Cà Mau vốn dĩ được biết đến là vùng đất “lắm tôm nhiều cá”. Trước đây, do điều kiện buôn bán, trao đổi với các địa phương khác khó khăn nên cư dân địa phương đã sáng tạo nên món tôm lụi để thết đãi người thân, bạn bè trong những ngày nghỉ lễ, Tết.
Một cơ sở chế biến tôm, cá tại Cà Mau.
Tôm để lụi thường là tôm thẻ hoặc tôm sú tự nhiên còn tươi sống. Sau khi rửa sạch, lột vỏ, tôm được giữ lại phần vỏ của đuôi cho bắt mắt.
Tôm lột xong sẽ được người làm ướp gia vị và dùng các cọng sống dừa vót nhỏ để lụi tôm, mỗi xâu từ 10-20 con tôm.
Tôm được xỏ lụi ngang phần đầu và khoảng giữa thân rồi dùng dao hoặc chày để đập nhẹ tôm cho dẹp ra để mau khô hơn. Sau đó, các xâu tôm sẽ treo lên cây hoặc phơi trên giàn cho tôm bắt được nắng nhiều chiều, mau khô.
Tôm phơi khoảng một ngày thì khô và đóng gói để trữ tủ lạnh dùng dần. Trung bình ba ký tôm tươi sẽ cho ra được một ký tôm lụi khô.
Ngày nay, ngoài một số hộ dân làm truyền thống để dành ăn những ngày tết thì có nhiều cơ sở sản xuất tôm lụi để bán ra thị trường.
Sản xuất theo quy mô nhà xưởng thì tôm sẽ được phơi khô trong nhà kính để đảm bảo không có ruồi và bụi bẩn.
Tôm lụi tự nhiên không sử dụng phẩm màu, nhưng sau khi phơi xong sẽ có màu đỏ cam của gạch tôm.
Để làm ra được một ký tôm xẻ hoặc tôm lụi phải chế biến từ 4-6 ký tôm tươi, (tùy theo độ khô của tôm).
Do quy trình chế biến tốn nhiều công sức nên tôm lụi có giá khá cao từ 1-1,4 triệu đồng/kg (tùy kích cỡ tôm hoặc độ khô của tôm.
Với hương vị thơm ngon đặc biệt, sẽ là thiếu sót lớn nếu không thử thưởng thức món tôm lụi khi có dịp đến Cà Mau.
Anh Nguyễn Văn Miên, người làm tôm lụi, tôm xẻ nhiều năm ở huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau chia sẻ, chỉ cần nhìn màu sắc tôm là biết được tôm có ngon hay không.
“Mặt hàng tôm lụi, tôm xẻ bán rất chạy do nhiều khách hàng giờ chú trọng đến sức khỏe, nên ăn uống họ cũng chọn những mặt hàng ít gia công, ít ướp gia vị, thường ăn những mặt hàng không ướp sẽ còn độ ngọt hơn”, anh Miên nói.
Để làm ra được một ký tôm xẻ hoặc tôm lụi phải chế biến từ 4-6 ký tôm tươi, (tùy theo độ khô của tôm).
Tôm lụi tự nhiên không sử dụng phẩm màu, nhưng sau khi phơi xong sẽ có màu đỏ cam của gạch tôm. Tôm có mùi thơm tự nhiên không bị tanh nồng. Tôm phơi đủ nắng sẽ nhanh khô và không bị tơi mềm, độ khô của tôm vừa phải sẽ giữ được vị ngọt.
Đặc biệt trong những ngày nghỉ lễ 30/4-1/5, người dân, du khách có thể nướng tôm lụi trên bếp than hồng hoặc bếp cồn với lửa vừa phải sẽ giữ trọn hương vị ngọt thanh, thớ thịt dai ngon cùng mùi thơm đặc trưng của con tôm Cà Mau.
