VKFTA “thổi luồng gió mới” vào ngành thủy sản

Hàn Quốc đã trở thành 1 trong 10 thị trường đơn lẻ nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam. (Nguồn: VnEconomy)

“Trái ngọt” từ VKFTA

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), liên tục trong 3 tháng trở lại đây, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường Hàn Quốc tăng trưởng phi mã ở mức 3 con số. Đáng chú ý, xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này trong tháng 6 lập đỉnh, với giá trị xuất khẩu đạt gần 6 triệu USD, tăng gấp gần 6 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Lũy kế 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá ngừ sang Hàn Quốc đạt hơn 14 triệu USD, tăng 144% so với cùng kỳ. Hàn Quốc đã trở thành 1 trong 10 thị trường đơn lẻ nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam.

Số liệu thống kê của Hải quan cho biết, trong 6 tháng đầu năm nay, có 15 doanh nghiệp đang tham gia xuất khẩu cá ngừ sang thị trường Hàn Quốc. Dẫn đầu trong số này là Nha Trang Bay, Yueh Chyang Canned Food và Trinity Vietnam, chiếm 86% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Hàn Quốc nhập khẩu chủ yếu nhóm cá ngừ chế biến và đóng hộp từ Việt Nam, chiếm tới 99% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, Hàn Quốc nhập khẩu chủ yếu thịt loin (là phần thịt thăn dọc sống lưng của cá ngừ) cá ngừ vằn hấp đông lạnh.

Đặc biệt, trong khi Hàn Quốc giảm nhập khẩu cá ngừ từ các nước, lại tăng nhập khẩu từ Việt Nam. Với dân số hơn 51 triệu dân, Hàn Quốc đang là thị trường tiềm năng đối với các nhà xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam với xu hướng tăng trưởng cao từ năm ngoái.

VASEP đánh giá, “trái ngọt” mà xuất khẩu cá ngừ thu được từ thị trường Hàn Quốc có sự tác động lớn từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Hàn Quốc (VKFTA). Kể từ khi được ký kết và có hiệu lực từ cuối năm 2015, Hiệp định VKFTA đã trở thành một công cụ quan trọng giúp hai nước thực hiện chiến lược phát triển kinh tế, đặc biệt là thương mại và đầu tư. FTA này có tác động tích cực tới nhiều ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, từ điện tử, hàng dệt may, giày dép cho tới thủy sản.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Hàn Quốc đã tăng 62% từ 585 triệu USD năm 2015 lên 950 triệu USD năm 2022 và 786 triệu USD năm 2023. Trong giai đoạn từ 2015 – 2023, sau khi Hiệp định VKFTA có hiệu lực, thủy sản xuất khẩu sang Hàn Quốc đều ghi nhận tăng trưởng cao, trong đó, tôm tăng 37%, mực và bạch tuộc tăng 51%, cá loại khác (trừ cá ngừ, cá tra) tăng 4%.

Mở đường cho tôm Việt Nam

VASEP nhận định, xu hướng tiêu dùng thủy sản ở Hàn Quốc đang có sự thay đổi theo xu hướng giảm chi tiêu của người tiêu dùng. Đây lại là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu những sản phẩm thủy sản có mức giá phù hợp.

Cũng như Nhật Bản, thị trường Hàn Quốc có lợi thế vị trí địa lý gần, nhu cầu tiêu thụ ổn định sẽ là điểm đến của nhiều doanh nghiệp thủy hải sản Việt Nam trong thời gian tới, trong bối cảnh lạm phát khiến tiêu thụ giảm mạnh ở các thị trường phương Tây. Bên cạnh đó, căng thẳng Biển Đỏ khiến giá cước vận tải biển đi Mỹ và châu Âu tăng vọt thì những thị trường gần như Hàn Quốc đang được nhiều doanh nghiệp quan tâm.

Trong các sản phẩm thủy hải sản xuất khẩu từ Việt Nam, ngoài cá ngừ, tôm cũng là mặt hàng được người tiêu dùng Hàn Quốc ưa chuộng. VASEP cho biết, năm 2024 là năm thứ 10 thực hiện VKFTA, theo lộ trình, gần hết các dòng hàng thủy sản có mức thuế về 0%.

Tuy nhiên, theo cam kết về hạn ngạch tại Phụ lục 2A-1 về quản lý hạn ngạch thuế quan của Hàn Quốc tại văn kiện VKFTA, hiện vẫn còn nhóm 7 dòng sản phẩm thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam vào Hàn Quốc đang chỉ được hưởng ưu đãi thuế quan theo cơ chế hạn ngạch (tính tới nay là hạn ngạch miễn thuế hiện là 15.000 tấn/năm).

Cụ thể, đối với nhóm này, Hàn Quốc chỉ miễn thuế nhập khẩu cho Việt Nam theo VKFTA cho 15.000 tấn/năm (mức hạn ngạch áp dụng từ năm 2020 trở đi). Khối lượng sản phẩm nhập khẩu vượt quá mức hạn ngạch sẽ không được hưởng ưu đãi thuế quan theo VKFTA mà phải chịu mức thuế cơ sở là 20%.

Trong khi đó, đối chiếu với biểu thuế nhập khẩu của Việt Nam cập nhật nhất (năm 2024), thì toàn bộ các dòng hàng thủy sản nhập khẩu từ Hàn Quốc vào Việt Nam đã ở mức 0%. Như vậy, Việt Nam hoàn toàn mở cửa với thủy sản Hàn Quốc nhưng đổi lại vẫn bị áp hạn ngạch xuất khẩu tôm sang Hàn Quốc.

Để tiếp tục tháo gỡ vấn đề này, vừa qua VASEP đã có văn bản đề nghị Chính phủ, các Bộ, ngành xem xét yêu cầu Hàn Quốc gỡ bỏ cơ chế hạn ngạch thuế quan đối với tôm đông lạnh Việt Nam theo VKFTA là rất cấp thiết để bảo vệ thị phần và lợi ích trong lâu dài của tôm Việt Nam tại thị trường này.

Từ góc độ thực tiễn, theo Hiệp hội này, khả năng đề nghị này được phía Hàn Quốc ủng hộ là rất cao trong bối cảnh nước này đang phải đối mặt với thách thức lạm phát cao, giá thực phẩm tăng phi mã. Khởi động việc đề nghị tham vấn với Hàn Quốc để gỡ bỏ hạn ngạch hiện tại đối tôm từ Việt Nam vào Hàn Quốc sẽ giúp người tiêu dùng Hàn Quốc được tiếp cận nhiều hơn với tôm Việt Nam với giá tốt hơn và đảm bảo sự công bằng cho tôm Việt Nam trong cạnh tranh với các nước khác.