Trách nhiệm kiểm toán SCB thuộc về các công ty kiểm toán cho ngân hàng này

Nhiều nước trên thế giới đã hợp đồng với kiểm toán độc lập để thực hiện một số công việc thuộc kiểm toán Nhà nước như: kiểm toán các dự án đầu tư công, kiểm toán tài sản và báo cáo tài chính. Việc này vừa đảm bảo mọi hoạt động sử dụng vốn tài sản công đều được kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước cũng không bị quá tải công việc, đồng thời cũng là phương thức thực hiện cơ chế kiểm sát quyền lực trong hoạt động kiểm toán. 

Đề nghị Tổng Kiểm toán cho biết, đã triển khai điều luật này chưa? Kết quả thực hiện và quan điểm của Tổng Kiểm toán về vấn đề này trong thời gian tới?

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nói: Đến nay, Kiểm toán Nhà nước chưa thực hiện thuê đơn vị kiểm toán độc lập. Trong luật quy định, được quyền thuê và chịu trách nhiệm. Nhưng hiện nay, theo mục tiêu chiến lược thì Kiểm toán đang cố gắng triển khai tốt, đến một lúc nào đấy chúng tôi sẽ thực hiện theo yêu cầu của Quốc hội. 

Đại biểu Lò Thị Luyến hỏi: Đối với những kết luận của Kiểm toán Nhà nước mà những địa phương, đơn vị không thể thực hiện được. Ví dụ có những kết luận kéo dài trên 30 năm ko thể thực hiện được do đối tượng triển khai thực hiện chính sách đã nghỉ hưu hoặc đã chết hoặc không thể tìm thấy chủ thể là doanh nghiệp, đơn vị vì đã phá sản, giải thể, sáp nhập,…

Như Tổng kiểm toán đã trả lời đại biểu đoàn Kiên Giang thì đối với những kết luận này thì địa phương, đơn vị rất khó để giải quyết, xử lý vậy Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết những kết luận khó thực hiện như trên thì có giải pháp hoặc kiến nghị gì với QH cho cơ chế riêng để xử lý không?

Ông Tuấn trả lời: Hiện nay có những kiến nghị báo cáo không thể thực hiện được như trường hợp các tổ chức được kiểm toán đã giải thể, phá sản, các cá nhân đã về hưu, chết, mất tích.

Hiện nay theo quy định của Luật thì kiểm toán vẫn phải theo dõi. Theo quy định của Luật quản lý thuế thì nghĩa vụ thực hiện ngân sách thuế phí thì những trường hợp này được xóa và sắp tới trong sửa Luật Kiểm toán Nhà nước, chúng tôi đang có kiến nghị bổ sung điều quy định rõ về kiến nghị kiểm toán trong đó xử lý các trường hợp không còn đối tượng thực hiện. Rất mong Quốc hội ủng hộ. 

Đại biểu Vi Đức Thọ (Sơn La) hỏi: Kiểm toán nhà nước có nhiều kiến về xử lý tài chính, kiểm điểm trách nhiệm của tập thể cá nhân có liên quan. Nhiều văn bản pháp luật đã được kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi hoặc thay thế, bổ sung để phù hợp với quy định pháp luật. Tuy nhiên có ít kiến nghị chuyển đến các cơ quan điều tra. Tổng Kiểm toán Nhà nước có ý kiến gì về vấn đề này?

Ông Ngô Văn Tuấn:

Từ 2019 đến năm 2023, chúng tôi đã chuyển 19 hồ sơ tới cơ quan điều tra. Chúng tôi sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán. Nếu phát hiện hành vi tham nhũng tiêu cực thì sẽ củng cố hồ sơ và chuyển sớm. 

Chúng tôi sẽ thực hiện điều 87 của luật phòng chống tham nhũng quy định trách nhiệm của kiểm toán trong việc thực thi kiểm toán đối với các vụ việc có dấu hiệutham nhũng tiêu cực. Chúng tôi đã tiến hành thực hiện kiểm toán 2 vụ việc có dấu hiệu tham nhũng tiêu cực và đã báoc cáo với ban chỉ đạo trung ương vê những nội dung này.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung:

Trong quá trình kiểm toán, có những lỗi bắt nguồn từ nguyên nhân quy định của pháp luật còn mâu thuẫn bất cập, chồng chéo. KTNN có ghi nhận, tổng hợp các nguyên nhân trên và kiến nghị đến các cơ quan chức năng, để khắc phục tình trạng trên hay không, để tránh oan sai cho những đơn vị được kiểm toán?

Ông Ngô Văn Tuấn:

Trong kết luận kiến nghị kiểm toán, kết luận kiến nghị về tài chính 5 năm 2019-2023, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính hơn 331.000 tỷ đồng, tăng thu khoảng 30.500 tỷ đồng, giảm chi 96.000 tỷ đồng, xử lý tài chính khác là hơn 204.000 tỷ đồng. 

Đồng thời, trong 1.345 báo cáo tài chính, có đến 663 báo cáo đề xuất xử lý trách nhiệm của nhiều tổ chức cá nhân có liên quan. Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị, sửa đổi, bổ sung 1.069 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó 14 Luật và 1 Nghị quyết của Quốc hội, 42 Nghị định và 124 Thông tư. 

Liên quan đến việc hoàn thiện cơ chế, khung pháp luật, vấn đề này đang được các bộ, ngành địa phương dưới sự chỉ đọa quyết liệt từ Chính phủ đang hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Đại biểu Phan Viết Lượng (Bình Phước):

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước gửi đến Quốc hội và ý kiến của Tổng Kiểm toán cũng cho rằng Kiểm toán Nhà nước đã phối hợp xin ý kiến nhiều cơ quan trong việc xây dựng kế hoạch kiểm toán, nhờ đó góp phần khắc phục được sự chồng chéo với công tác thanh tra. Tuy nhiên, tôi băn khoăn, nếu xin ý kiến nhiều cơ quan như vậy, có đảm bảo được tính độc lập, tính khách quan, đảm bảo chính xác trong quyết định nội dung đơn vị cũng như đảm bảo chính xác trong việc xác định phạm vi, giới hạn để kiểm toán hay không?

Tôi xin đề nghị việc phối hợp, xin ý kiến của kiểm toán cần có nguyên tắc, không nên tuyệt đối hóa việc hạn chế chồng chéo hoạt động thanh tra kiểm tra, vì nếu như vậy sẽ ảnh hưởng tới hoạt động, vai trò hoạt động của Kiểm toán Nhà nước. 

Ông Ngô Văn Tuấn:

Việc xây dựng kế hoạch kiểm toán hàng năm, chúng tôi căn cứ vào Chiến lược kiểm toán 2020 đã được Quốc hội thông qua, trong đó đã ghi rất rõ mục tiêu của Kiểm toán. Phấn đấu đến năm 2030, thực hiện kiểm toán 100% báo cáo quyết toán ngân sách bộ ngành địa phương. Đến thời điểm hiện nay, thì chúng tôi đã kiểm toán địa phương đạt khoảng 91% và trung ương khoảng 87% và bắt buộc đến năm 2030 sẽ hoàn thành.

Chiến lược cũng ghi rõ, thực hiện kiểm toán chuyên đề (môi trường, công nghệ thông tin) theo chủ đề phấn đấu đạt 40%. Các chủ đề được lựa chọn phụ thuộc vào chương trình giám sát của Quốc hội. 

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM): Trong thời gian vừa qua khi đọc báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, đặc biệt là quyết toán về NSNN tôi đánh giá rất cao.

Tôi rất cần những báo cáo như vậy. Vai trò của Kiểm toán Nhà nước rất quan trọng. Trong quá trình làm việc của Kiểm toán Nhà nước, có khi nào các doanh nghiệp đăng ký với Tổng Kiểm toán Nhà nước, mong Tổng Kiểm toán Nhà nước đến với chúng tôi kiểm toán năm nay hay không? Ví dụ người ta tự nguyện đăng ký.

Tôi nghĩ đây là việc rất cần thiết bởi vì trong thời gian gần đây, tôi được đọc các báo cáo Kiểm toán Nhà nước tại TPHCM thì Kiểm toán chỉ ra được rất nhiều điểm mà đơn vị được kiểm toán cần phải kịp thời sửa chữa, uốn nắn, người ta rất cần, xem Kiểm toán Nhà nước là ân nhân của mình. Kiểm toán Nhà nước có phấn đấu theo hướng không phải đơn vị bị kiểm toán Nhà nước mà đơn vị đó được Kiểm toán Nhà nước đến và vui mừng đón tiếp Kiểm toán Nhà nước không?

Ông Ngô Văn Tuấn:

Về gợi ý của đại biểu Trần Hoàng Ngân, nhận thức rõ vai trò của Kiểm toán Nhà nước trong việc xác định tính đúng đắn, trung thực của các bctc thì trong thời gian vừa qua, Kiểm toán Nhà nước được rất nhiều bộ ngành địa phương mời kiểm toán vào kiểm toán.

Đặc biệt các công trình dự án nhạy cảm. Căn cứ vào nguồn lực, kế hoạch Quốc hội giao, công tác kiểm toán hàng năm thì chúng tôi cũng cân nhắc đưa vào trong kế hoạch hàng năm việc kiểm toán theo yêu cầu của địa phương, các bộ ngành kể cả doanh nghiệp. 

Báo cáo Quốc hội, trong thời gian vừa qua chúng tôi nhận được rất nhiều yêu cầu của Ủy ban Quản lý vốn tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp yêu cầu kiểm toán vào kiểm toán xác nhận quyết toán vốn đối với các đơn vị tiến hành cổ phần hoá và thoái vốn.

Căn cứ vào nguồn lực, chúng tôi từng bước đáp ứng yêu cầu phục vụ công tác điều hành của Chính phủ. 

Sau phần trả lời của Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc, các đại biểu đặt ra những câu hỏi cuối cùng với Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn ở phiên chất vấn sáng nay. 

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc được yêu cầu “chia lửa” với Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, trong vấn đề kiểm toán độc lập. 

Ông nói:

Đối với hệ thống kiểm toán chúng ta có 2 hệ thống: Kiểm toán Nhà nước, Kiểm toán độc lập.

Kiểm toán Nhà nước là một cơ quan do Quốc hội thành lập, với nguyên tắc và phạm vi chỗ nào có tài sản, tiền của Nhà nước thì có hoạt động kiểm toán, thực hiện đánh giá xác nhận kết luận và kiến nghị nhưng vấn đề được kiểm toán.

“Tôi từng công tác tại Kiểm toán Nhà nước, tôi thấy cơ quan này có quy trình chặt chẽ, chất lượng tốt, công nghệ cao, nổi trội, trình độ của kiểm toán viên…”, ông Phớc nói. 

Nhánh 2 là Kiểm toán độc lập, thực hiện theo luật Kiểm toán độc lập, cung cấp dịch vụ kiểm toán cho doanh nghiệp. Có doanh nghiệp kiểm toán độc lập, doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài có chi nhánh đặt tại Việt Nam. Các đơn vị thực hiện dịch vụ kiểm toán cho các doanh nghiệp. 

Bộ Tài chính thực hiện đúng theo quy định là quản lý chất lượng kiểm toán mà không trực tiếp đi kiểm toán, chỉ thông quan ban hành cơ chế chính sách, chiến lược, thanh kiểm tra…

Năm 2023-2023, Bộ thanh tra 20 doanh nghiệp kiểm toán, đánh giá 11/20 đạt yêu cầu, 7/20 không đạt yêu cầu, 1/20 doanh nghiệp yếu. Bộ tiến hành kiểm tra 52 hồ sơ kiểm toán, 16/62 đạt yêu cầu, 26 không đạt, 20 yếu kém. Bộ đình chỉ 7 kiểm toán viên, phê bình nhiều công ty kiểm toán… 

Năm nay, Bộ thực hiện thanh kiểm tra 20-24 doanh nghiệp kiểm toán, đồng thời kết hợp nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập thông qua bồi dưỡng tập huấn cấp phép, thanh kiểm tra theo quy định.

Về ý kiến của đại biểu liên quan SCB, Bộ trưởng Tài chính cho biết dù Kiểm toán Nhà nước không kiểm toán SCB nhưng cũng có những lưu ý, kiến nghị.

Với kiểm toán độc lập, giai đoạn 2012-2016, SCB thuê E&Y thực hiện, giai đoạn 2017-2019 SCB thuê Deloitte thực hiện, giai đoạn 2020-2022 thì thuê KPMG thực hiện. Quá trình thực hiện việc kiểm toán này có những thiếu sót, sai phạm, có vấn đề cơ quan công tố xử lý vụ án.

“Sắp tới với vai trò, chức năng nhiệm vụ được giao, chúng tôi tiếp tục nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập”, ông nói. 

Đại biểu Trần Văn Tiến hỏi: Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ những sai phạm ở một số khâu khi kiểm toán các dự án. Để cụ thể hơn, đề nghị Tổng kiểm toán cho biết những sai phạm thường tập trung nhiều nhất ở khâu nào? Kiểm toán Nhà nước đã có khuyến nghị gì đối với các chủ dự án để hạn chế những sai phạm xảy ra?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn cho biết thông thường để tiến hành kiểm toán các dự án đầu tư sử dụng vốn tài chính công, Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán tuân thủ các luật pháp liên quan từ chuẩn bị dự án đến tổ chức triển khai. 

Khâu chuẩn bị dự án, Kiểm toán Nhà nước đánh giá thứ nhất là chủ trương phê duyệt đầu tư có đúng quy hoạch, đúng chiến lược hay không. Đến khâu thiết kế dự án có đúng với chủ trương, chiến lược, rồi đến khâu dự toán phải phù hợp với tiêu chuẩn, định mức. 

Quy hoạch bố trí vốn có nằm trong kế hoạch, thời kỳ bố trí vốn đến khâu lựa chọn nhà thầu, quy trình thủ tục đấu thầu, chấm thầu, đối soát giữa hồ sơ thầu và hồ sơ năng lực, đến khâu ký kết hợp đồng giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Đến bước triển khai thực hiện, ứng vốn, thu hồi vốn, kiếm soát tiến độ, đến khâu thanh, quyết toán.

Trong quá trình thực hiện, Kiểm toán Nhà nước tiến hành rà soát tất cả các nội dung nêu trên. Mỗi 1 dự án sẽ có một sai phạm khác nhau. Kiểm toán Nhà nước kiến nghị để xử lý tài chính, đề nghị loại không cho thanh toán những khoản chi không phù hợp. Đề nghị xử lý trách nhiệm của tổ chức cá nhân có liên quan, kiến nghị sửa đổi pháp luật đến quá trình chuẩn bị đầu tư mà còn bất cập. 

Để tiến hành một cuộc kiểm toán phải qua 4 giai đoạn: xây dựng kế hoạch; tổ chức triển khai; xây dựng báo cáo; xây dựng đôn đốc. 

Ở giai đoạn xây dựng kế hoạch, căn cứ vào mục tiêu đã được hướng dẫn trong toàn ngành, đoàn kiểm toán tập trung thu thập thông tin về đơn vị được kiểm toán, môi trường hoạt động, về quy trình quản lý, kiểm soát nội bộ.

Đặc biệt, trên cơ sở phân tích đánh giá kiểm soát nội bộ và các sai sót trọng yếu thì kiểm toán tiến hành chọn mẫu. Để có quy trình chọn mẫu, chúng tôi có quy chuẩn 100, hướng dẫn cụ thể, chi tiết, đảm bảo tính chính xác, hợp lý. 

Đại biểu Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) hỏi: Kiểm toán Nhà nước có nhiệm vụ kiểm toán việc sử dụng tài chính công, tài sản công của các hoạt động liên quan tới nguồn lực sử dụng vốn Nhà nước.

Đối với doanh nghiệp, pháp luật quy định, Kiểm toán Nhà nước chỉ kiểm toán đối với doanh nghiệp có vốn Nhà nước trên 50%, doanh nghiệp có vốn Nhà nước dưới 50%, chỉ quyết định kiểm toán trong trường hợp đặc biệt. Trong khi đó, việc lựa chọn doanh nghiệp kiểm toán thông qua phương pháp chọn mẫu.

Đề nghị Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết nguyên tắc, tiêu chí cách thức lựa chọn mẫu như thế nào để đảm bảo tính đại diện nhưng vẫn chính xác, kịp thời, đúng thực tế, sớm phát hiện được sai phạm, thất thoát nguồn lực nhà nước, góp phần hạn chế tham nhũng, tiêu cực?

Đại biểu Lý Thị Lan (Hà Giang) hỏi:

Năm 2021 Tổng Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ đã ký kết phối hợp giữa 2 cơ quan nhằm hạn chế trùng lặp chồng chéo giữa kiểm toán và thanh tra.

Tuy nhiên trên thực tế năm 2020 đến nay cho thấy tình trạng chồng chéo về đối tượng giữa Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra liên ngành, địa phương vẫn diễn ra. Trong đó có nguyên nhân hiện nay vẫn chưa có văn bản chỉ đạo chung thống nhất chia sẻ hoạt động giữa thanh tra tỉnh với kiểm toán khu vực thuộc Kiểm toán Nhà nước vẫn đến việc thường xuyên xảy ra tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa các địa phương. Giải pháp căn cơ là gì đế khắc phục tình trạng này? 

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nêu:

Theo quy định của Luật Thanh tra Chính phủ, trên cơ sở báo cáo, kế hoạch kiểm toán đã được thống nhất với Thanh tra Chính phủ thì Thanh tra Chính phủ có trách nhiệm hướng dẫn thanh tra bộ ngành và địa phương xây dựng kế hoạch để hạn chế việc chồng chéo, trùng lặp. 

Dưới góc độ khu vực, chúng tôi cũng hiểu và chia sẻ việc này. Trong thời gian gần đây, chúng tôi đưa ra phương châm của kiểm toán là gọn nhưng chất lượng, tập trung vào kiểm toán báo cáo quyết toán, các chuyên đề phục vụ giám sát tối cao của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân, làm sao hạn chế được đầu mối kiểm toán chi tiết do đó sẽ giảm được chồng chéo, trùng lặp với các cơ quan thanh tra.

Trong thời gian tới, thực hiện quy định của Luật Thanh tra, Luật kiểm toán, quy chế phối hợp thì Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ sẽ phối hợp, rà soát lại quy chế 1618 và tích cực ứng dụng CNTT, tổ chức triển khai làm sao giảm thiểu chồng chéo giữa thanh tra và kiểm toán. 

Nhóm đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Nguyễn Hải Dũng hỏi Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa – Vũng Tàu) hỏi: Qua báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2023 của Kiểm toán Nhà nước cho thấy tỷ lệ thực hiện kiến nghị xử lý tài chính năm 2022 về niên độ ngân sách Nhà nước năm 2021 của Kiểm toán Nhà nước đạt trên 90% tuy nhiên vẫn còn khoảng 10% chưa đạt.

Để rút ra bài học kinh nghiệm trong thời gian tới đề nghị Tổng kiểm toán cho biết Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện các giải pháp, biện pháp gì để đạt được kết quả nêu trên, dành những yêu cầu đối với các bộ ngành địa phương cần tiếp tục triển khai thực hiện để hoàn thành việc thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước?

Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Nam Định) hỏi: Các cơ quan đơn vị đã thực hiện kiến nghị của kiểm toán nhanh hơn, tốt hơn và kịp thời hơn. Những bài học kinh nghiệm, những yêu cầu đối với các bộ ngành địa phương để thực hiện tốt hơn những kết luận của kiểm toán nhà nước?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nói: Về giải pháp nâng cao chất lượng kiến nghị gần trùng với đại biểu Hải Dũng.

Sau khi Quốc hội thực hiện giám sát pháp lệnh về thực hiện tiết kiệm chấp hành chấp lãng phí, ban hành Nghị quyết 74 và Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 22 và đặc biệt sau tháng 9/2023, UBTVQH đã chỉ đạo Ủy ban Tài chính ngân sách thực hiện phiên điều trần, giải trình thực hiện kiến nghị ngân sách, kiến nghị của Kiểm toán thì tỷ lệ thực hiện kết luận kiến nghị kiểm toán đã được nâng cao.

Giải pháp trong thời gian tới trước hết thuộc về Kiểm toán Nhà nước. Thứ nhất là nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.

Thứ 2, tiếp tục làm rõ công tác theo dõi, đôn đốc. Thứ 3 là công khai. Thứ 4 là tiếp tục thực hiện thanh tra kiểm tra việc thực hiện các kết luận kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước làm sao đảm bảo nâng cao hiệu lực hiệu quả của các báo cáo kết luận của Kiểm toán Nhà nước.

Nhóm đại biểu Vương Thị Hương, Trần Khánh Thu, Mai Văn Hải đặt câu hỏi chất vấn. Riêng câu hỏi của đại biểu Mai Văn Hải liên quan đến SCB liên quan kiểm toán độc lập sẽ được Bộ trưởng Tài chính trả lời sau.

Trả lời đại biểu Mai Văn Hải, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn cho biết, SCB bị truy tố, xét xử với 3 tội danh: Thao túng thị trường chứng khoán, Chiếm đoạt tài sản, Nhận đưa hối lộ.

Ngân hàng này không thuộc đối tượng, không thuộc phạm vi của kiểm toán Nhà nước mà thuộc phạm vi kiểm toán độc lập. SCB là công ty đại chúng. Trách nhiệm thuộc về doanh nghiệp kiểm toán độc lập cho ngân hàng này. 

Đại biểu Nguyễn Tiến Nam (Quảng Bình) hỏi: 

Kiểm toán Nhà nước đang đẩy mạnh việc ứng dụng dữ liệu điện tử trong hoạt động kiểm toán tiến tới hoạt động kiểm toán số như vậy việc liên thông, chia sẻ dữ liệu là khả thi.

Tổng kiểm toán cho biết hệ thống Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ có dự định thế nào trong phối hợp chia sẻ những dữ liệu này nhằm tránh tình trạng chồng chéo trong thanh tra, kiểm toán, vừa tiết kiệm được thời gian nhân lực?

Đại biểu Dương Tấn Quân hỏi:

Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước đã phối hợp để giải quyết chồng chéo từ khi xây dựng kế hoạch kiểm toán năm của Kiểm toán Nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, cho thấy hiện tượng chồng chéo đối tượng, hoặc nội dung giữa Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ, Thanh tra chuyên ngành, Thanh tra địa phương. 

Xin Tổng kiểm toán Nhà nước cho biết cách khắc phục việc chồng chéo trong thanh tra giữa các đơn vị trong thời gian tới như thế nào?

Đại biểu Tạ Thị Yên cho biết bà đánh giá cao nỗ lực và kết quả thực hiện của Kiểm toán Nhà nước. Đây là công cụ hữu hiệu của Quốc hội trong quản lý ngân sách, tài sản Nhà nước.

Đối tượng kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước về việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết mức độ sai phạm trong quản lý công sản, kể cả đất đai, trụ sở, tài nguyên khoáng sản, nguồn nước như thế nào? Kiểm toán Nhà nước có đề xuất, kiến nghị gì với Quốc hội về nội dung này hay không? 

Nhóm đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên), Dương Tấn Quân (Bà Rịa – Vũng Tàu), Nguyễn Tiến Nam (Quảng Bình) đặt câu hỏi.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân hỏi: 

Báo cáo của Chính phủ và Tổng Kiểm toán cho thấy việc thực hiện kết luận, kiến nghị, xử lý tài chính và xử lý khác các năm gần đây các vấn đề thực hiện khá sớm và đạt tỷ lệ cao.

Tuy nhiên đối với các kiến nghị từ năm 2019 trở về trước, số kiến nghị xử lý tài chính và xử lý khác chưa thực hiện còn khá lớn tỷ lệ thực hiện thêm lại khá thấp, chỉ bằng 21,4% tổng số kiến nghị chưa thực hiện đến 31/12/2021.

Với các giải pháp mà Kiểm toán Nhà nước đã đưa ra trong báo cáo 559 có đủ để khắc phục các hạn chế còn tồn tại cũng như thực hiện hiệu quả trong thời gian tới không và hướng triển khai thực hiện các giải pháp này sao cho hiệu quả?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nói, như ông đã trình bày, để triển khai hiệu quả hơn, tích cực hơn kiến nghị của kiến nghị của kiểm toán từ những năm trước thì trách nhiệm thuộc về đơn vị được kiểm toán.

Những tồn tại, khó khăn phải có báo cáo làm rõ các nguyên nhân, kiến nghị tới các cơ quan có liên quan. Nguyên nhân do chưa bố trí được nguồn, vướng mắc về cơ chế chính sách, trách nhiệm thuộc nhà thầu khó khăn hay nhà thầu chây ì.

Từ những nguyên nhân cụ thể như vậy chúng ta sẽ đề ra các giải pháp khắc phục kịp thời.

“Với trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước thì chúng tôi tiếp tục theo dõi, đôn đốc, kiểm tra giám sát và công khai minh bạch”, ông nêu. 

Các đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội), Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Nguyễn Bảo Thắng (Hưng Yên) tiếp tục đặt câu hỏi chất vấn Tổng Kiểm toán Nhà nước? 

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai hỏi:

Trong công cuộc phòng chống tham nhũng, cơ quan Kiểm toán Nhà nước có vai trò và trách nhiệm đặc biệt quan trọng trong việc tham gia, phát hiện xử lý hành vi tham nhũng.

Trong những năm qua, đất nước ta đã đạt được những thành tựu rất lớn trong phòng chống tham nhũng, nhưng ở đâu đó vẫn thấp thoáng căn bệnh sợ sai, sợ trách nhiệm, né tránh. 

Với vị trí là người đứng đầu một trong những cơ quan có chức năng phòng chống tham nhũng, mong Tổng Kiểm toán cho biết, phải làm gì để một mặt xử lý nghiêm những hành vi tham nhũng, cương quyết đưa phòng chống tham nhũng đi đến thắng lợi.

Nhưng mặt khác vẫn nuôi dưỡng được niềm tin vẫn thắp sáng được ngọn lửa nhiệt huyết, vẫn bảo vệ được những người dám nghĩ, dám làm và mong muốn được cống hiến cho đất nước?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nêu:

Trước hết, làm sao tiếp tục đẩy mạnh phòng chống tiêu cực mà không giảm tính năng động dám nghĩ dám làm. Tôi cho rằng, cần làm tốt 3 việc.

Việc thứ nhất, xây dựng thiết chế phòng ngừa hiệu quả để không thể tham nhũng.

Việc thứ hai, xây dựng thiết chế về phát hiện, xử lý nghiêm minh, không dám tham nhũng.

Việc thứ ba, xây dựng chế độ đãi ngộ hợp lý để không muốn, không cần tham nhũng.

Về việc né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, thì tôi cho rằng có 3 nguyên nhân. Thứ nhất là thuộc về ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức. Nguyên nhân thứ hai về trình độ, năng lực chưa theo yêu cầu. Thứ ba, thuộc về chỉ đạo chưa sát.

Về giải pháp, tôi cho rằng, trước hết cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức, trình độ năng lực, đặc biệt là hoàn thiện thể chế rõ quyền và nghĩa vụ của từng công chức, gắn với quyền lợi, đi đôi với kiểm tra, giám sát. 

Đại biểu Nguyễn Bảo Thắng hỏi: Kiểm toán đã và đang có những giải pháp như thế nào để nâng cao chất lượng kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước trong thời gian tới?

Trả lời, ông Ngô Văn Tuấn cho biết:

Phấn đấu đến 2030, kiểm toán nhà nước phải thực hiện 100% báo cáo quyết toán của các bộ ngành địa phương. Sau khi đơn vị được báo cáo quyết toán thì Bộ Tài chính tiến hành thẩm định và kiểm toán tiến hành kiểm toán.

Trong quá trình tiến hành, kiếm toán đã tiến hành theo dõi việc các bộ ngành thực hiện các ý kiến thẩm định của BTC đã góp phần nâng cao chất lượng của báo cáo kiểm toán.

Còn đối với các bộ ngành dịa phương, sau khi tiến hành kiểm toán và ý kiển của kiểm toán phải được thực hiện trước khi hội đồng nhân dân thông qua. Sau khi có báo cá tổng quyết toán thì kiểm toán sẽ tiến hành kiểm toán báo cáo tổng kiểm toán ngân sách nhà nước hàng năm. 

Bộ Tài chính và một số bộ ngành lớn có liên quan tiến hành theo dõi đôn đốc việc thực hiện mọi kết luận kiểm toán đối với các bộ ngành, địa phương.

Đại biểu Nguyễn Danh Tú (Kiên Giang): 

Đến nay, số lượng kết luận kiểm toán chưa được thực hiện còn lớn. Trong đó, đáng lưu ý có nguyên nhân chưa thực hiện thuộc chính trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước.

Đến hết 2023, số kiến nghị tài chính qua kiểm toán chưa được thực hiện là khoảng 67.513 tỷ đồng, trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước chiếm 0,4%.

Đề nghị Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, việc xem xét trách nhiệm đối với các kết luận kiểm toán chưa đúng quy định? Giải pháp khắc phục tình trạng trên?  

Giải pháp khắc phục tình trạng kết luận kiểm toán không thực hiện được? 

Trả lời, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nói: 

Trong 4 nhóm nguyên nhân chậm thực hiện kết luận kiến nghị kiểm toán, trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước chiếm 0,4%. Nguyên nhân là do kiến nghị của kiểm toán chưa tâm phục, khẩu phục và đơn vị được kiểm toán đang khiếu nại theo quy định của Luật.

Nguyên do thứ 2, có kiến nghị quyết định kiểm toán đúng nhưng không thể thực hiện. Thứ 3 là do đơn vị chưa thực hiện.

Nguyên nhân các kiến nghị chưa chính xác, chưa tâm phục khẩu phục thì giải pháp vẫn là nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.

Thứ nhất, cần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực trình độ của kiểm toán viên. Tăng cường kiểm tra, giám sát và nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu, đoàn kiểm toán, để đưa ra kiến nghị chính xác.

Một số kiến nghị kiểm toán không thực hiện được là do kiến nghị đơn vị phải thực hiện đã giải thể phá sản đối với pháp nhân. Các thể nhân chết, hoặc mất tích cũng gây khó khăn cho việc thực hiện kiểm toán.

Đây là một trong những tồn tại, hạn chế của Luật Kiểm toán mà chúng tôi đang tiến hành tổng kết theo chỉ đạo của Nghị quyết 19 của Bộ Chính trị và chương trình xây dựng văn bản pháp luật toàn khoá. 

KTNN đã tiến hành rà soát 33 luật pháp có liên quan. Đối với pháp nhân giải thể phá sản, thể nhân chết hoặc mất tích, việc thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách, Luật quản lý thuế có quy định nhưng Luật Kiểm toán chưa có, thành ra vẫn phải theo dõi… 

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặt câu hỏi:

Đối với kiểm toán độc lập có năng lực chuyên môn có những điểm chưa đáp ứng được yêu cầu kiểm toán, chưa khách quan, bỏ sót lỗi đối tượng kiểm toán. Xin tổng kiểm toán chia sẻ nội dung này để quản lý nhà nước tốt hơn với kiểm toán độc lập. 

Quản lý vốn tài sản của doanh nghiệp nhà nước có những han chế thiếu sót. Trách nhiệm trong xử lý kiến nghị vấn đề này?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu:

Kiểm toán độc lập là cơ quan thực hiện dịch vụ tài chính, cung cấp dịch vụ bởi kiểm toán viên hành nghề và các cơ quan kiểm toán, cho ý kiến độc lập về tính trung thực, hợp lý của báo cáo tài chính doanh nghiệp. 

Chính phủ thống nhất quản lý toàn diện, quản lý Nhà nước là của kiểm toán độc lập, Bộ Tài chính là cơ quan tham mưu giúp Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Còn Kiểm toán Nhà nước liên quan trực tiếp đến tài chính công và tài sản công.

Kiểm toán Nhà nước có liên quan duy nhất là có quyền thuê kiểm toán độc lập tiến hành một số nội dung công việc nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm về kết quả.

Xin Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc trao đổi thêm về sao để nâng cao chất lượng dịch vụ của các doanh nghiệp kiểm toán độc lập.

Chúng tôi đã thực hiện kiểm toán và tập trung vào những sai phạm chủ yếu là thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước, quản lý sử dụng vốn, quản lý doanh thu chi phí, phân phối tái cơ cấu chuyển đổi.

Kiểm toán xong rồi vẫn sai thì trách nhiệm thuộc về đơn vị được kiểm toán.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) chất vấn:

Có ý kiến cho rằng mặc dù có sự cố gắng của ngành nhưng đâu đó vẫn có những hành vi tiêu cực của một số kiểm toán viên nhà nước trong hoạt động kiểm toán mà phổ biến là khi phát hiện sai phạm của đối tượng kiểm toán thì vòi vĩnh, chia chác khoản tiền sai phạm đó để bỏ qua sai phạm theo phương châm đôi bên cùng có lợi.

Quan điểm của Tổng kiểm toán về ý kiến này như thế nào?

Có cần xây dựng một cơ chế thanh tra giám sát độc lập thường xuyên hoạt động hoạt động của kiểm toán ngoài thanh tra của ngành để bảo đảm quyền lực của kiểm toán Nhà nước được kiểm soát chặt chẽ nhằm xây dựng Kiểm toán Nhà nước trong sạch liêm chính?

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nêu:

Chúng tôi khẳng định và thừa nhận có nhưng rất ít. Đây chỉ là những “con sâu làm rầu nồi canh” và chúng tôi kiên quyết loại bỏ những con sâu này để giữ được đạo đức, chuẩn mực. 

Trong luật, điều 8 đã quy định rất rõ những hành vi không được làm, nghiêm cấm của Kiểm toán Nhà nước.

Trong hoạt động, Kiểm toán Nhà nước còn có chuẩn mực số 30 về đạo đức công vụ. Trong thời gian tới chúng tôi tiếp tục rà soát, hoàn thiện các văn bản để làm sao kiểm soát chặt chẽ được hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực của những cá nhân trong thực hiện công vụ và tăng cường kiểm tra giám sát và xử lý nghiêm đối với những trường hợp này. 

Tôi cho rằng với cơ chế hiện tại trong hoạt động kiểm toán, quy trình quy chế về kiểm soát phòng chống tham nhũng của ngành đã tương đối đầy đủ từ vai trò trách nhiệm của từng kiểm toán viên.

Khi đi kiểm toán, kiểm toán viên phải ghi nhật ký từng ngày, ghi nhật ký điện tử và chuyển về cơ sở dữ liệu của trung ương cho Vụ kiểm soát chất lượng theo dõi và thanh tra kiểm toán theo dõi.

Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh vai trò của thanh tra kiểm toán, thanh tra công vụ và một cơ quan nữa là Vụ kiểm soát chất lượng, làm sao để kiểm soát chặt chẽ, công tâm khách quan hoạt động này. 

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) chất vấn: 

Việc thực hiện các kiến nghị tài chính đối với kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước năm 2022 đã đạt được kết quả, tỷ lệ 92% kiến nghị tài chính, tăng thu giảm chi Ngân sách Nhà nước và 83% kiến nghị khác.

Tuy nhiên, còn khá nhiều kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước chưa được thực hiện kéo dài qua nhiều năm. Trong đó, kiến nghị tài chính tính đến hết ngày 31/12/2023 còn 67.513 tỷ đồng chưa được thực hiện.

Kiến nghị về sửa đổi bổ sung cơ chế chính sách còn 172 chưa được sửa đổi. Kiến nghị về trách nhiệm cá nhân còn 115 báo cáo kiểm toán có kiến nghị chưa được thực hiện. 

Đề nghị Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết những nguyên nhân chính về những tồn tại hạn chế này và trách nhiệm thuộc về cơ quan, đơn vị nào? Kiểm toán Nhà nước đã có giải pháp nào để nâng cao kỷ luật, kỷ cương sử dụng ngân sách?

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đăng ký tranh luận:

Qua kiểm toán đã chuyển 19 vụ việc qua cơ quan Cảnh sát điều tra, bản thân đại biểu không nhận định chủ quan con số này là thấp bởi không phản ánh vấn đề. Kiểm toán Nhà nước chỉ chuyển qua cơ quan Cảnh sát điều tra đối với những trường hợp có dấu hiệu vi phạm. 

Trong Báo cáo 599 (trang 4), trong phần tự nhận xét các tồn tại, hạn chế, báo cáo có nêu “kết quả kiểm toán có nhiều tiến bộ nhưng chưa đáp ứng được kỳ vọng của Đảng, Nhà nước, nhân dân. Kiểm toán Nhà nước phát huy vai trò chủ yếu ở khía cạnh phòng ngừa, số vụ chuyển cơ quan điều tra còn hạn chế”. 

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước tự nhận thấy còn hạn chế trong công tác chuyển cho cơ quan điều tra, từ đó đại biểu đặt vấn đề từ hạn chế trong thực tại trong công tác kiểm toán Nhà nước. Kiểm toán Nhà nước có giải pháp gì để khắc phục trong thời gian tới?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nêu:

Liên quan đến nội dung trong Báo cáo 559, Kiểm toán có nhận tồn tại hạn chế chuyển 19 vụ việc trong 5 năm. Kiểm toán Nhà nước nhận thấy chủ động chuyển 19 vụ việc so với 1.609 hồ sơ tài liệu theo yêu cầu thì còn ít.

Giải pháp khắc phục là phải áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, kịp thời phát hiện sai phạm, thu thập bằng chứng để kịp thời chuyển cho cơ quan điều tra.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình):

Từ các vụ án Phúc Sơn, Thuận An… và nhiều vụ án tham nhũng khác cho thấy có sự câu kết giữa doanh nghiệp ngoài Nhà nước với cán bộ công chức trong các dự án đầu tư công để trục lợi tài sản của Nhà nước.

Tuy các doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước không thuộc đối tượng kiểm toán nhà nước nhưng những vụ việc này đều liên quan đến dự án đầu tư công. Tổng Kiểm toán nhà nước có kiến nghị gì đề kiểm toán nhà nước có thể tham gia phát hiện, phòng ngừa các vụ việc tương tự?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nói:

Phúc Sơn và Thuận An đều là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước nên không thuộc đối tượng và đơn vị được kiểm toán nhưng có đơn vị liên quan đến hoạt động kiểm toán.

Phúc Sơn bị khởi tố liên quan đến việc chấp hành pháp luật về kế toán gây hiệu quả nghiêm trọng và điều này không liên quan gì đến hoạt động của kiểm toán. 

Tập đoàn Phúc Sơn có vi phạm về đấu thầu. Hoạt động của kiểm toán với các dự án đánh giá trên cơ sở hồ sơ tài liệu đơn vị được kiểm toán chúng tôi rà soát lại quy trình thực hiện pháp luật và đưa ra các kiến nghị.

Để kiểm toán có thể tham gia sâu hơn vào quá trình điều tra thì thuật ngữ kiểm toán điều tra đã được đề cập từ năm 1946 trong các diễn đàn của hiệp hội kiểm toán quốc tế. Gần 80 năm mới dừng ở mức độ tranh luận xem kiểm toán có nên thực hiện điều tra hay không.

Hiên nay có rất ít các cơ quan kiểm toán tối cao thực hiện chức năng này. Kiểm toán Nhà nước Việt Nam cố gắng làm tròn chức năng theo quy đinh của pháp luật và theo đúng như lời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là đúng vai thuộc bài, thuộc bài đúng vai thì không bao giờ sai.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương): Thực tế hiện nay một số kết luận của KTNN mặc dù đúng pháp luật nhưng không thể thực hiện được do đối tượng kiểm toán không còn khả năng thực hiện hoặc do vướng mắc chính sách pháp luật, vướng mắc khi xác định trọng yếu, đánh giá rủi ro, yếu tố loại trừ khi đưa ra ý kiến kiểm toán trong báo cáo kiểm toán là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng báo cáo không cao.

Đề nghị Tổng Kiểm toán cho biết trong 1.069 văn bản kiến nghị sửa đổi bổ sung, 1.345 báo cáo kiểm toán thì tỷ lệ thực hiện được bao nhiêu?

Trong 663 báo cáo kiểm toán đã có kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm cá nhân thì tỷ lệ đã được xử lý như thế nào và bao nhiêu các kết luận kiến nghị không thể thực hiện do vướng mắc chính sách pháp luật? Các giải pháp cụ thể nào để tháo gỡ các hạn chế, bất cập nêu trên?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nêu:

Về ý kiến loại trừ làm giảm chất lượng báo cáo kiểm toán. Khi đưa ra ý kiến thì Kiểm toán được quyền đưa ra 4 loại ý kiến: Ý kiến chấp nhận toàn phần, ý kiến chấp nhận loại trừ, ý kiến trái ngược, từ chối đưa ra ý kiến. Ý kiến loại trừ thì theo chuẩn mực kiểm toán không ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo nhưng ảnh hưởng đến hiệu quả của báo cáo kiểm toán Kiểm toán Nhà nước. 

Báo cáo loại trừ xảy ra khi tình trạng đơn vị được kiểm toán không cung cấp đầy đủ hồ sơ tài liệu cho đoàn kiểm toán đưa ra bằng chứng kết luận kiến nghị của mình. 

Như tôi đã báo cáo, trong 5 năm 2019-2023, chúng tôi đã phát hành 1.345 báo cáo trong đó có 663 báo cáo đề nghị kiểm điểm trách nhiệm cá nhân có liên quan và qua theo dõi thì hiện nay tỷ lệ xử lý, thực hiện hiện bình quân kiểm điểm là khoảng 60%.

Còn trong 1.069 văn bản đề nghị sửa đổi thì tỷ lệ tương đối thấp, bình quân cỡ khoảng trên 31,6% nhưng sau khi QH ban hành Nghị quyết về đẩy mạnh quy phạm pháp luật về tiết kiệm chống lãng phí thì tỷ lệ này đã tăng lên. Năm 2023 đã sửa được 78/270 văn bản, tốc độ 36% cao hơn mức bình quân.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông hỏi: Theo báo cáo của Tổng Kiểm toán Nhà nước, xác định một trong những nguyên nhân chưa thực hiện kiến nghị kiểm toán là khá lớn chiếm hơn 24% là do bên thứ ba. Đề nghị Tổng Kiểm toán giải thích bên thứ ba là bên nào, chủ thể nào? Và để giải quyết kiến nghị kiểm toán là do bên thứ ba thì trách nhiệm của đơn vị kiểm toán là như thế nào và xử lý ra sao? Giải pháp của kiểm toán Nhà nước về vấn đề này là như thế nào?

Trả lời đại biểu, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nói:

Bên thứ ba là đơn vị có liên quan theo quy định tại Khoản 1, Điều 1 Luật Kiểm toán Nhà nước sửa đổi, thì nguyên nhân bên thứ ba chiếm 24%. Thứ nhất là do chờ phê duyệt của cấp trên, chờ hướng dẫn. Thứ hai là liên quan tới nhà thầu cố tình chây ì hoặc giải thể, phá sản, mất tích… 

Trong thời gian tới, với trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước, sẽ có trách nhiệm theo dõi, đông đốc, tăng cường kiểm tra, giám sát. 

Đối với đơn vị được kiểm toán, phải kịp thời báo cáo ngay những trường hợp có trách nhiệm của đơn vị thứ ba cho các đơn vị giám sát.

Tôi cho rằng, giải pháp căn cơ nhất là thực hiện nhanh 5 nhóm nhiệm vụ giải pháp đã được quy định tại Nghị quyết 74 năm 2022 của Quốc hội và Chỉ thị số 22 của Chính phủ về triển khai Nghị Quyết 74. 

Đại biểu Triệu Thị Huyền (Yên Bái) hỏi: Mô hình tổ chức Kiểm toán Nhà nước đang được phân theo khu vực, trong đó một khu vực sẽ thực hiện kiểm toán thường xuyên với một địa bàn. Mô hình này có đảm bảo được tính độc lập, khách quan? Liệu có nảy sinh những tiêu cực trong mối quan hệ giữa kiểm toán khu vực và địa phương hay không? Giải pháp cho vấn đề này là gì? 

Tổng Kiểm toán Nhà nước trả lời:

Liên quan đến mô hình tổ chức của kiểm toán, ngành kiểm toán được phân 1.974 biên chế, hiện có mặt 1.864 và tổ chức theo 32 đơn vị, 8 cơ quan tham mưu, 8 cơ quan kiểm toán chuyên ngành, 13 khu vực và 3 đơn vị sự nghiệp.

Vấn đề khu vực được phân công theo dõi, kiểm toán một khu vực nhất định thì có dẫn đến tình trạng thân quen, thông đồng, tham nhũng tiêu cực hay không. Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết việc phòng chống tiêu cực, tham nhũng trong ngành là nhiệm vụ hàng đầu và quan trọng nhất. 

Về việc thực quy định số 131 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng tiêu cực trong hoạt động thanh tra, kiểm toán điều tra, chúng tôi làm rất mạnh công tác luân chuyển, luân phiên, điều động cán bộ. Theo quy định của 131, trong vòng 2-3 năm phải luân chuyển, điều động cán bộ, như vậy chúng tôi có chỉ đạo luân phiên trong công tác kiểm toán, và chỉ đạo kiểm toán đối với từng địa phương, khu vực.

Điều này đã hạn chế quan hệ thân hữu, giúp phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Bên cạnh đó, còn chú ý cả công tác luân chuyển, từ trụ sở chính về khu vực, luân chuyển trong nội bộ khu vực, luân chuyển địa bàn, lĩnh vực.

Tổng Kiểm toán hy vọng những giải pháp như vậy đã hạn chế tối đa tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ.

Đại biểu Hà Đức Minh (Lào Cai) chất vấn: 

Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện nhiều sai phạm của các doanh nghiệp. Trong trường hợp khi kiểm toán vào thực hiện kiểm toán nhưng không phát hiện ra sai phạm nhưng các cơ quan khác lại phát hiện ra sai phạm thì trách nhiệm của kiểm toán nhà nước sẽ như nào. Sẽ xử lý trách nhiệm của cá nhân hay Kiểm toán Nhà nước?

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn trả lời:

Đối với những báo cáo kiểm toán đã phát hành, không phát hiện ra sai phạm, đến khi cơ quan chức năng vào làm cùng nội dung, cùng kỳ kiểm toán mà phát hiện ra sai phạm thì cần phải làm rõ trách nhiệm. Nếu có lỗi thì phải xử lý tùy theo mức vi phạm. Khi phát hiện sai phạm phải làm rõ trách nhiệm của ai để xử lý. 

“Hơn 30 năm hoạt động kiểm toán chưa có trường hợp nào phải xử lý như vậy”, ông nói. 

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đặt câu hỏi: 

Tại Báo cáo số 599 của Kiểm toán Nhà nước có nêu Kiểm toán Nhà nước đã chuyển 19 vụ việc  có dấu hiệu vi phạm pháp luật cho cơ quan cảnh sát điều tra các cấp để xem xét xử lý và tự đánh giá hiện Kiểm toán Nhà nước chỉ phát huy vai trò hiệu quả chủ yếu ở khía cạnh phòng ngừa số vụ việc chuyển cơ quan điều tra còn hạn chế. Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước thì hạn chế này nguyên nhân do đâu? Giải pháp gì để khắc phục trong thời gian tới?

Trả lời, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn nói: Trong 5 năm qua, từ năm 2019-2023 thì Kiểm toán đã thực hiện kiểm toán và phát hành 1.345 báo cáo tài chính trong đó chúng tôi đã kiến nghị chuyển hồ sơ sang cho cơ quan điều tra 19 vụ án như trong báo cáo đại biểu đã nêu.

Với phương châm thận trọng, phải rõ thì mới chuyển nhưng không có nghĩa là vai trò phòng chống tham nhũng của kiểm toán hạn chế đi vì một trong những nhiệm vụ chúng tôi hết sức coi trọng là phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để điều tra đưa ra ánh sáng những hành vi tham nhũng, tiêu cực.

Trong 5 năm qua, chúng tôi đã cung cấp 1.609 hồ sơ báo cáo tài liệu cho các cơ quan thanh tra kiểm tra. Không có nghĩa chúng tôi không chuyển thì không có tác dụng mà đây là những tài liệu đầu vào giúp cho các cơ quan chức năng đẩy nhanh, hiệu quả hơn việc điều tra xét xử các đối tượng tham nhũng tiêu cực.

Trong thời gian tới chúng tôi sẽ phối hợp kịp thời hơn, cung cấp tài liệu đầy đủ hơn, gắn với theo dõi, đôn đốc, nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán để phát hiện rõ hơn, thuận lợi hơn cho các cơ quan chức năng đưa ra ánh sáng các vụ việc tiêu cực.

Với câu hỏi của đại biểu Tao Văn Giót, ông Ngô Văn Tuấn nêu:

Về việc thực hiện phòng chống tham nhũng trong ngành kiểm toán là điều hết sức quan tâm của lãnh đạo kiểm toán, ban lãnh đạo kiểm toán. 

Theo quy định của kiểm toán (Điều 8) đã quy định rõ hành vi không được làm trong quá trình kiểm toán. Cấm tuyệt đối việc nhũng nhiễu, tham nhũng. 

Để thực hiện tốt việc này, chúng tôi đã thực hiện nhiều nhiệm vụ. Thứ nhất là giáo dục tư tưởng, kịp thời quán triệt các chỉ đạo, văn bản mới của Nhà nước về phòng chống tham nhũng tiêu cực.

Kiểm toán Nhà nước là một trong những đơn vị đầu tiên tổ chức triển khai hỗ trợ, quán triệt theo cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết – kiên trì đấu tranh phòng chống tham nhũng tiêu cực. 

Thứ hai là thể chế. Chúng tôi kịp thời rà soát và thể chế hóa các văn bản chỉ đạo của Đảng và pháp luật mới. Riêng năm 2022, chúng tôi đã rà soát, sửa đổi tới 75 văn bản, toàn bộ quy trình kiểm toán, để thiết chặt quy trình kiểm toán. 

Thứ ba là tăng cường kỷ cương, kỷ luật. Xác định đề cao vai trò của người đứng đầu, tổ trưởng tổ kiểm toán, tổ trưởng đoàn kiểm toán.

Thứ tư là đẩy mạnh việc kiểm tra giám sát phát huy vai trò của cơ qua Thanh tra Kiểm toán Nhà nước để phòng chống tiêu cực. Đồng thời, kiểm soát chất lượng phục vụ kiểm soát. 

Thứ năm là xử lý nghiêm những hành vi có hiện tượng tiêu cực. 

Trả lời đại biểu Ma Thị Thúy, Tổng Kiểm toán Nhà nước nói:

Liên quan đến việc thực hiện kết luận kiến nghị của kiểm toán về nhóm chậm thực hiện, vấn đề này được các cơ quan chức năng quan tâm, đặc biệt sau khi Quốc hội thực hiện giám sát tối cao đối với thực hiện các pháp luật thực hiện thí nhiệm chống lãng phí.

Tiến độ và ý thức chấp hành trong thực hiện kết luận kiểm toán đã cao hơn. Tuy nhiên, theo thống kế vẫn còn 67.000 tỷ đồng liên quan đến kết luận kiến nghị kiểm toán, chậm được triển khai thực hiện và chia thành 4 nhóm nguyên nhân.

Nguyên nhân thuộc về đơn vị được kiểm toán, chiếm 59,46%; nguyên nhân thuộc bên thứ 3 là 24%; nhóm nguyên nhân khác chiếm 16% và nhóm nguyên nhân của Kiểm toán Nhà nước chiếm 0,4%.

Đối với đơn vị được kiểm toán chiếm tỷ lệ cao là do ý thức trách nhiệm, các đơn vị chưa nghiêm túc triển khai thực hiện. Ngoài ra cũng có nguyên nhân khách quan do đơn vị khó khăn về tài chính, phụ thuộc vào hướng dẫn của cấp trên. Thậm chí, có đơn vị được kiến nghị đã giải thể phá sản nhưng vẫn phải theo dõi.

Các giải pháp đẩy mạnh kiến nghị của kiểm toán trong Nghị quyết 74 của Quốc hội đã nêu rõ do 6 nhóm nguyên nhân bao gồm, ý thức trách nhiệm, trình độ năng lực, đùn đẩy trách nhiệm, vai trò người đứng đầu, và công tác phối hợp. 

Vai trò của kiểm toán, Tổng Kiểm toán sẽ tiếp tục theo dõi, kiểm tra, đôn đốc để kết luận kiến nghị kiểm toán nhanh hơn, tốt hơn. 

Trả lời chất vấn của đại biểu Trịnh Minh Bình, Tổng Kiểm toán Ngô Văn Tuấn cho biết:

Kiểm toán Nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập với chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị tình hình quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Như vậy đối tượng kiểm toán là tài chính công, tài sản công. Và cũng theo quy định tại điều 55 đơn vị được kiểm toán là những đơn vị được kiểm toán là những đơn vị trực tiếp liên quan tới tài quản lý sử dung tài chính công, tài sản công. 

Trong thời gian vừa qua có một số vụ án lớn liên quan tới việc đấu thầu, cụ thể là vụ án tiêu cực của Tập đoàn Phúc
Sơn và Thuận An. 

2 đơn vị này là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước nên họ không phải là đơn vị được kiểm toán Nhà nước. Họ liên quan đến việc quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công với tư cách là nhà thầu. Hoạt động của Kiểm toán Nhà nước là kiểm toán ở chủ đầu tư và chúng tôi thực hiện cả 3 nội dung kiểm toán Nhà nước.

Thứ nhất là xác nhận tính đúng đắn trung thực của báo cáo tài chính.

Thứ hai là đánh giá xác nhận việc tuân thủ pháp luật trong thực hiện đấu thầu, đầu tư xây dựng cơ bản và xác nhận tính hiệu quả trong đầu tư tài chính công, tài sản công.

Trong việc kiểm toán chấp hành pháp lệnh về đấu thầu, trên cơ sở của hồ sơ tài liệu của ban quản lý dự án và chủ đầu tư cung cấp thì kiếm toán tiến hành thu thập bằng chứng để bổ sung cho kết luận. 

Chúng tôi xét toàn bộ quá trình, riêng về lựa chọn nhà thầu thì gọi thầu có đúng không, hồ sơ thầu, chấm thấu, ký kết…

Trong quá trình kiểm toán chúng tôi đã chỉ ra những sai sót và có kiến nghị xử lý đặc biệt là xử lý trách nhiệm của cá nhân có liên quan. 

Đại biểu Trịnh Minh Bình (Vĩnh Long) là 1 trong 57 đại biểu đầu tiên chất vấn. 

Tại một số dự án đầu tư xây dựng đã được kiểm toán nhưng sau đó cơ quan chức năng vẫn phát hiện sai phạm trọng hoạt động đấu thầu. Tổng Kiểm toán lý giải vấn đề này như nào và giải pháp trong thời gian tới?

Đại biểu Ma Thị Thuý chất vấn tiếp: Báo cáo số 599 của Kiểm toán Nhà nước cho thấy số tiền kiến nghị chưa thu được nguyên nhân thuộc về đơn vị được kiểm toán chiếm tỷ lệ còn cao 59%. Kết quả này cho thấy, việc chưa thực hiện nghiêm túc kết luận của đơn vị kiểm toán, Tổng kiểm toán cho biết lý do vì sao, do không có điều kiện khắc phục, hay do chây ỳ, cơ chế?

Đại biểu Tao Văn Giót chất vấn: Từ các vụ án xảy ra thời gian qua cho thấy công tác phòng chống tham nhũng tiêu cực đang được cả hệ thống chính trị quan tâm. Công tác phòng chống tham nhũng tiêu cực trong nội bộ ngành kiểm toán được thực hiện ra sao? 

Nhóm vấn đề thứ ba thuộc lĩnh vực kiểm toán, nội dung chất vấn sẽ tập trung vào: Trách nhiệm và giải pháp khắc phục tình trạng các doanh nghiệp, dự án được kiểm toán nhưng vẫn xảy ra sai phạm; việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động kiểm toán Nhà nước; giải pháp khắc phục tình trạng chồng chéo trong công tác thanh tra, kiểm toán…

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn chịu trách nhiệm trả lời chính. Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công an; Tổng Thanh tra Chính phủ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Trước đó, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn đã có báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV.

Tại báo cáo này, ông Ngô Văn Tuấn cho biết, kết quả kiểm toán thời gian qua của Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế, bất cập trong công tác quản lý, điều hành, sử dụng tài chính, tài sản công của các bộ, ngành, địa phương và đơn vị được kiểm toán.

Công tác quản lý, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ còn hạn chế; việc xác định phương án tài chính, thời gian thu hồi vốn của các hợp đồng BT, BOT có nhiều bất hợp lý…

Thông qua đó, Kiểm toán Nhà nước đã đưa ra các kiến nghị giúp các đơn vị được kiểm toán, các cơ quan quản lý nhà nước chấn chỉnh công tác quản lý tài chính – ngân sách, kế toán, ngăn ngừa những hành vi tiêu cực, tham ô, lãng phí, thất thoát tiền, tài sản nhà nước; giúp các đơn vị hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý của mình, đảm bảo quản lý, sử dụng tiền tài sản nhà nước đúng pháp luật và có hiệu quả.

Kết quả kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước cũng đã cung cấp những thông tin xác thực về tình hình quản lý điều hành ngân sách, tiền và tài sản nhà nước và có nhiều kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ góp phần sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế, chính sách nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, trong 5 năm gần nhất (từ năm 2019 đến năm 2023), Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán và phát hành 1.345 báo cáo kiểm toán, đã kiến nghị 331.367,4 tỷ đồng, gồm tăng thu ngân sách Nhà nước 30.539,6 tỷ đồng; giảm chi ngân sách Nhà nước 96.183,8 tỷ đồng; kiến nghị khác 204.644 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước kiến nghị rà soát, sửa đổi, bổ sung 1.069 văn bản gồm 14 văn bản Luật, 01 nghị quyết của Quốc hội; 16 Quyết định; 42 Nghị định; 124 Thông tư và 872 văn bản khác; 663 báo cáo kiểm toán có kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan. KTNN đã chuyển 19 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật qua kiểm toán cho Cơ quan Cảnh sát điều tra các cấp để xem xét xử lý.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác quản lý tài chính, tài sản công; thực hiện nghiêm các kết luận, kiến nghị kiểm toán.

Hoạt động kiểm toán góp phần quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước ngày càng được công khai, minh bạch; nhiều sai phạm trong quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước đã được phát hiện và xử lý nghiêm; nhiều cơ chế, chính sách chưa phù hợp đã được sửa đổi, bổ sung và ban hành mới, góp phần hoàn thiện thể chế, tăng cường kỷ cương, kỷ luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý tài chính, tài sản công.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm toán đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, Kiểm toán Nhà nước hiện phát huy vai trò, hiệu quả chủ yếu ở khía cạnh phòng ngừa, số vụ chuyển cơ quan điều tra còn hạn chế.

Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, việc thực hiện kiến nghị kiểm toán trong năm 2023 có nhiều chuyển biến tích cực. Đáng chú ý như, đối với kiến nghị kiểm toán năm 2022 (niên độ kiểm toán năm 2021), đến 31/12/2023 các đơn vị đã thực hiện kiến nghị xử lý tài chính về tăng thu, giảm chi ngân sách Nhà nước 31.719 tỷ đồng đạt tỷ lệ 92%; kiến nghị khác 30.566 tỷ đồng đạt tỷ lệ 83%.

Ngoài ra, đối với các kiến nghị kiểm toán trước năm 2022, trong năm 2023 các đơn vị được kiểm toán đã tiếp tục thực hiện thêm 10.302 tỷ đồng. Số kiến nghị chưa thực hiện đến 31/12/2023 là 67.513 tỷ đồng (thời điểm 31/3/2023 đã báo cáo Ủy ban Tài chính Ngân sách là 108.180,2 tỷ đồng).

Về công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động kiểm toán, Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, Kiểm toán Nhà nước đã đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát nhằm nâng cao chất lượng hoạt động công vụ, kiểm soát quyền lực và đấu tranh, ngăn ngừa tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong nội bộ ngành; tăng cường các cuộc thanh tra công vụ, kiểm soát chất lượng kiểm toán đột xuất các cuộc kiểm toán.

Dantri.com.vn

Nguồn:https://dantri.com.vn/kinh-doanh/trach-nhiem-kiem-toan-scb-thuoc-ve-cac-cong-ty-kiem-toan-cho-ngan-hang-nay-20240604200202853.htm