Chính phủ Đức hôm 13/7 đã phê duyệt chiến lược quốc gia đầu tiên về Trung Quốc, trong đó cho biết họ sẽ giảm sự phụ thuộc vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong “các lĩnh vực quan trọng” bao gồm y học, pin lithium được sử dụng trong xe điện và các yếu tố thiết yếu để sản xuất chip.
“Trung Quốc đã thay đổi. Do kết quả của điều này và các quyết định của Trung Quốc, chúng ta cần phải thay đổi cách tiếp cận của mình đối với Trung Quốc”, tài liệu này cho biết. Nội các của Thủ tướng Olaf Scholz đã thông qua tài liệu dài 61 trang sau nhiều tháng trì hoãn và tranh luận do những bất đồng trong liên minh 3 đảng của ông.
Chiến lược này xác định siêu cường châu Á là “đối tác, đối thủ cạnh tranh và đối thủ có hệ thống” và kêu gọi giảm đáng kể sự phụ thuộc vào hàng hóa Trung Quốc trong khi vẫn duy trì quan hệ kinh tế trị giá hàng trăm tỷ đô la.
Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất của Đức, với kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai quốc gia đạt khoảng 335 tỷ USD vào năm 2022, theo chính phủ Đức.
Giảm thiểu rủi ro
Trung Quốc là một đối tác quan trọng của Đức trong việc giải quyết biến đổi khí hậu, đại dịch và phát triển bền vững, tài liệu chiến lược của nước này cho biết. Tuy nhiên, nước này đang “theo đuổi lợi ích của mình một cách quyết đoán hơn nhiều và đang cố gắng định hình lại trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc hiện có theo nhiều cách khác nhau”, với những hậu quả đối với an ninh toàn cầu.
Tài liệu nhấn mạnh rằng nền kinh tế lớn nhất châu Âu muốn duy trì quan hệ thương mại và đầu tư với Trung Quốc, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào các lĩnh vực quan trọng bằng cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng – một mục tiêu được gọi là “giảm thiểu rủi ro”.
“Mục đích của chúng tôi không phải là tách rời khỏi Bắc Kinh. Chúng tôi muốn giảm bớt sự phụ thuộc quan trọng trong tương lai”, Thủ tướng Đức Scholz viết trên Twitter.
Một dây chuyền lắp ráp ô tô tại nhà máy FAW-Volkswagen ở Thanh Đảo, Trung Quốc. Giám đốc Volkswagen tại Trung Quốc Ralf Brandstätter khẳng định, hãng xe này sẽ tiếp tục đầu tư vào quốc gia châu Á. Ảnh: CNN
Chiến lược mới của Đức thể hiện một đường lối cứng rắn hơn so với chiến lược của Thủ tướng Angela Merkel, trong đó coi Trung Quốc là một thị trường tăng trưởng khổng lồ đối với hàng hóa của Đức.
Chiến lược trước đây đã tạo ra mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc, với hơn một triệu việc làm trực tiếp cùng nhiều công việc gián tiếp khác của Đức phụ thuộc trực tiếp vào Trung Quốc. Gần một nửa số vốn đầu tư của châu Âu vào Trung Quốc là từ Đức, và gần một nửa số doanh nghiệp sản xuất của Đức phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã cho thấy mức độ mà Đức và châu Âu ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc đối với hàng hóa công nghệ y tế và dược phẩm, bao gồm cả thuốc kháng sinh, cũng như công nghệ thông tin và các sản phẩm cần thiết để sản xuất chất bán dẫn, cũng như các loại kim loại và đất hiếm cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng.
Cuộc xung đột Nga – Ukraine được khơi mào năm 2022 cũng làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh có thể lợi dụng sự phụ thuộc kinh tế theo những cách tương tự như cách Moscow vũ khí hóa sự phụ thuộc của Đức vào xuất khẩu khí đốt tự nhiên.
“Trong các lĩnh vực quan trọng, Liên minh châu Âu không được phụ thuộc vào công nghệ từ các quốc gia không thuộc EU – những quốc gia không chia sẻ các giá trị cơ bản của chúng tôi”, tài liệu này khẳng định.
Phản ứng của Trung Quốc
Ngay trong ngày 13/7, Đại sứ quán Trung Quốc tại Đức đã lên tiếng phản đối chiến lược mới của quốc gia châu Âu, đồng thời kêu gọi Berlin xem xét sự phát triển của Trung Quốc một cách hợp lý, toàn diện và khách quan.
“Nhiều thách thức và vấn đề mà Đức hiện đang phải đối mặt không phải do Trung Quốc gây ra. Trung Quốc là đối tác, không phải đối thủ của Đức trong việc giải quyết các thách thức”, đại sứ quán Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố trên trang web của mình.
Cơ quan này cho biết, việc coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh và đối thủ thể chế là không phù hợp với thực tế, cũng như lợi ích chung của 2 nước.
“Việc hình thành các chiến lược đối với Trung Quốc theo định hướng ý thức hệ sẽ chỉ làm trầm trọng thêm sự hiểu lầm và tính toán sai lầm, đồng thời gây nguy hiểm cho sự hợp tác và tin tưởng lẫn nhau giữa hai bên”, tuyên bố của Trung Quốc cho biết.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (trái) và Thủ tướng Đức Olaf Scholz gặp nhau tại Berlin hồi tháng 6/2023. Ảnh: NY Times
Tài liệu chiến lược cho biết, Đức sẽ tiếp tục phát triển một danh sách hàng hóa chịu sự kiểm soát xuất khẩu dựa trên những phát triển công nghệ mới, chẳng hạn như an ninh mạng và giám sát, v.v.
Đáp lại điều này, Đại sứ quán Trung Quốc nhấn mạnh rằng hợp tác song phương trong các lĩnh vực khác nhau như kinh tế và thương mại là cùng có lợi, thiết thực và bổ sung cho nhau.
Tuyên bố của đại sứ quán chỉ ra rằng rủi ro lớn nhất đối với sự ổn định và phục hồi kinh tế toàn cầu hiện nay là “ủng hộ sự đối đầu và chia rẽ, cũng như chứng khoán hóa và chính trị hóa sự hợp tác thông thường”.
Đại sứ quán Trung Quốc cho biết, Trung Quốc luôn coi trọng việc phát triển quan hệ với Đức và sẵn sàng hợp tác với quốc gia châu Âu để thực hiện kết quả của vòng tham vấn chính phủ Trung Quốc-Đức lần thứ bảy.
Tuy nhiên, sự phát triển của quan hệ song phương phải duy trì các nguyên tắc cơ bản về tôn trọng lẫn nhau và bình đẳng, cơ quan này nói thêm.
“Trung Quốc kiên quyết phản đối việc sử dụng các vấn đề liên quan đến Đài Loan, Tân Cương, Hồng Kông, Biển Đông và nhân quyền để can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc, xuyên tạc và làm mất uy tín của Trung Quốc, thậm chí làm suy yếu các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc”, cơ quan này cảnh báo.
Nguyễn Tuyết (Theo CNN, NY Times, China Daily)
