Nguyễn Gia Trí (1908 – 1993) sinh tại H.Chương Mỹ, Hà Nội. Ông tốt nghiệp Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1936 và được coi là một trong những bậc thầy của hội họa VN. Các tác phẩm nghệ thuật của ông nổi tiếng với chất liệu tinh tế, chất lượng cao, mô tả vẻ đẹp thiên nhiên và phong cảnh của VN.
Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi bên tác phẩm Trận chiến sông Bạch Đằng
Tác phẩm có bố cục tinh xảo và phức tạp
Trang web của nhà đấu giá Bonhams ghi rõ: “Bonhams Cornette de Saint Cyr rất vui mừng được chào bán bức tranh Trận chiến sông Bạch Đằng trong phiên đấu giá trực tuyến La Modernité Vietnamienne. Bức tranh được cho là của họa sĩ VN nổi tiếng Nguyễn Gia Trí sau quá trình nghiên cứu tỉ mỉ trước khi bán.
Trận Bạch Đằng năm 1288 là một trận hải chiến quan trọng giữa Đại Việt (VN ngày nay) và nhà Nguyên (Đế quốc Mông Cổ). Trận chiến là minh chứng cho tài điều binh khiển tướng xuất sắc của Trần Hưng Đạo và luôn là niềm tự hào dân tộc, truyền cảm hứng cho nhiều sáng tạo nghệ thuật của thế hệ sau. Bố cục và họa tiết trong bức tranh này phù hợp với các ghi chép lịch sử, xác nhận việc tái hiện trận hải chiến nổi tiếng trên sông Bạch Đằng vào thế kỷ 13. Nó chứng minh sự thành thạo của nghệ sĩ trong việc tạo ra các cảnh tượng quy mô lớn và sự hiểu biết sâu sắc về lịch sử dân tộc”.
Theo nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi: “Mặt sau của bức tranh ghi XXVIII. Biennale Internazionale d’Arte di Venezia – 1956 – 181, được xác thực bởi La Biennale di Venezia – đơn vị chịu trách nhiệm triển lãm Venice Biennale tổ chức hằng năm tại Venice, Ý. Sự hiện diện thông tin phía sau xác nhận bức tranh từng gửi đến Venice. Những năm đó, các tác phẩm nghệ thuật gửi đến triển lãm không phải tất cả đều được chọn. Nếu không được chọn phải trả lại quốc gia xuất xứ. Điều này có thể giải thích nguyên do bức tranh sau đó được thấy trong Đại sứ quán VNCH ở Rome”.
Mặt sau của bức tranh Trận chiến sông Bạch Đằng
Cũng theo ông Khôi (người được Bonhams mời sang Paris thẩm định bức tranh trước khi bán đấu giá) thì dấu vết của sơn mài màu nâu ở ba cạnh mặt sau cho thấy một phần của bức tranh có thể đã bị cắt rời khỏi bức tranh, đặt ra nghi vấn về tình trạng ban đầu của tác phẩm khi mang sang Venice. Thêm nữa, bức tranh không có chữ ký gốc của họa sĩ, phải chăng do bị cắt mất?
Vì sao tranh chưa xác định chắc chắn tác giả vẫn bán được giá cao?
Sau ngày 30.4.1975, một nhà sưu tập tư nhân châu Âu đã mua bức tranh này, sau đó tranh được chủ sở hữu hiện tại mua lại vào những năm 2000. Một tấm thiệp đi kèm bức tranh, chú thích ghi tên tác phẩm là Trận chiến sông Bạch Đằng vào thế kỷ XIII, sơn mài của Nguyễn Gia Trí, nghệ sĩ VN.
Bức tranh sơn mài Trận chiến sông Bạch Đằng
Sách Hội họa Hà Nội – Những ký ức còn lại của nhà phê bình nghệ thuật Nguyễn Hải Yến ghi lại lời kể của họa sĩ Bùi Quang Ngọc: trong lần đến thăm vợ danh họa Nguyễn Gia Trí vào tháng 2.1999, bà tiết lộ vào năm 1956 – 1957, chính quyền Sài Gòn đã mời ông Nguyễn Gia Trí thực hiện một loạt tranh sơn mài lịch sử, trải dài từ cổ chí kim, trong đó có bức Trận Bạch Đằng. Tuy nhiên, liệu bức tranh mà bà nhắc đến có phải là bức vừa được đấu giá không?
Về chuyện vì sao chưa xác định chắc chắn tranh của danh họa Nguyễn Gia Trí vẫn có người mua với giá cao, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi nhận định: “Tất cả tranh khi có lịch sử, có câu chuyện kèm theo dù “được cho là” của họa sĩ nào đó hay không, thì giá trị vẫn tăng hơn so với những bức tranh mơ hồ, không thông tin. Dù bức Trận chiến sông Bạch Đằng không có chữ ký của Nguyễn Gia Trí nhưng qua kỹ thuật, công nghệ và nhận định của chuyên gia sẽ luôn được xác thực, tin tưởng phần nào”.
Nguồn: https://thanhnien.vn/tran-chien-song-bach-dang-duoc-cho-cua-danh-hoa-nguyen-gia-tri-ban-voi-gia-13-ti-dong-185241214202717005.htm
