Nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều khó khăn, thách thức mới, Đảng và Nhà nước ta đã có những quyết sách đúng đắn, bước đi chủ động, đột phá, khẳng định bản lĩnh trong việc triển khai các hoạt động đối ngoại. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định công tác đối ngoại đã “đạt được nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, trở thành một điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước những năm qua”.
Công tác đối ngoại được triển khai chủ động, đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả trên cơ sở bám sát chủ trương, đường lối đối ngoại mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Dấu ấn nổi bật của đối ngoại Việt Nam trong nửa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng chính là việc tổ chức thành công hội nghị đối ngoại toàn quốc (12/2021) với việc khẳng định về sự hình thành, phát triển của trường phái đối ngoại, ngoại giao “cây tre Việt Nam”: Gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam.
Bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại hội nghị và cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tổng kết toàn diện, sâu sắc và khái quát hóa, nâng tầm lý luận về đối ngoại Việt Nam.
Trong giai đoạn từ năm 2021 – 2023, dù bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, ngành đối ngoại, ngoại giao vẫn tổ chức thành công gần 200 hoạt động đối ngoại song phương và đa phương quan trọng. Qua đó, mạng lưới quan hệ đối ngoại của Việt Nam ngày càng rộng mở. Đối ngoại Việt Nam đã đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương với các đối tác, đặc biệt là đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và đối tác quan trọng khác, trong đó có việc nâng tầm và tạo những đột phá quan trọng.
Việt Nam đã hoàn tất việc thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia thuộc tất cả các châu lục, trong đó có 3 nước có quan hệ đặc biệt, 6 đối tác chiến lược toàn diện, 12 đối tác chiến lược và 12 nước đối tác toàn diện; có quan hệ kinh tế thương mại với hơn 230 nước và vùng lãnh thổ.
Riêng trong 2 năm (2022 – 2023), Việt Nam đã nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Hàn Quốc (2022), Hoa Kỳ và Nhật Bản (2023). Trong đó, chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden theo lời mời của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng (10 – 11/9/2023) và việc hai nước thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững đã đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử kể từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và cũng là khi thành lập Liên hợp quốc vào năm 1945, Việt Nam là đối tác chiến lược hoặc đối tác chiến lược toàn diện với tất cả các nước ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Việc thiết lập quan hệ ngoại giao với Bahamas (1/2023), Trinidad và Tobago (2/2023) đã hoàn thành việc thiết lập quan hệ ngoại giao của Việt Nam với cả 33 nước Mỹ Latinh.
Đối ngoại Việt Nam đã chủ động, tích cực thúc đẩy việc đối thoại, đàm phán; tham gia các hiệp định, sáng kiến vì hòa bình, tiến bộ nhân loại; đồng thời, góp phần chủ động bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Đường biên giới hòa bình, hữu nghị với các nước láng giềng được duy trì, giao lưu và hợp tác xuyên biên giới được thúc đẩy, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị với các nước. Đặc biệt, Việt Nam đạt được những kết quả rất quan trọng về phân định và giải quyết một số vấn đề biên giới lãnh thổ trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, củng cố đường biên giới hòa bình, hữu nghị.
Trên biên giới đất liền, Việt Nam đã phối hợp với các nước láng giềng quản lý đường biên, mốc giới hiệu quả. Trên biển, Việt Nam kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng; tham gia xử lý tốt những vụ việc phát sinh; cùng với các nước liên quan nỗ lực, tạo chuyển biến trong xây dựng Bộ quy tắc ứng xử với các bên ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế. Việt Nam là một trong các nước đầu tiên ký Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học ngoài vùng quyền tài phán quốc gia (BBNJ).
Công tác đối ngoại tiên phong trong huy động các nguồn lực bên ngoài, góp phần quan trọng cho việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, nhất là mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. Ngoại giao kinh tế đã góp phần triển khai thành công mạng lưới 16 Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) đã ký với 57 đối tác để giảm thiểu tác động bất lợi của thương mại quốc tế suy giảm, góp phần đưa xuất, nhập khẩu đạt hơn 680 tỷ USD, nằm trong tốp 20 thế giới về quy mô thương mại. Thu hút FDI trong năm 2023 lập kỷ lục mới, đạt 36,6 tỷ USD, trong đó có nhiều nguồn FDI chất lượng cao.
Trong công tác người Việt Nam ở nước ngoài, Việt Nam đã tổ chức thành công nhiều hoạt động trực tiếp kết nối kiều bào với quê hương, Tổ quốc; tích cực vận động, thu hút nguồn lực tri thức, kinh tế của kiều bào phục vụ phát triển đất nước. Đồng thời, kiều bào ta ở nước ngoài có địa vị pháp lý được bảo đảm, ngày càng ổn định, hội nhập và phát triển.
Cùng với việc lần đầu tiên chủ trương nâng tầm đối ngoại đa phương được đưa vào văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Quốc hội đã trực tiếp tham gia nhiều hoạt động đa phương quan trọng ở khu vực và thế giới, qua đó, truyền tải mạnh mẽ thông điệp về một đất nước Việt Nam yêu chuộng hòa bình, trọng công lý, năng động, đổi mới, sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Với những đóng góp nổi bật tại các diễn đàn đa phương, vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam đã nâng cao. Việt Nam được cộng đồng quốc tế tín nhiệm bầu vào nhiều cơ chế quan trọng.
Đại hội XIII của Đảng lần đầu tiên xác định xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, gồm ba trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân. Từ đó, công tác đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân được triển khai đồng bộ, hiệu quả, phát huy thế mạnh của từng trụ cột và sức mạnh tổng hợp của nền ngoại giao Việt Nam.
Phát huy cao độ thế và lực của đất nước, công tác đối ngoại từ nay đến cuối nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng tập trung vào các mục tiêu: Tiếp tục củng cố vững chắc hơn nữa môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, đi đôi với bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; tận dụng hiệu quả các yếu tố quốc tế thuận lợi và huy động tối đa các nguồn lực bên ngoài nhằm góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu đến năm 2025, 2030 và 2045 mà Đại hội XIII đề ra; không ngừng nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của đất nước.
Tin rằng, những thành tựu đạt được trong nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII là tiền đề, cơ sở quan trọng để công tác đối ngoại tiếp tục góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Hồng Chung
