Trang chủNewsVăn hóa - Xã hộiVì sao vùng đất Quảng Nam la liệt giếng cổ Champa, ngàn...

Vì sao vùng đất Quảng Nam la liệt giếng cổ Champa, ngàn năm nước vẫn đầy, hút chả cạn?


Giếng Chăm cổ ở Quảng Nam, vì sao nước trong vắt cả trăm năm, hút chả bao giờ cạn?- Ảnh 1.

Giếng Chăm ở sát hè nhà ông Trần Hưng Thành (xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam). Ảnh: HOÀNG MINH 

Giếng cổ bên tháp Champa cổ

Nếu ví tháp Chăm – những công trình nổi – là những linga (tượng trưng cho dương vật) thì cũng có thể coi giếng Chăm – những công trình chìm – là những yoni (tượng trưng cho âm hộ), là cặp vật thờ biểu tượng cho nguyên lý sinh tồn của Bà-la-môn giáo, vốn là tín ngưỡng của người Chăm.

Từ niềm tin về sự bền bỉ của viên gạch do mình làm nên, người Chăm xưa đã dùng chính loại gạch xây tháp để xây giếng nước. 

Có thể nói như vậy qua thực nghiệm mài – chập: vốc nước mài những viên gạch ở giếng Chăm cổ vẫn thấy lượng bột gạch tạo ra trong quá trình mài (để trở nên là một loại hồ gắn kết 2 viên gạch lại với nhau khi xây gạch), cũng như có thể chạm khắc được các họa tiết trên viên gạch mà không bị vỡ dăm, vốn là những tính năng đặc biệt chỉ có ở gạch Chăm xây tháp xưa.

Giếng Chăm cổ ở Quảng Nam, vì sao nước trong vắt cả trăm năm, hút chả bao giờ cạn?- Ảnh 2.

 Ông Nguyễn Văn Mích bên giếng Chăm ở sân nhà tại làng Khương Mỹ (xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam). Ảnh: HOÀNG MINH

Cùng với sự tồn tại kỳ diệu của những viên gạch xây giếng ngâm mình hơn nghìn năm dưới nước (ước tính theo khoảng niên đại của những đền tháp, chùa, cảng Chăm nơi có giếng Chăm cổ), thì điều đáng nói là tài phong thủy của người xưa trong việc tìm ra những mạch nước vĩnh cửu này.

Những giếng Chăm cổ còn lại ở Quảng Nam đều nằm thành cụm, từ 2 giếng trở lên. Trước hết là cụm 2 giếng tròn ở xóm Suối (thôn An Thiện, xã Tam An, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam), cách tháp Chăm Chiên Đàn chừng 1km về hướng nam. 

Nằm ngay ở đầu xóm, giếng ở vườn nhà ông Hồ Văn Xuân sâu chừng 4,5m, đường kính 1m, đáy giếng được táng bằng tảng sa thạch có hình chảo, ở giữa lòng chảo được khoét sâu như một chiếc gàu lớn. 

Theo lời ông Xuân, giếng này không bao giờ cạn, là nguồn nước uống của cả 2 làng An Phú Nam và An Phú Bắc trong những cơn đại hạn.

Giếng Chăm cổ ở Quảng Nam, vì sao nước trong vắt cả trăm năm, hút chả bao giờ cạn?- Ảnh 3.

 Giếng cổ Chăm ở vườn ông Võ Lang (xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam). Ảnh: HOÀNG MINH

Còn giếng ở vườn nhà ông Võ Đợi nằm ở cuối xóm Suối, kề sát suối Ông Thủ. Giếng này sâu khoảng 5m, đáy không táng bằng sa thạch, nay vẫn là nguồn nước ăn uống của 4 gia đình ở gần giếng. 

Ông Đợi cho biết, vào những lúc hạn hán giếng này vẫn có nước đầy khoảng 3m, vào mùa hạn phải dùng đến 3 mô tơ cùng bơm hút sau vài giờ mới cạn để nạo vét làm sạch giếng. 

Vào những năm hạn hán kéo dài đến mức cư dân thử đào sâu xuống lòng suối vẫn không có nước, thì giếng này là chỗ nước ăn uống cậy dựa cho dân làng Hòa Tây ở gần.

Cụm 4 giếng cổ Champa ở gần tháp Chăm Khương Mỹ (xã Tam Xuân 1, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam ) đều là giếng vuông. 

Ngoài 1 giếng cổ nằm cách chân tháp chừng 40m, 3 giếng còn lại ở vườn nhà của các ông Nguyễn Văn Mích, Trần Hưng Thành, Võ Lang, đều nằm ở phía tây tháp, giếng xa nhất chỉ cách tháp chừng 400m. Cùng nằm trên vùng đất gò có bình độ bằng nhau, 4 giếng này đều có độ sâu 5 – 7m, rộng khoảng 1 – 1,1m. 

Ông Nguyễn Văn Mích (81 tuổi) kể: “Cơn đại hạn kéo dài gần 2 năm 1952 – 1953, dân các làng quanh đây toàn nhờ nguồn nước của 4 giếng cổ này. Người đến đây lấy nước cả ngày đêm, rứa mà không giếng nào cạn, nước giếng mô cũng trong cũng ngọt hết. Người xưa coi đất tìm mạch nước quá giỏi!”.

Giếng cổ bên cảng xưa, chùa cũ

Cụm giếng Chăm còn lại ở làng Trung Phường (xã Duy Hải, Duy Xuyên) cũng nằm kề các di tích Chăm có tiếng một thời: cảng Trung Phường, chùa Trung Phường, cách TP.Hội An chừng 3km về hướng đông nam.

Là cảng thị thịnh đạt của người Chăm xưa, Trung Phường là một trong những bến dừng chính trên “con đường tơ lụa trên biển” – trục giao thương hàng hải quốc tế mà Biển Đông là cửa ngõ bắt buộc phải đi qua của những con tàu xuôi ngược Đông – Tây thời bấy giờ. 

Cùng với sự thịnh vượng của thương cảng này, người Chăm xưa đã xây dựng ở gần cảng một ngôi chùa mà gạch dùng xây chùa cũng cùng loại với gạch xây tháp. 

Chưa thấy tài liệu về ngôi chùa Chăm cổ này nhưng có lẽ nó được xây dựng dưới triều Indrapura – vương triều coi đạo Phật là quốc giáo với sự ra đời của Phật viện – kinh thành Đồng Dương (xã Bình Định Bắc, Thăng Bình), cách Trung Phường chừng 40km về hướng tây nam.

Giếng Chăm cổ ở Quảng Nam, vì sao nước trong vắt cả trăm năm, hút chả bao giờ cạn?- Ảnh 4.

 Giếng cổ Chăm kề bên cụm tháp Chăm Khương Mỹ. Ảnh: HOÀNG MINH

Thời cảng thị Trung Phường thịnh vượng, chùa Trung Phường được xem là nơi hành hương của những thương nhân trong chuyến hải hành dằng dặc trên Biển Đông. 

Hiện nay ở chùa Trung Phường còn giữ được một số loại tượng vốn là vật cúng dường của các thương nhân từ các tàu buôn cập cảng Trung Phường thời ấy.

Cụm 9 giếng Chăm cổ ở Trung Phường nằm trên một vệt dài chừng 400m là khu dân cư chạy dọc theo hướng bắc – nam của cồn cát tiếp giáp với biển. 

Theo anh Nguyễn Chánh – chủ hộ có 1 giếng Chăm ở vườn nhà mình, những giếng cổ này là nguồn nước ăn uống của cư dân trong làng từ bao đời nay. Nhưng gần đây một số hộ có giếng cổ trong vườn đã dời nhà đi nơi khác sinh sống nên một số giếng ở đó đã bị bỏ phế, một số bị vùi lấp, hiện chỉ còn 5 giếng.

Theo anh Chánh, trong số 9 giếng này có 3 giếng vuông, còn lại là giếng tròn, và người xưa đã làm nên những viên gạch hơi cong (có lẽ họ đã mài gạch) nhằm để dễ xây tròn. 

Lại có 1 giếng được xây vuông một đoạn, xây tròn một đoạn; có giếng được xây xen bằng sa thạch một đoạn, một số kẽ hở khi xây được chêm chặt bằng san hô. Ngoài ra, ở chùa Trung Phường cũng còn có 1 giếng Chăm.

Giếng Chăm cổ ở Quảng Nam, vì sao nước trong vắt cả trăm năm, hút chả bao giờ cạn?- Ảnh 5.

 Giếng Chăm ở vườn nhà ông Võ Đợi (xã Tam An, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam). Ảnh: HOÀNG MINH

Những giếng cổ ở Trung Phường cũng là những mạch nước kỳ diệu. “Hồi chưa có giếng khoan giếng đóng, tôi dùng một mô tơ hút nước ở cái giếng cổ của nhà tôi để tưới đậu cả ngày vẫn không cạn hẳn. Trong khi những giếng của người dân mình thì chỉ hút vài ba giờ là cạn trơ đáy” – anh Chánh nói.

Theo các vị lão làng ở Trung Phường, người xưa truyền lại rằng các giếng Chăm ở đây thời xưa là nơi cung ứng nước ngọt cho các thương thuyền cập cảng Trung Phường để giao thương hay nghỉ chân rồi nhổ neo tiếp tục cuộc hành trình. 

Các tư liệu ghi chép của Ba Tư, A Rập từ thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ XIV được Louis Ferrand thu thập đã cho biết người Chăm đào giếng rất trong, ngọt và không bao giờ cạn nước, ở dọc các cồn cát ven biển để “xuất khẩu” nước cho các thương thuyền nước ngoài vào biển Chămpa lúc bấy giờ.

Giếng cổ Chămpa – những “yoni” sinh động với nguồn nước mát lành vĩnh cửu còn lại là những hiện vật quý trong bảo tàng cuộc sống. 

Mong sao có những công trình nghiên cứu và kế hoạch bảo tồn thích đáng để những giếng nước nghìn năm không chỉ không mất thêm mà còn khám phá ra những giá trị ẩn khuất từ những mạch nước kỳ diệu này.





Nguồn

Cùng chủ đề

Làng cổ nổi tiếng ở Thanh Hóa có núi Rồng hang Tiên, đi đâu cũng đụng đồ cổ, chuyện cổ. nhà cổ

Cách trung tâm thành phố Thanh Hóa 3km, Làng cổ Đông Sơn thuộc phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa (tỉnh Thanh Hóa) là ngôi làng đã có hàng ngàn năm tuổi, gắn với nền văn hóa Đông Sơn nổi tiếng. ...

Vì sao dự án gần 500 tỷ đồng chưa thi công sau 2 tháng khởi công?

Khởi công nhưng vẫn chưa thi công được Như báo Kinh tế & Đô thị đã đưa tin, ngày 24/8, dự án Đường vành đai phía Bắc tỉnh Quảng Nam chính thức khởi công. Dự án có tổng mức đầu tư 498 tỷ đồng; trong đó nguồn vốn ngân sách Trung ương 398 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 100 tỷ đồng. Công trình do liên danh nhà thầu là Công ty CP Đại Thiên Trường và Công ty CP 873...

Vì sao mỏ cát khủng đấu giá đạt 370 tỉ lại có giá khởi điểm chỉ 1,4 tỉ đồng?

"Họ nói với tôi là cũng muốn được tiếp tục khai thác mỏ. Nhưng khi bỏ giá lên tới đâu đó 50 tỉ đồng thì thấy không thể theo được nữa nên đành bỏ cuộc" - bà Sương nói.Cũng theo bà Sương, sở dĩ mỏ cát ĐB2B được đẩy giá cao lên hàng trăm tỉ đồng có thể xuất phát từ khả...

Bảo vật quốc gia ở Bình Thuận là một cái linga Champa bằng vàng ròng sáng rực hiếm có khó tìm

 Đồng bào Chăm là một cộng đồng dân tộc thiểu số sinh sống rất lâu đời ở Bình Thuận. Trong suốt chiều dài lịch sử, họ đã sáng tạo ra nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể mang bản sắc riêng biệt, đặc sắc, góp phần làm phong phú, đa dạng nền văn hóa Bình Thuận và đất nước. Mới đây, khi Linga vàng được công nhận là Bảo vật quốc gia lại càng làm...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Cấp giấy chứng nhận mô hình sản xuất chè theo tiêu chuẩn hữu cơ cho HTX Chè Nhật Thức

Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Nguyên vừa phối hợp với UBND xã Phục Linh (huyện Đại Từ) tổ chức tổng kết và cấp giấy chứng nhận mô hình sản xuất chè theo tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam cho HTX chè Nhật Thức. ...

Khám phá Dinh thự Pháp cổ 106 năm tuổi lần đầu mở cửa đón khách tham quan ở Hà Nội

Lần đầu tiên du khách được tham quan và chứng kiến tận mắt dinh thự 106 tuổi - Bắc Bộ Phủ (nay là Nhà khách Chính phủ), nơi chứng tích lịch sử của mùa thu cách mạng tại Thủ đô. Đây là hoạt động nằm trong Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024 diễn ra từ...

Miss International 2024 Huỳnh Thị Thanh Thủy lột xác đẹp đầy mê hoặc, có bí kíp giữ dáng khó ngờ

Sở hữu chiều cao 1,76m cùng số đo 3 vòng gợi cảm lần lượt là 80-63-94cm, tân Miss International 2024 Huỳnh Thị Thanh Thủy nhận được nhiều lời khen ngợi nhan sắc thăng hạng, "lột xác" kể từ khi đoạt giải Á khôi 1 cuộc thi Học sinh - Sinh viên...

Supe Lâm Thao, nơi nhiều người lao động mơ ước được vào làm việc

Khoảng 5 năm gần đây, đời sống công nhân, cán bộ Supe Lâm Thao được nâng lên một tầm mới, sâu hơn, cao hơn, đầy đủ hơn. Điều đó không chỉ thể hiện ở các bữa ăn ca hàng ngày, trang phục bảo hộ lao động, chế độ đầy đủ mà...

Một khu rừng dưới nước ở xã này của Tiền Giang rộng kiểu gì mà có tới 10.000 con động vật hoang dã?

Hiện Khu bảo tồn sinh thái Đồng Tháp Mười (xã Thạnh Tân, huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang) có đàn động vật hoang dã ước khoảng 10.000 con, gồm các loài chim hoang dã, cá, thú...Trung bình mỗi năm còn có thêm khoảng 1.000 con chim, con thú sinh sôi, được...

Bài đọc nhiều

Bão số 7 Yinxing ảnh hưởng thế nào đến thời tiết Nam bộ?

TPO - Do hoàn lưu bão số 7 không lớn nên hiện nay chưa ảnh hưởng đến thời tiết khu vực Nam bộ. Hiện nay, mưa tại khu vực này chủ yếu do áp cao lạnh lục địa và rãnh áp thấp kết hợp nhiễu động gió đông. TPO - Do hoàn lưu bão số 7 không lớn nên hiện nay chưa ảnh hưởng đến thời tiết khu vực Nam bộ. Hiện nay, mưa tại khu vực...

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần

Theo thông tin từ Ban Bảo vệ chăm sóc sức khỏe cán bộ Trung ương, đồng chí Nguyễn Phú Trọng, sinh năm 1944, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, sau thời gian lâm bệnh, mặc dù được Đảng, Nhà...

Di của ‘Những đứa trẻ trong sương’ tự theo bạn trai hơn 7 tuổi về làm vợ

Nhờ chống lại tục 'bắt vợ', Má Thị Di người dân tộc Mông đã tìm được hạnh phúc bên chồng hơn 7 tuổi. Má Thị Di (thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai) - nhân vật chính trong phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm đã có những chia sẻ xúc động về cuộc sống của mình trong tọa đàm "Ra khỏi màn sương" do Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam tổ chức. -...

Tuyệt chủng gần 90 năm bất ngờ được tìm thấy nhờ một chú chó

Xuất hiện lần cuối vào năm 1937, các nhà nghiên cứu cũng không thể ngờ lại có thể nhìn thấy loài động vật này xuất hiện giữa những cồn cát ở Nam Phi. ...

Cùng chuyên mục

Người đàn ông cầm mũ bảo hiểm đập kính ô tô ở TPHCM

Ô tô va chạm đuôi xe máy, sau đó người điều khiển xe máy tháo mũ bảo hiểm đập kính ô tô. Ô tô va chạm đuôi xe máy, sau đó người điều khiển xe máy tháo mũ bảo hiểm đập kính ô tô. Ngày 13/11, mạng xã hội xôn xao clip ghi lại cảnh ô tô công nghệ va chạm đuôi xe máy khiến người lái xe máy ngã xuống đường. ...

Muốn sự nghiệp thăng tiến, phải biết từ chối việc không phù hợp

52% chuyên gia gen Z không muốn trở thành quản lý cấp trung, 72% thích phát triển theo lộ trình cá nhân để tích lũy kỹ năng thay vì ở vai trò quản lý. Đây là kết quả khảo sát gần nhất của Robert...

Sinh con rồi cho bạn làm con nuôi thì có được hưởng thai sản?

(Dân trí) - Lao động nữ sinh con và lao động nữ nhận nuôi con nuôi đều được hưởng chế độ thai sản nếu đủ điều kiện quy định. Chị T. đã có 3 con nhỏ và được hưởng chế độ thai sản khi sinh 3 con. Nay chị T. lại mang thai nên dự định sau khi sinh đứa con thứ 4 sẽ cho một người bạn chưa có gia đình nhận làm con nuôi.Người bạn có nhu cầu...

Mới cưới được 3 ngày, tôi đã phải thu dọn quần áo bỏ về nhà mẹ đẻ sau khi nghe yêu cầu đòi giữ...

Mẹ chồng còn nói đó là quy tắc gia đình. Tôi không ngờ bà lại áp dụng quy tắc này với mình tôi. ...

Mới nhất

Kế hoạch thực hiện Quy hoạch tỉnh Lạng Sơn thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định số 1371/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch tỉnh Lạng Sơn thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. ...

Tỷ phú Elon Musk tác động ông Trump thay đổi lập trường với Trung Quốc?

(VTC News) - Tỷ phú Elon Musk, người ủng hộ nhiệt thành của ông Trump và có nhiều lợi ích kinh doanh tại Trung Quốc, có thể là "làn gió mát" xoa dịu căng thẳng Mỹ - Trung. Ông Donald Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng cho nhiệm kỳ thứ hai. Các nhà phân tích cho rằng mối quan tâm...

Hiệu quả từ thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang)

Nằm cách thành phố Hà Giang hơn 100km, Hoàng Su Phì là huyện biên giới phía Tây tỉnh Hà Giang, với 13 dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó đồng bào DTTS chiếm hơn 95%. Thời gian qua, huyện đã tập trung chỉ đạo thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế...

Tiger Beer chuyển mình bản lĩnh với diện mạo mới

Tiger Beer ra mắt diện mạo và câu chuyện thương hiệu mới, đánh dấu sự khởi đầu cho hành trình bứt phá mạnh mẽ hơn trước thềm năm mới 2025. Diện mạo mới không chỉ khẳng định vị bia đẳng cấp thế giới của Tiger Beer mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng và tinh thần...

Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn

Quốc hội yêu cầu siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện, giải ngân vốn; cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu trong trường hợp thực hiện, giải ngân chậm. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm...

Mới nhất