Cựu Tổng thống Donald Trump hầu tòa tại New York hôm 4/4 (Ảnh: AP).
Ông Donald Trump ngày 4/4 đã trở thành cựu Tổng thống đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ bị truy tố hình sự. Căn cứ vào động thái đó của đại bồi thẩm đoàn New York và các cáo buộc hình sự khác liên quan đến ông Trump, nhiều người có thể nghĩ vận may chính trị của cựu Tổng thống đang bị đe dọa.
Nhưng nhiều quan chức đảng Cộng hòa dường như do dự trong việc công kích cựu Tổng thống mà thay vào đó là nhắm vào công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg, người đứng sau vụ điều tra hình sự nhắm vào ông Trump. Và các nhà cá cược vẫn ủng hộ đề cử ông Trump là ứng viên cho đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2024.
Rõ ràng là chính trường Mỹ đang ở trong một tình huống chưa từng có tiền lệ và thực tế chính trị có thể thay đổi sau bản cáo trạng.
Vị trí dẫn đầu của ông Trump trong các cuộc thăm dò bầu cử sơ bộ năm 2024 của đảng Cộng hòa tiếp tục được củng cố và tăng lên trong tháng trước khi một bản cáo trạng xuất hiện. Hầu hết đảng viên Cộng hòa nghĩ rằng, tất cả các cuộc điều tra khác nhau nhằm vào ông Trump đều được thúc đẩy bởi động cơ chính trị. Vì vậy, phần lớn những người ủng hộ ông Trump không quá lo lắng về tương lai chính trị của vị cựu Tổng thống trong cuộc tranh cử năm 2024.
Các cuộc thăm dò gần đây từ Fox News, Đại học Monmouth và Đại học Quinnipiac cũng cho thấy triển vọng của ông Trump trong đảng Cộng hòa tại bầu cử sơ bộ được cải thiện rõ rệt như thế nào. Ông Trump đều dẫn trước với 2 con số vào tháng 3, tăng 12 điểm % kể từ tháng 2 so với đối thủ gần nhất là Thống đốc Florida Ron DeSantis, ứng viên chưa chính thức công bố ý định tranh cử tổng thống năm 2024.
Theo cuộc thăm dò của Quinnipiac, được công bố vào tuần trước, chỉ 18% cử tri đã đăng ký của đảng Cộng hòa nghĩ rằng những cáo buộc chống lại ông Trump trong vụ chi tiền “bịt miệng” ngôi sao khiêu dâm Stormy Daniels ở New York là rất nghiêm trọng hoặc có phần nghiêm trọng. Trong khi đó, có tới 53% người được hỏi tin rằng vụ việc này không hề nghiêm trọng.
Dù bản cáo trạng được công bố gần đây là sự kiện có thật (chứ không chỉ là tiềm năng) và có thể thay đổi một số quan điểm, điều này không ảnh hưởng quá nhiều như mọi người nghĩ.
Hầu hết các đảng viên Cộng hòa (và trên thực tế là đa số cử tri được hỏi) trong cùng một cuộc thăm dò của Quinnipiac đều cho rằng, công tố viên đưa ra những cáo buộc đó (ông Bragg) là mang tính thiên vị. 93% đảng viên Cộng hòa cho rằng, vụ truy tố chủ yếu mang động cơ chính trị và 63% cử tri nói chung cũng có suy nghĩ này. Gần như mọi người thuộc đảng Cộng hòa (93%) và hầu hết cử tri (63%) đều nghĩ vụ truy tố chủ yếu mang động cơ chính trị.
Thật vậy, khi đề cập đến bất kỳ bản cáo trạng nào, đảng Cộng hòa dường như đã áp dụng quan điểm có lợi cho ông Trump. Một cuộc thăm dò của Đại học Marist được công bố vào tuần trước cho thấy, 55% người được hỏi nói chung tin rằng tất cả vụ điều tra cựu Tổng thống là công bằng, trong khi con số này là 18% với đảng viên Cộng hòa và 14% với những cử tri từng bỏ phiếu chọn ông Trump vào năm 2020.
Ngoài cáo trạng hình sự ở New York, các khảo sát cũng cho thấy đa số đảng viên Cộng hòa được hỏi tin ông Trump không có tội trong nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020. Tương tự như vậy, cuộc thăm dò cho thấy, hầu hết các đảng viên Cộng hòa tin ông Trump đúng trong những nỗ lực đó.
Quan điểm tương đồng
Tuy nhiên, việc nhóm các đảng viên Cộng hòa tin rằng các vụ điều tra mang động cơ chính trị chỉ là một phần của những gì đang diễn ra ở quy mô rộng lớn hiện nay.
Có thể hình dung bức tranh này như sau: các đảng viên Cộng hòa có thể nghĩ ông Trump vô tội, nhưng đồng thời tin rằng các vấn đề pháp lý của ông có thể gây hại cho cựu Tổng thống trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024. Nhưng các cuộc khảo sát cho thấy, đối với cử tri đảng Cộng hòa, dường như họ thích ứng viên có quan điểm tương đồng về các vấn đề quan trọng hơn là ứng viên có khả năng thắng cử.
Trong cuộc thăm dò gần đây nhất của CNN/SSRS, các đảng viên Cộng hòa và cử tri độc lập nghiêng về đảng Cộng hòa đã chỉ ra rằng, 41% đảng viên ưu tiên chọn ứng viên có thể đánh bại Tổng thống Joe Biden (nếu ông Biden quyết định tái tranh cử) hơn so với thỏa thuận về các vấn đề. Những người ủng hộ Trump cũng vậy. 61% cho biết ứng viên có khả năng cùng chung quan điểm quan trọng hơn khả năng được bầu, trong khi có 39% không đồng ý.
Đây là sự khác biệt lớn so với diễn biến trong bầu cử sơ bộ năm 2020 của đảng Dân chủ. Đến tháng 3/2020, 73% người ủng hộ ông Biden được hỏi nói họ ưu tiên chọn người có khả năng đắc cử tổng thống hơn là cùng chung quan điểm.
Nói cách khác, ông Biden đối với các cử tri đảng Dân chủ là cần theo hướng cần phải là ứng viên có thể thắng cử, trong khi ông Trump đối với đảng Cộng hòa thì không.
Đây có thể là lý do ông Trump vẫn dẫn đầu, mặc dù đa số đảng viên Cộng hòa tin cơ hội tốt nhất để họ đánh bại ông Biden là nằm ở các ứng cử viên tiềm năng khác chứ không phải ông Trump.
Theo thăm dò của Marist từ tháng 2 thì 54% thành viên đảng Cộng hòa nghĩ rằng, một ứng viên khác, chứ không phải ông Trump, sẽ mang lại cơ hội tốt nhất cho đảng này trong chiến lược giành lại Nhà Trắng vào năm 2024.
Tất nhiên, các cử tri đảng Cộng hòa có thể không tính toán sai lầm trong đợt bầu cử tới.
Ngay cả với tất cả các vấn đề tiềm ẩn về khả năng thắng cử, ông Trump giờ đây đã dẫn trước ông Biden trong nhiều cuộc thăm dò cho cuộc tổng tuyển cử năm 2024, so với khi cựu Tổng thống hoàn toàn bị vượt mặt vào năm 2020. Cuộc thăm dò tương tự cho thấy ông DeSantis có xu hướng đương đầu với đối thủ của đảng Dân chủ là ông Biden tốt hơn ông Trump một vài điểm, điều này phù hợp với suy nghĩ của đa số đảng viên Cộng hòa.
Câu hỏi lớn sắp tới là điều gì sẽ xảy ra khi ông Trump bị truy tố? Liệu đảng Cộng hòa có tiếp tục gắn bó với vị cựu Tổng thống này? Liệu yếu tố khả năng đắc cử có quan trọng hơn nếu số phiếu thăm dò ý kiến của ông Trump suy yếu đáng kể so với ông Biden?
Chưa thể biết chính xác câu trả lời, nhưng theo các chuyên gia, môi trường chính trị Mỹ không ảnh hưởng quá nghiêm trọng tới ông Trump trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa năm tới.
