Tương lai của báo in trong thời đại số

Sau đại dịch Covid-19, Tạp chí Đẹp bỗng trở lại với số lượng độc giả gia tăng một cách đáng ngạc nhiên. Sau một thời gian dài giãn cách xã hội, chấp nhận tiếp thụ thông tin qua màn hình điện thoại, có vẻ như nhiều bạn đọc bắt đầu thấy nhớ tiếng giấy mở sột soạt khi cầm tờ tạp chí trên tay.

Họ cũng nhớ cả cách thiết kế cầu kỳ, bao hàm nhiều ý nghĩa trong cả từng khoảng trống, những bức hình và con chữ. Và các nhà quảng cáo cũng đã nhận ra xu hướng đó.

Nhận diện thách thức

Hiện tượng sụt giảm độc giả của báo in đang trở nên nghiêm trọng trong thời đại số. Trong năm 2023, tổng lượng phát hành của 25 tờ báo lớn nhất tại Mỹ đã giảm 14% so với năm trước đó. Những tờ báo danh tiếng như The New York Times và The Wall Street Journal cũng không ngoại lệ khi số lượng độc giả báo in tiếp tục giảm, dù họ đã có sự tăng trưởng đáng kể về số lượng độc giả trực tuyến.

Tại Việt Nam, báo in cũng đang đối mặt với sự sụt giảm nghiêm trọng về lượng độc giả, không loại trừ cả những tờ báo từng có lượng phát hành cực lớn như Tuổi Trẻ, Thanh Niên. Trong những năm 1990 – 2000, báo Tuổi Trẻ đạt đỉnh cao với lượng phát hành lên tới gần nửa triệu bản/ngày; đến năm 2023 thì chỉ còn khoảng 150.000 bản/ngày. Sự giảm sút này phần lớn do sự chuyển dịch của độc giả sang các nền tảng số và mạng xã hội để cập nhật tin tức.

Sự suy giảm đáng kể về lượng độc giả, cùng với bối cảnh chuyển dịch số hóa kéo theo sụt giảm doanh thu quảng cáo. Theo dữ liệu từ Pew Research Center, doanh thu quảng cáo của ngành báo giấy Mỹ giảm từ 46,2 tỷ USD năm 2002 xuống còn 9,8 tỷ USD vào năm 2022, tức giảm gần 80% trong vòng hai thập niên.

Doanh thu quảng cáo của tạp chí giảm từ 20,6 tỷ USD vào năm 2000 xuống còn 6,5 tỷ USD vào năm 2020, tức giảm hơn 68%. Nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là do sự dịch chuyển của các nhà quảng cáo sang các nền tảng kỹ thuật số, nơi mà hiệu quả và khả năng đo lường của quảng cáo được cải thiện rõ rệt.

Doanh thu quảng cáo của báo in tại Việt Nam cũng đang sụt giảm mạnh mẽ trong những năm gần đây. Theo số liệu từ VTV, tổng doanh thu quảng cáo của ngành báo in giảm từ 5.000 tỷ đồng năm 2015 xuống còn 3.200 tỷ đồng năm 2020 và tiếp tục xu hướng giảm cho đến nay.

Trong khi đó, chi phí sản xuất báo và tạp chí in đang ngày càng gia tăng do nhiều yếu tố. Một trong những nguyên nhân chính là sự tăng giá của nguyên liệu thô, đặc biệt là giấy in. Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất giấy và bột giấy, giá giấy đã tăng khoảng 20 – 30% trong vài năm qua do nguồn cung giảm và chi phí vận chuyển tăng cao.

Chi phí năng lượng cũng đóng góp vào sự gia tăng này. Các nhà in phải chịu thêm chi phí điện năng và nhiên liệu. Chi phí nhân công cũng tăng khi các doanh nghiệp phải trả lương cao hơn để thu hút và giữ chân nhân viên trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động.

Các yếu tố này làm cho việc duy trì và phát triển báo in và tạp chí trở nên khó khăn hơn, buộc các nhà xuất bản phải tìm cách tối ưu hóa quy trình sản xuất và tìm kiếm các nguồn thu nhập bổ sung để bù đắp chi phí tăng cao.

Tìm kiếm cơ hội

Dù phải đối mặt với nhiều thách thức, báo chí in vẫn giữ được uy tín và vị thế quan trọng trong lòng nhiều độc giả trung thành. Nhiều người vẫn ưa thích cảm giác cầm trên tay tờ báo giấy, và coi việc đọc báo in như một thói quen không thể thiếu hằng ngày. Họ tin tưởng vào thương hiệu và uy tín của các tờ báo và tạp chí đã có lịch sử lâu đời.

Các tờ báo danh tiếng như The New York Times, The Wall Street Journal, hay The Economist cung cấp thông tin với sự chính xác, chất lượng biên tập cao và tính khách quan. Theo nghiên cứu từ Pew Research Center, phần lớn độc giả tin rằng báo in cung cấp thông tin đáng tin cậy hơn so với các nguồn trực tuyến.

Các tờ báo như Nhân Dân, Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Hànộimới cũng duy trì được lòng tin và sự yêu mến từ độc giả trung thành. Nhiều người vẫn chọn đọc báo in để cập nhật tin tức hằng ngày, vì họ tin rằng thông tin trên báo in được kiểm chứng kỹ lưỡng và biên tập cẩn thận, giúp họ tránh được những tin giả và thông tin không chính xác tràn lan trên mạng. Uy tín của báo chí in không chỉ nằm ở nội dung chất lượng mà còn ở khả năng duy trì giá trị văn hóa và truyền thống.

Theo nghiên cứu từ Two Sides North America, thái độ của độc giả đối với báo in vẫn rất tích cực. Khảo sát năm 2023 cho thấy 34% người Mỹ vẫn thích đọc báo in hơn, 58% người tiêu dùng cho biết họ sẽ lo lắng nếu báo in biến mất. Một nghiên cứu khác từ Pew Research Center cho thấy khoảng 32% người Mỹ vẫn đọc báo in, mặc dù phần lớn chuyển sang các thiết bị kỹ thuật số để cập nhật tin tức.

Những chiến lược thích ứng

Xu hướng chuyển dịch từ báo in sang báo số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới. Báo chí in buộc phải thích ứng và tận dụng xu thế này cho chiến lược tồn tại.

Yêu cầu quan trọng nhất là phải tìm cách gia tăng khả năng tương tác với độc giả và trải nghiệm trên báo chí in, bằng cách thiết lập một hệ sinh thái nội dung đa nền tảng, tạo ra nhu cầu sử dụng cho từng nhóm đối tượng độc giả. Trước hết, báo in nên tập trung vào các bài viết phân tích chi tiết và chuyên sâu. Những bài viết này không chỉ mang lại thông tin chất lượng mà còn tạo ra giá trị khác biệt so với tin tức trực tuyến thường ngắn gọn và nhanh.

Các giải pháp thông minh như việc sử dụng mã QR và công nghệ thực tế tăng cường (AR) có thể giúp báo in tạo ra những trải nghiệm tương tác mới lạ cho độc giả. Những giải pháp này giúp độc giả truy cập vào các nội dung mở rộng, như video, dữ liệu, hoặc nội dung đa phương tiện khác trên các nền tảng số. Điều này không chỉ làm phong phú nội dung mà còn dẫn dắt độc giả từ báo in sang các nền tảng số một cách tự nhiên và liền mạch.

Tiếp đó, để thu hút sự quan tâm của từng nhóm đối tượng độc giả cụ thể, báo in cần phân loại và cá nhân hóa nội dung. Việc cung cấp các phụ bản theo chủ đề như sức khỏe, kinh doanh, giải trí… sẽ giúp độc giả dễ dàng tìm thấy nội dung họ quan tâm. Bên cạnh đó, khuyến khích sự tham gia của độc giả thông qua các cuộc thi viết, bình luận và chia sẻ trên các nền tảng số của báo cũng là một cách hiệu quả để tạo sự gắn kết và trung thành.

Tạo ra các diễn đàn, nhóm trên mạng xã hội để độc giả có thể thảo luận, trao đổi về các bài viết và chủ đề quan tâm cũng là một chiến lược hữu ích. Ngoài ra, tổ chức các buổi tọa đàm, hội nghị, sự kiện giúp tạo ra các trải nghiệm thực tế và gắn kết hơn cho độc giả. Những sự kiện này không chỉ thu hút độc giả mà còn tăng cường giá trị thương hiệu của báo in.

Nội dung vẫn là then chốt để tạo vị thế cho báo chí in, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh với các phương tiện truyền thông số. Các bài viết chuyên sâu, độc quyền và được đầu tư sản xuất chất lượng cao giúp báo in duy trì uthời đại sTương lai của báo in trong thời đại số tín và sự tin tưởng từ độc giả. Ví dụ, những bài viết phân tích chi tiết, phóng sự điều tra độc quyền và các bài viết chuyên môn cao không chỉ cung cấp thông tin giá trị mà còn tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với tin tức trực tuyến thường ngắn gọn và thiếu chiều sâu.

Cuối cùng, trải nghiệm cầm nắm và cảm giác chạm tay vào tờ báo giấy tạo nên một sự kết nối vật lý và tinh thần với nội dung, điều mà các phương tiện số khó có thể thay thế. Cảm giác này không chỉ mang lại sự thoải mái mà còn giúp độc giả tập trung hơn vào việc đọc, không bị xao lãng bởi các yếu tố gây nhiễu như quảng cáo và thông báo trực tuyến.

Các tờ báo in có thể tận dụng hình thức thể hiện trên giấy như thế này bằng cách đầu tư vào các bài viết chất lượng, duy trì sự tỉ mỉ trong biên tập và sản xuất nội dung. Điều này không chỉ giúp họ duy trì vị thế trong lòng độc giả mà còn tạo ra sự khác biệt và giá trị lâu dài trong kỷ nguyên số hóa.

Theo Lê Quốc Vinh (Báo Hànộimới)