Mua điện vượt giá
Cụ thể, đối với việc mua bán điện tại Nhà máy thủy điện Đồng Nai 2, kết luận của Thanh tra Chính phủ cho biết, ngày 9.5.2014, Công ty Mua bán điện và Công ty cổ phần Thủy điện Trung Nam ký hợp đồng mua bán điện với giá tạm tính là 1.740 đồng/kWh.
Giá này cao hơn 757 đồng/kWh so với mức giá trần khung giá phát điện năm 2013 áp dụng đối với các nhà máy thủy điện (983 đồng/kWh) được quy định tại Quyết định số 8440 ngày 15.1.2013 của Bộ Công Thương.
Mặc dù sau đó, EVN đã đề xuất tạm thanh toán theo mức giá trần quy định của từng năm, nhưng Bộ Công Thương đã chấp thuận mức giá tạm thanh toán là 1.740 đồng/kWh, vượt khung giá quy định. Điều này chưa đúng quy định của Luật Điện lực, chưa đảm bảo cơ sở pháp lý.
Sau khi chủ đầu tư quyết toán vốn đầu tư, kết luận thanh tra xác định: “Công ty Mua bán điện và chủ đầu tư đàm phán lại nhưng giá mua điện vẫn vượt khung quy định. Việc này là ngoài thẩm quyền phê duyệt hợp đồng của Cục Điều tiết điện lực, nhưng Cục vẫn chưa thực hiện kiểm tra hợp đồng mua bán điện, báo cáo bộ trưởng xem xét, giải quyết theo thẩm quyền”.
Đồng thời, qua thanh tra xác định EVN và Công ty cổ phần Thủy điện Đồng Nai 2 chưa kịp thời báo cáo Cục Điều tiết điện lực để kiểm tra hợp đồng mua bán điện sau khi đàm phán và ký tắt hợp đồng mua bán điện trên cơ sở quyết toán vốn đầu tư, là không đúng quy định.
Đây là nguyên nhân, lý do dẫn đến giá mua bán điện vượt khung quy định cần phải được Bộ Công Thương, EVN kiểm tra, xem xét.
Trong khi đó, những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm nêu trên dẫn đến việc đàm phán, kiểm tra, phê duyệt, xử lý các vướng mắc về giá mua điện, hợp đồng mua bán điện của Nhà máy thủy điện Đồng Nai 2 diễn ra từ tháng 12.2008 đến nay chưa được giải quyết dứt điểm theo quy định của pháp luật và hợp đồng mua bán điện. Vì vậy, cơ quan thanh tra xác định trách nhiệm thuộc về EVN, Cục Điều tiết điện lực và Bộ Công Thương.
Sai phạm tương tự cũng diễn ra tại Nhà máy Thủy điện Sông Bung 4. Công ty mua bán điện và Công ty Cổ phần Phú Thạnh Mỹ (chủ đầu tư Sông Bung 4) ký hợp đồng với giá 1.271,84 đồng/kWh, vượt hơn 211 đồng/kWh so với khung giá năm 2015. Kết quả đàm phán này không được báo cáo với Cục Điều tiết điện lực. Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm thuộc về EVN.
Tháng 7.2022, EVN và Công ty Cổ phần Phú Thạnh Mỹ đã ký hợp đồng sửa đổi, bổ sung hợp đồng mua bán điện, trong đó giá chính thức là 1.110 đồng/kWh, bằng giá trần khung với nhà máy thủy điện năm 2019. Tuy nhiên, những vi phạm trên dẫn tới việc đàm phán, xử lý các vướng mắc về giá mua điện, hợp đồng mua bán kéo dài hơn 10 năm chưa được xử lý dứt điểm. Trách nhiệm thuộc về EVN, Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công Thương.
Phớt lờ kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước
Kết luận thanh tra cũng chỉ ra các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước liên quan xử lý tài chính tại Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1, Đồng Nai 5 chưa được các bên thực hiện, dẫn đến kéo dài nhiều năm.
Cụ thể, ngày 5.9.2016, Kiểm toán Nhà nước có báo cáo kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 và Dự án đầu tư xây dựng công trình phân phối 500 KV Trung tâm Điện lực Vũng Áng, trong đó kiến nghị xử lý tài chính với tổng số tiền giảm trừ gần 3.140 tỉ đồng.
Nhưng đến thời điểm thanh tra, việc đàm phán lại để điều chỉnh giá mua bán điện vẫn chưa được EVN, EPTC và PV Power thực hiện theo kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.
Đối với dự án xây dựng công trình Thủy điện Đồng Nai 5, tháng 5.2016, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm hơn 351 tỉ đồng vốn đầu tư dự án này và đề nghị đàm phán lại giá điện theo quyết toán vốn đầu tư dự án, nhưng đến thời điểm thanh tra, việc điều chỉnh giá điện vẫn chưa hoàn tất. Điều đáng nói, Bộ Công Thương được nhận báo cáo kiểm toán nhưng chưa chỉ đạo EVN đàm phán lại giá mua điện, điều chỉnh hợp đồng mua bán điện.
Trước những vi phạm này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Công Thương làm việc với các bên liên quan để các bên đàm phán lại giá mua bán điện của nhà máy này, báo cáo Cục Điều tiết điện lực và Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét, quyết định.
Thanh tra Chính phủ cũng yêu cầu các đơn vị liên quan kiểm điểm, xử lý trách nhiệm với những khuyết điểm, vi phạm tại các dự án này.
