Những ngày tháng 3, đi qua các tỉnh miền Đông Nam Bộ, không khó để bắt gặp những vườn điều chín rộ ven đường. Bạn tôi nhà ở Bình Phước rủ rê: “Cuối tuần về chơi, tui đãi bà ăn điều 7 món”.
Nhà bạn nằm lọt thỏm trong một vườn điều mát rượi ở huyện Lộc Ninh. Vừa về tới, tôi đã được thưởng thức ngay 1 dĩa điều sống chấm muối ớt. Thấy tôi ngần ngại vì sợ chát, nhỏ thúc: “Ăn đi, đây là cây điều tuyển ngọt nhất vườn”. Tôi nhón một miếng, đúng thật, mọng nước, ngọt lịm.
Rồi bạn dẫn tôi xuống bếp mục sở thị những món ăn chế biến từ điều mà phải nói dù dân miền Đông nhưng từ thuở cha sinh mẹ đẻ tôi mới thấy lần đầu. Nào là điều nấu canh chua, điều trộn gỏi gà, điều trộn muối ớt, điều kho cá, điều xào sả ớt, điều muối, nước mắm điều…
Trong khi món điều nấu canh chua có vị thanh dịu rất dễ chịu thì món điều xào sả ớt lại thật sự làm bật mọi tế bào lưỡi bởi vị chua chua ngọt ngọt của điều, thơm cay nồng của sả. Chế biến cũng rất đơn giản. Điều lựa trái chín ngọt, xắt sợi, vắt hơi ráo nước. Sả, tỏi, ớt bằm nhỏ, xào trên lửa lớn cho dậy mùi rồi cho điều vào xào vài lần, nêm nếm gia vị, chan vào chút nước tương là xong.
Món điều bóp gỏi gà. Ảnh: LÂM AN
Cũng xào như vậy nhưng với những trái điều đã muối qua 1 mùa thì lại đậm đà hơn ở vị mặn và cái mùi khăm khẳm rất dễ gây thương nhớ. Nhỏ bạn kể điều tươi không ăn hết thì mang đi muối để dành ăn quanh năm. Nước tươm ra từ quá trình muối cho vào lọ thủy tinh phơi dưới nắng sẽ ngả màu vàng óng, chấm rau luộc rất bắt.
Món điều bóp gỏi gà hẳn nhiều người không lạ, hương vị cũng xuất sắc nhưng có lẽ độc đáo hơn cả là điều trộn muối ớt. Nguyên liệu ngoài trái điều còn có bầu non xắt sợi chần sơ, tôm tươi, đậu phộng rang và đặc biệt là lá vạn thọ. Mẹ bạn giải thích trái điều vốn nhiều nước nên khi làm gỏi sẽ không pha nước trộn như làm nhiều món gỏi khác mà tận dụng vị chua, ngọt có sẵn và dùng muối ớt để điều vị. Thay vì trộn với rau răm thì lá vạn thọ lại mang đến cho món này một mùi hương nồng nàn khó lẫn vào đâu được. Riêng bầu sẽ làm món gỏi giòn hơn. Thay vì ăn vã, điều trộn muối ớt ăn kèm với bún thì hợp không thể tả.
Hai ngày cuối tuần ở nhà bạn, đúng không ngoa, tôi được thưởng thức điều 7 món đến đã đời. Ra về còn được mẹ bạn đùm túm một túi trái điều tươi để “về thành phố có thèm thì làm mà ăn nha con”.
