mái che được làm bằng tre
Phần khoét lõm ở 2 tấm ván 2 đầu nhà mồ dùng để đỡ quan tài độc mộc
Chỉ với 3 màu sắc đen, đỏ, trắng, nhà mồ người Cơ Tu vẫn mang nét đẹp hết sức độc đáo
A chua (nóc nhà mồ) một cấu kiện quan trọng, đòi hỏi tính thẩm mỹ cao của nhà mồ Cơ Tu
Trước khi đục, đẽo, các nghệ nhân sẽ đo, vẽ rất kỹ lên khối gỗ
Quan tài độc mộc được khớp lại với 2 tấm gỗ được xẻ từ thân cây nguyên khối
Đầu sơn dương, đầu trâu cùng các hoa văn trang trí được điêu khắc lên chiếc quan tài
Gỗ được cắt khúc để làm các tượng nhỏ trang trí bên trong nhà mồ
Các nghệ nhân phải mất nhiều ngày để hoàn thành nhà mồ, quan tài cho đến các tượng trang trí
Các tượng nhỏ sau khi hoàn thành sẽ được đặt lên 4 góc của chiếc mâm này. Chiếc mâm lại được đặt bên trên chiếc quan tài
Nguồn: https://thanhnien.vn/xem-nguoi-co-tu-deo-quan-tai-doc-moc-dieu-khac-nha-mo-185241229234943687.htm
