TP.HCM: Trình đề án xây dựng thêm nhiều tuyến metro xuyên thành phố

Tàu metro số 1 thử nghiệm ga trên cao.

Theo đề án đến năm 2035, dự kiến TP.HCM sẽ xây dựng hoàn thành khoảng 183km metro gồm các tuyến số 1, số 2, 3, 4, 5, 6. Đến năm 2045, thành phố xây dựng thêm khoảng 168,36km metro để hoàn thiện các tuyến, nâng tổng chiều dài tuyến lên khoảng hơn 351km (sẽ có thêm tuyến số 7).

Dự kiến tới năm 2060, xây dựng hoàn thành các tuyến số 8 (42,8km), 9 (28,32km), 10 (87,84km), nâng tổng chiều dài lên khoảng 510,02km.

Các tuyến đường sắt đô thị sẽ được ưu tiên triển khai lần lượt gồm trên các hành lang có nhu cầu hành khách đi lại lớn, phù hợp với loại hình vận tải hành khách khối lượng lớn trong đô thị; đầu tư tuyến xuyên tâm trước, sau đó đến các tuyến vành đai.

Ngoài ra, các vị trí như kết nối giữa các trọng điểm phát triển, đầu mối hành khách; liên kết được các phương thức vận tải. Các tuyến tạo ra cơ hội để phát triển TOD, tăng giá trị quỹ đất xung quanh các nhà ga; phù hợp với khả năng cân đối nguồn lực cũng sẽ được ưu tiên triển khai lần lượt.

Tổng nhu cầu vốn đầu tư sơ bộ giai đoạn từ nay đến năm 2035 khoảng 790.528 tỷ đồng (không bao gồm chi phí đã đầu tư xây dựng cho tuyến 1 Bến Thành – Suối Tiên và một phần chi phí đã giải ngân cho tuyến 2 Bến Thành – Tham Lương trước năm 2025).

Ga ngầm Bến Thành – tuyến metro số 1. Ảnh: Chí Hùng

Từ nhu cầu trên, Sở GTVT TP.HCM đã phối hợp với các chuyên gia tư vấn tạm thời đề xuất phương án huy động nguồn vốn. Dự kiến giai đoạn 2021 – 2025, sẽ tiếp tục triển khai xây dựng tuyến metro số 2 và triển khai các công việc để chuẩn bị đầu tư cho các tuyến còn lại. Nhu cầu vốn cho giai đoạn này là 7.189 tỷ đồng từ ngân sách thành phố và nguồn vốn đã được xác định cho tuyến metro số 2.

Giai đoạn 2026 – 2030 sẽ triển khai, hoàn thành tuyến metro số 2 và xây dựng các tuyến còn lại. Nhu cầu nguồn vốn cho giai đoạn này (bao gồm cả chi phí khai thác, vận hành) là 465.078 tỷ đồng, dự kiến lấy từ nguồn tăng thu của ngân sách thành phố giai đoạn 2024 – 2030 và nguồn dự kiến đề xuất Trung ương tăng tỷ lệ TP.HCM được hưởng theo phân cấp, nguồn vốn dự kiến phát hành trái phiếu TP.HCM.

Giai đoạn năm 2031 – 2035 sẽ hoàn thành các tuyến metro đảm bảo mục tiêu đến năm 2035 hoàn thành khoảng 183km. Giai đoạn này cần khoảng 318.261 tỷ đồng, dự kiến lấy từ các nguồn tương tự giai đoạn trên.

Bên cạnh đó, đề án cũng nêu các nguồn vốn huy động cần thiết để hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị hoàn chỉnh cho thành phố đến năm 2023 gồm: nguồn phát hành trái phiếu thành phố, trái phiếu công trình… Ngoài ra cũng sẽ huy động vốn từ các nguồn vay, nguồn thu quyền sử dụng đất, nguồn thu từ phát triển đô thị theo định hướng TOD, kiều hối…

Về công nghệ, Sở GTVT TP.HCM cho rằng các dự án đường sắt đô thị tại Việt Nam hiện nay sử dụng vốn ODA từ nước ngoài có ràng buộc hoặc ưu tiên sử dụng sản phẩm xuất xứ nước tài trợ. Vì vậy vẫn có sự khác nhau về kỹ thuật công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ khai thác vận hành, khó khăn trong việc đồng bộ hóa quản lý, kết nối trung chuyển… 

Một số dự án có cùng loại hình vận chuyển nhanh khối lượng lớn metro nhưng vẫn có sự khác biệt ở nhiều nội dung chủ yếu như: đường kính vỏ hầm, kích thước đoàn tàu, vật liệu vỏ, kiểm soát đánh giá an toàn hệ thống… dẫn đến nhiều bất cập trong đồng bộ…

Vì vậy để tạo sự đồng bộ trên toàn hệ thống, Sở GTVT đề xuất xây dựng khổ đường ray 1.435mm, đường đôi, tốc độ thiết kế 80 – 160km/h cho các tuyến metro trên địa bàn.

Mỹ Quỳnh