Tự hào hình tượng Tổ quốc trong văn học nghệ thuật hôm nay

NSƯT Lê Thiện trong lần giao lưu với các diễn viên trẻ sân khấu kịch, bà đã nhắc những câu thơ bất tử của nhà thơ Chế Lan Viên: “Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt/ Như mẹ cha ta như vợ như chồng/ Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết/ Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, dòng sông”.

NSƯT Lê Thiện trong buổi giao lưu truyền nghề do Ban Lý luận Phê bình Hội Sân khấu TP HCM tổ chức

Đối với bà, mỗi năm đến ngày Quốc Khánh 2-9, bà nhớ như in ngày được đứng vào hàng ngũ của Đảng.

“Khi đó tôi còn rất trẻ, độ tuổi còn rất sung sức, việc gì khó của Đoàn cải lương Nam Bộ cũng xung phong. Và hình ảnh lá cờ Tổ quốc đã in đậm trong trái tim tôi, đồng thời tình yêu Tổ quốc ngày càng thiêng liêng, rực rỡ. Đối với người làm công tác văn hóa nghệ thuật, tình yêu Tổ quốc là sợi chỉ đỏ xuyên suốt những trang sử vàng của Tổ quốc, biến thành sức mạnh quật khởi để sáng tạo những vai diễn hay, những tác phẩm sân khấu khẳng định ý chí tự chủ, tự cường, không chịu khuất phục trước bất cứ kẻ xâm lược nào” – NSƯT Lê Thiện nói.

NSƯT Lê Thiện lúc trẻ

Bà nhắc lại một thời gầy dựng Đoàn cải lương Xung kích Thanh Niên, bà đã giảng dạy, truyền đến các diễn viên trẻ hàng loạt các vai diễn sử Việt, ca ngợi các vị anh hùng của dân tộc như: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung…và những vai diễn đó cho đến hôm nay vẫn thắm đượm tinh thần của lòng yêu nước, yêu hòa bình, yêu tự do.

Bà cho rằng thế hệ sáng tác trẻ của sân khấu cải lương hãy lấy niềm tự hào về những tác phẩm vang danh của Nhà hát Trần Hữu Trang như: “Chim Việt cành Nam”, “Hòn đảo thần vệ nữ”, “Tình yêu và lời đáp”, “Rạng ngọc Côn Sơn”, “Nàng Xê Đa”, “Thái hậu Dương Vân Nga”…làm kim chỉ nam mà sáng tác kịch bản sử Việt.

Hoặc hãy dựa theo những tác phẩm văn học nổi tiếng đã tạo hình tượng rất đẹp về thế đứng của đất nước tự do, độc lập để sáng tác kịch bản sân khấu như các tác phẩm: “Thăng Long ký” (Nguyễn Khắc Phục), “Hội thề” (Nguyễn Quang Thân), “Tám triều Vua Lý” (Hoàng Quốc Hải)… Mấy năm gần đây có “Phùng Vương”, “Ngô Vương” (Phùng Văn Khai), “Trần Quốc Toản”, “Trần Khánh Dư” (Lưu Sơn Minh)…

Về phương diện văn học lịch sử, các tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh (“Hồ Quý Ly”, “Đội gạo lên chùa”…) không chỉ tái hiện một cách xuất sắc lịch sử mà còn làm sống dậy đời sống văn hóa truyền thống mà ngày nay thế hệ trẻ phải giữ gìn. Các tiểu thuyết: “Thông reo Ngàn Hống”, “Nguyễn Du” (Nguyễn Thế Quang) phục dựng các chân dung (Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Du) là những mẫu hình văn hóa truyền thống cho thế hệ hôm nay tìm hiểu, học tập.

NSƯT Lê Thiện và NSƯT Quê Trân

Bà đánh giá cao Sân khấu Hoàng Thái Thanh đã chọn những tác phẩm văn học của Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư để làm cho sàn diễn kịch TP HCM bừng sáng giới thiệu về văn hóa, vẻ đẹp miền sông nước Nam Bộ. Mà theo bà còn nhiều tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư như: “Qua cầu nhớ người”, “Cải ơi”, “Dòng nhớ” hoặc của Nguyên Hương như: “Tinh thần thượng võ”, “Mẹ con đậu đũa”…vẫn có thể sáng tác kịch bản sân khấu và tìm nét riêng cho sàn diễn hôm nay.

Bà phân tích: “Cảm hứng lớn về Tổ quốc đâu cần phải to tát với những trường ca dài hơi hoặc ý tưởng cao siêu, cứ chọn một góc nhìn mang tính nhân văn, sẽ được dư luận đánh giá cao nhờ vào góc nhìn mới mẻ về đất nước quật cường, không sợ bất cứ kẻ thù nào. Với tinh thần chiến sĩ, văn chương trong sáng tác kịch bản sân khấu không chỉ tái hiện cuộc sống hôm nay mà còn làm nổi bật hơn tình người Việt Nam đoàn kết, nhân ái, vị tha, giàu niềm tin trong công cuộc xây dựng đất nước” – bà bày tỏ.

NSƯT Lê Thiện nhấn mạnh rằng, bà tự hào về hình tượng Tổ quốc ấm no, hạnh phúc qua những tác phẩm sân khấu của TP HCM trong thời gian qua, nhưng mong mỏi các tác giả hướng góc tiếp cận này trở nên sinh động hơn để tạo ra sự khác lạ, phù hợp với hướng đi chung của văn học – nghệ thuật các nước trong khu vực trong thời buổi hội nhập và toàn cầu hóa.