Ưu tiên nguồn vốn bảo trì hạ tầng đường sắt

Máy móc, nhân lực sửa chữa sạt lở hầm Chí Thạnh cuối tháng 5 vừa qua. (Nguồn ảnh: Vnexpress.net).

Trước thực trạng kết cấu hạ tầng đường sắt như các hầm và cầu yếu, ngày 5/6, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) có văn bản báo cáo Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) kiến nghị Chính phủ và đề xuất Bộ Tài chính ưu tiên bố trí nguồn vốn để đảm bảo an toàn chạy tàu.

Theo VNR, hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia hiện nay đã được sử dụng lâu năm dẫn đến các thiết bị, các vật tư chủ yếu như ray, tà vẹt, ghi, phụ kiện hầu hết đã cũ, lạc hậu, chất lượng thấp, không phù hợp tiêu chuẩn, quá niên hạn và có dấu hiệu nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn công trình đường sắt, an toàn vận tải đường sắt.

Đặc biệt, có 12/39 hầm của toàn bộ mạng lưới đường sắt được xây dựng và đưa vào khai thác trong khoảng thời gian từ năm 1926 – 1936. Hiện vỏ hầm bằng bê tông hoặc đá hộc xây bị phong hóa, nứt vỡ, thấm nước, khổ tĩnh không hẹp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn khai thác chạy tàu, phải hạn chế tốc độ chạy tàu. Cả 12 hầm đều chưa từng được sửa chữa, gia cố, cải tạo từ khi xây dựng đến nay.

Về cầu, hiện có 465 cầu xung yếu trên tổng số 1.862 cầu của toàn bộ mạng lưới. Các cầu này bị quá niên hạn sử dụng hoặc có kết cấu bê tông, đá xây bị phong hóa, xuất hiện nhiều vết nứt quá tiêu chuẩn cho phép hoặc có kết cấu thép bị rỉ nặng, mặt cầu yếu.

Trong tổng số 4.368 cống của toàn bộ mạng lưới, có 876 cống cũ, quá niên hạn sử dụng hoặc có vết nứt quá tiêu chuẩn cho phép. Một số cống bị sập, không đảm bảo thoát nước đang phải gia cố tạm bằng dầm bó ray để đảm bảo an toàn.

Hàng năm, VNR tiến hành điều tra, rà soát, tổng hợp tình trạng, trạng thái kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đặc biệt đối với các công trình, hạng mục công trình quá niên hạn sử dụng, không phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn hoặc có dấu hiệu nguy hiểm trên mạng lưới đường sắt quốc gia và có báo cáo cơ quan có thẩm quyền để ưu tiên bố trí nguồn vốn nâng cấp, cải tạo.

Để đảm bảo an toàn chạy tàu, với thực tế nguồn vốn bố trí cho ngành đường sắt còn hạn hẹp, VNR đề xuất cần hơn 16.200 tỷ đồng để sửa chữa, cải tạo nâng cấp kết cấu hạ tầng; trong đó, 500 tỷ đồng gia cố các hầm yếu, 4.028 tỷ đồng sửa chữa các cầu xung yếu đang bị xuống cấp trầm trọng, 1.544 tỷ đồng sửa chữa và gia cố 876 các vị trí cống, khoảng 9.438 tỷ đồng sửa chữa 720 công trình đường chính, đường ga, ghi, đường ngang và 705 tỷ đồng để sửa chữa 182 công trình kiến trúc nhà ga.

VNR kiến nghị, trước mắt, ngành cần ưu tiên đầu tư khoản kinh phí khoảng 1.295 tỷ đồng để gia cố khẩn cấp đảm bảo an toàn đối với các công trình tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn rất cao trên các tuyến đường sắt.

Cụ thể, ngành đường sắt đề xuất cần 500 tỷ đồng gia cố 12 hầm bằng cách sử dụng vòm thép hình, khung chống, về lâu dài cần đưa vào các dự án đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 – 2030; 700 tỷ đồng để gia cố 94 cầu thay các thanh kết cấu bị rỉ thủng quá nặng, thay đinh tán, bu lông bị hư hỏng…; 95 tỷ đồng để gia cố 14 công trình kiến trúc bằng cách sử dụng hệ thống dầm thép, khung thép để chống đỡ tại các vị trí nguy hiểm.

Trong thời gian chờ triển khai các dự án, để đảm bảo tuyệt đối an toàn công trình đường sắt, an toàn vận tải đường sắt, đảm bảo hoạt động giao thông vận tải đường sắt luôn thông suốt, VNR đã yêu cầu, chỉ đạo các đơn vị thường xuyên kiểm tra, theo dõi, trực chốt và chuẩn bị đầy đủ vật tư, nhân lực, máy móc thiết bị để kịp thời ứng phó nếu có các tình huống khẩn cấp xảy ra.

Cũng theo báo cáo của VNR, chỉ tính riêng sự cố sạt lở hầm đường sắt Bãi Gió đã làm thiệt hại hơn 50,4 tỷ đồng. Trong đó, chi phí tham gia khắc phục sự cố hơn 3,6 tỉ đồng; chi phí thiệt hại trực tiếp do sự cố hơn 18,7 tỉ đồng; thiệt hại giảm doanh thu ảnh hưởng từ sự cố hơn 28 tỉ đồng.

Ngoài ra, do ảnh hưởng của sự cố kéo dài, nhiều hành khách và chủ hàng đã thay đổi phương tiện đường sắt bằng phương tiện khác dẫn đến doanh thu vận tải sau khi sự cố được khắc phục bị giảm, chưa hồi phục trở lại được như trước khi sự cố xảy ra.