Vốn Nhà nước tại DN đến đâu, Nhà nước quản lý đến đấy

Ngày 8.8, tại Hà Nội, Bộ Tài chính (Cục Tài chính doanh nghiệp) phối hợp với Ngân hàng nhà nước (NHNN) tổ chức Toạ đàm lấy ý kiến về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tọa đàm nhằm mục tiêu lắng nghe các ý kiến đóng góp của khối các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp có vốn nhà nước và các cơ quan của NHNN đang thực hiện chức năng quản lý nhà nước và chức năng chủ sở hữu.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Bùi Tuấn Minh, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Thành viên thường trực Ban soạn thảo, Tổ trưởng tổ biên tập dự thảo Luật cho biết, NHNN là một trong những chủ sở hữu với nguồn lực rất lớn khi các doanh nghiệp có vốn góp nhà nước do cơ quan này làm đại diện, hiện có nhiều đóng góp, tác động lớn đến nền kinh tế. Các doanh nghiệp thuộc hệ thống NHNN đang là chủ sở hữu cũng có tính chất chuyên môn khá đặc thù.

Ông Bùi Tuấn Minh cho biết, dự thảo Luật này đã bổ sung nhiều điểm mới, mạnh dạn đi theo hướng không quản lý pháp nhân doanh nghiệp như trước mà xác định Nhà nước chỉ là một nhà đầu tư vốn chuyên nghiệp.

“Nhà nước có bao nhiêu vốn tại doanh nghiệp thì thực hiện quyền đến đó. Bên cạnh đó phân định rõ Nhà nước đầu tư vốn thông qua cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn. Trong quản lý, Nhà nước thực hiện quản lý phần vốn đầu tư, tức là quản lý phần cơ quan đại diện chủ sở hữu đầu tư vốn. Khi dòng tiền của Nhà nước đến đâu thì Nhà nước quản lý hoạt động đầu tư chứ không quản lý dòng vốn.

Nội hàm xuyên suốt gồm 4 nhóm nội dung lớn được đưa ra tại dự thảo Luật xin ý kiến gồm: Nhân sự; chiến lược, kế hoạch, phương án cơ cấu vốn; chủ trương đầu tư vốn; lợi nhuận của chủ sở hữu…” – Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết.

Đại diện NHNN, ông Lê Anh Xuân, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính – Kế toán cho biết, NHNN được giao làm đại diện chủ sở hữu tại 12 doanh nghiệp và tổ chức tín dụng.

Trong 12 đơn vị có 8 tổ chức tín dụng, 1 tổ chức tài chính, 3 doanh nghiệp. Tổng quy mô vốn điều lệ của 12 đơn vị do NHNN quản lý là khoảng 233 nghìn tỉ đồng (tính đến cuối năm 2023), tổng vốn chủ sở hữu là 470 nghìn tỉ đồng, tổng quy mô tài sản hơn 8,5 triệu tỉ đồng. Với quy mô rất lớn, 12 doanh nghiệp này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế – xã hội.

Thời gian qua trên cơ sở áp dụng Luật số 69/2014/QH13 và các nghị định có liên quan, NHNN đã ban hành quy chế quản lý người đại diện và cũng nhiều lần sửa đổi, bổ sung quy chế này.

Sau 10 năm triển khai Luật số 69/2014/QH13, hàng năm NHNN đều được kiểm toán nhà nước kiểm toán thường niên, đối với công tác quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được kiểm toán nhà nước ghi nhận đánh giá NHNN đã thực hiện đúng, đủ quyền chủ sở hữu. Tuy nhiên, ông Lê Anh Xuân cũng chỉ ra một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật 69/2014/QH13.

Ông Lê Anh Xuân cũng gợi ý một số nội dung trọng tâm để đại diện 12 doanh nghiệp tham dự tọa đàm có ý kiến góp ý cụ thể, trong đó đánh giá cao nội dung Quỹ đầu tư phát triển, coi đây là điểm sáng khi quan điểm của Bộ Tài chính đang đi theo đề xuất cho phép trích quỹ Đầu tư phát triển để tại doanh nghiệp từ lợi nhuận sau thuế cao hơn theo phương án 2 là trích tối đa 80% lợi nhuận sau thuế. Tuy nhiên cũng đặt ra vấn đề là cơ chế điều phối quỹ đầu tư phát triển này trong cộng đồng doanh nghiệp sao cho hợp lý.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đã trực tiếp góp ý vào các nội dung tại dự thảo Luật như về: Đối tượng áp dụng; vấn đề quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; trích lập Quỹ đầu tư phát triển tại doanh nghiệp từ lợi nhuận sau thuế; phạm vi đầu tư vốn nhà nước; hoạt động đầu tư của doanh nghiệp; sắp xếp, cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp, quản trị doanh nghiệp; cơ quan, người đại diện chủ sở hữu vốn… qua đó góp phần tiếp tục hoàn thiện hồ sơ Luật.

Thông tin làm rõ thêm một số nội dung tại dự thảo Luật, ông Bùi Tuấn Minh cho biết, dự thảo Luật đã xác định rõ nguyên tắc, Nhà nước chỉ là một nhà đầu tư vốn tại doanh nghiệp, không can thiệp hành chính trực tiếp vào hoạt động và quản trị của doanh nghiệp mà được thực hiện thông qua cơ quan, người đại diện chủ sở hữu vốn tại doanh nghiệp để đảm bảo các quyền của nhà đầu tư vốn, góp vốn vào doanh nghiệp.

Về băn khoăn của đại biểu liên quan tới các nội dung quản trị doanh nghiệp, ông Minh cho biết, dự thảo Luật không quy định các nội dung quản trị của doanh nghiệp mà chỉ quy định quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư do đó không ảnh hưởng tới quản trị nội bộ của doanh nghiệp. Đối với quỹ đầu tư phát triển để tại doanh nghiệp từ lợi nhuận sau thuế cần khẳng định quỹ này không phải của doanh nghiệp, quỹ này là của chủ sở hữu. Lợi nhuận sau thuế thuộc về quyền của chủ sở hữu, không phải quyền của doanh nghiệp, tuy nhiên cần tiếp thu, nghiên cứu tỷ lệ để lại, sử dụng quỹ đảm bảo hiệu quả.