TPHCM học kinh nghiệm của Trung Quốc để làm hơn 500km Metro

Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) vừa báo cáo UBND TPHCM kết quả chuyến công tác học tập kinh nghiệm phát triển đường sắt đô thị ở Trung Quốc.

Theo MAUR, Trung Quốc là nước đứng đầu thế giới với 47 hệ thống đường sắt đô thị (281 tuyến) có tổng chiều dài hơn 9.800km, gấp 7 lần quốc gia xếp thứ hai là Mỹ với gần 1.400km.

Đoàn công tác đã rút ra nhiều bài học từ Trung Quốc để nghiên cứu tham mưu cho TPHCM hoàn thiện Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TPHCM đến năm 2035 và công tác quy hoạch, đầu tư phát triển đường sắt đô thị tại thành phố.

Về công tác quy hoạch, đảm bảo việc quy hoạch tích hợp giữa quy hoạch các tuyến đường sắt và định hướng phát triển đô thị với nguyên tắc đường sắt đô thị dẫn dắt phát triển đô thị (mô hình TOD).

Về công nghiệp đường sắt, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp đường sắt, không chỉ phát triển hệ thống đường sắt hiện đại trong nước mà còn xuất khẩu công nghệ và dịch vụ liên quan ra thế giới. Các nhà máy sản xuất đầu máy, toa xe và các thiết bị phụ trợ được trang bị công nghệ tiên tiến, đảm bảo chất lượng và hiệu quả cao.

Về công nghiệp phụ trợ cho đường sắt ở Trung Quốc cũng phát triển mạnh mẽ, cung cấp các thiết bị, linh kiện và dịch vụ hỗ trợ cho ngành đường sắt.

Về mô hình quản lý, Trung Quốc có các tập đoàn đường sắt đô thị lớn, không chỉ tập trung vào xây dựng và vận hành hệ thống đường sắt đô thị mà còn quản lý toàn diện từ khâu thiết kế, sản xuất, bảo trì đến khai thác và phát triển mạng lưới.

Về tài chính đầu tư, Trung Quốc có vay ODA để xây dựng đường sắt cho một số dự án ban đầu, nhưng gắn với việc yêu cầu chuyển giao công nghệ và nội địa hóa. Sau đó là giai đoạn sử dụng nguồn vốn từ ngân sách địa phương và vay các ngân hàng trong nước.

Trong giai đoạn khoảng 10-15 năm trở lại đây, nhiều thành phố ở Trung Quốc như Thâm Quyến, Quảng Châu… đã tăng cường tối đa các nguồn thu ngoài vé như bất động sản kết hợp phát triển TOD, kinh doanh cho thuê mặt bằng, quảng cáo… đảm bảo các nguồn thu phải “nuôi” được sự vận hành metro.

MAUR kiến nghị lãnh đạo TPHCM và các sở ban ngành tiếp tục tổ chức các đoàn khảo sát, học tập kinh nghiệm phát triển đường sắt đô thị tại Trung Quốc, đặc biệt là các thành phố có quy mô và đặc điểm tương tự như TPHCM.

Đồng thời, chấp thuận chủ trương cho phép Tập đoàn Metro Quảng Châu (Trung Quốc) phối hợp với Sở Quy hoạch – Kiến trúc, Sở GTVT, Ban Quản lý Đường sắt đô thị và các cơ quan liên quan triển khai nghiên cứu thí điểm xây dựng trình tự thực hiện các công việc để phát triển đô thị theo mô hình TOD kết hợp khai thác quỹ đất, tạo nguồn thu tại một nhà ga Metro ở TPHCM.

Theo quy hoạch, TPHCM có 8 tuyến metro và 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường một ray với tổng chiều dài 220km.

TPHCM mới triển khai hai tuyến, gồm: Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) dài gần 20km và số 2 (Bến Thành – Tham Lương) dài hơn 11km. Trong đó, Metro số 1 sau 17 năm được duyệt, 12 năm thi công, đến nay mới chuẩn bị hoàn thành. Tuyến số 2 cũng nhiều lần lùi tiến độ, dự kiến đến năm 2030 mới hoàn thành.

Hiện Sở Quy hoạch – Kiến trúc đang hoàn thiện hồ sơ đồ án Điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060.

Theo đó, đề xuất phát triển 8 tuyến đường sắt đô thị xuyên tâm, 1 nhánh đường sắt ngoại ô (kéo dài tuyến đường sắt đô thị số 2 về phía khu đô thị Tây Bắc Củ Chi), 2 tuyến đường sắt đô thị vành đai và 1 tuyến dọc đại lộ Đông Tây và sông Sài Gòn. Tổng cộng chiều dài mạng lưới đường sắt đô thị TPHCM dự kiến nâng lên khoảng 558,7km.