Cấp đông sản phẩm cá tra phi lê tại nhà máy. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN
Theo Vụ trưởng Thống kê Công nghiệp và Xây dựng (Tổng cục Thống kê – TCTK), bà Phí Thị Hương Nga, tính đến ngày 20/6, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đạt trên 13,43 tỷ USD, bằng 95,7% (tức giảm 4,3%) so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù tổng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam (FDI) đăng ký 6 tháng đầu năm nay giảm 4,3% nhưng mức giảm đã được cải thiện so với cùng kỳ ngoái giảm là 8,1% cho thấy tín hiệu tích cực trong thu hút FDI.
Mức sụt giảm này đã thể hiện rõ khó khăn chung của kinh tế thế giới cũng như của Việt Nam trước nhiều rủi ro và biến động trong năm 2022 và vẫn đang kéo dài sang năm 2023: xu hướng đầu tư ra nước ngoài của các quốc gia phát triển có dấu hiệu chững lại mặc dù COVID-19 đã được kiểm soát trên thế giới và tại Việt Nam.
“Nguyên do ảnh hưởng từ một số yếu tố cơ bản như: Bối cảnh thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường; xung đột chính trị tại một số quốc gia trên thế giới ngày càng gay gắt; áp lực giá cả và lạm phát có dấu hiệu hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao; nhu cầu hàng hoá toàn cầu có xu hướng giảm và chưa có dấu hiệu phục hồi; điều kiện tài chính toàn cầu có xu hướng thắt chặt ảnh hưởng mạnh hơn đến doanh nghiệp, thương mại và đầu tư quốc tế; rủi ro của hệ thống ngân hàng; đứt gãy chuỗi cung ứng chưa được khắc phục hoàn toàn. Những yếu tố này đang gây áp lực giảm đáng kể lên dòng vốn FDI toàn cầu năm 2022 và tiếp tục sang 2023, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng vốn đầu tư ra nước ngoài của các nền kinh tế lớn, đặc biệt các đối tác đầu tư của Việt Nam”, bà Phí Thị Hương Nga cho biết.
Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng lãnh đạo TCTK vẫn bày tỏ về những tín hiệu tích cực trong thu hút FDI, cụ thể: Vốn đầu tư cấp mới đạt gần 6,5 tỷ USD (chiếm 48,3% tổng vốn đăng ký) tăng mạnh 31,3% và tăng 71,9% về số dự án cấp mới so với cùng kỳ năm ngoái; vốn góp mua cổ phần của nhà ĐTNN (chiếm 29,9% tổng vốn đăng ký) tăng mạnh 79%. Mặc dù số vốn đăng ký tăng thêm (chiếm 21,8% tổng vốn đăng ký), giảm 57,1% nhưng số lượt dự án tăng vốn lại tăng 29,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Mức tăng, giảm chi tiết này khẳng định niềm tin của nhà ĐTNN đối với chính sách kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư của Việt Nam an toàn nên vẫn thu hút các nhà đầu tư nước ngoài quyết định đến đầu tư và mở rộng dự án hiện hữu tại Việt Nam.
Bà Phí Thị Hương Nga phân tích: Tốc độ tăng số dự án mới ( tăng 71,9%) lớn hơn tốc độ tăng tổng vốn đầu tư mới (tăng 31,3%) cho thấy, các nhà ĐTNN quy mô vừa và nhỏ tiếp tục quan tâm, tin tưởng vào môi trường đầu tư của Việt Nam vừa đưa ra các quyết định đầu tư mới; các tập đoàn lớn hiện đang cẩn trọng, xem xét kỹ việc tiếp tục đầu tư lớn vào Việt Nam trong bối cảnh tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu có hiệu lực từ năm 2024.
Trong 6 tháng đầu năm, các dự án đầu tư mới vẫn tập trung vào các tỉnh, thành phố có nhiều lợi thế trong thu hút ĐTNN (cơ sở hạ tầng tốt, nguồn nhân lực ổn định, nỗ lực cải cách thủ tục hành chính và năng động trong công tác xúc tiến đầu tư,…) như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bắc Giang, Bình Dương, Hải Phòng, Bắc Ninh, Đồng Nai… Các nhà đầu tư đến từ Châu Á, các đối tác đầu tư truyền thống vẫn chiếm tỷ trọng lớn (Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan – Trung Quốc). Riêng 6 đối tác này đã chiếm tới 76,1% tổng vốn FDI đăng ký của cả nước trong 6 tháng đầu năm 2023.
Theo ông Nguyễn Văn Toàn – Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp ĐTNN, chiến lược thu hút đầu tư FDI trong thời gian tới cũng nên hướng tới hút công nghệ, doanh nghiệp FDI vốn lớn có công nghệ tốt vào thì đạt được cả hai nhưng cũng có những doanh nghiệp FDI, quy mô vốn nhỏ họ vào vẫn có công nghệ tốt. Một thực tế trong thu hút đầu tư FDI là thời gian qua một số doanh nghiệp FDI lớn vào Việt Nam họ mang theo các doanh nghiệp vệ tinh, doanh nghiệp vệ tinh đa phần là doanh nghiệp bé, thậm chí doanh nghiệp siêu nhỏ cũng có.
“Trong thu hút đầu tư FDI, ngoài thu hút về vốn còn thu hút về công nghệ, thí dụ doanh nghiệp FDI vốn nhỏ nhưng họ vào Việt Nam để đầu tư dự án công nghệ 4.0, có tính lan tỏa thì quá tốt. Còn chúng ta không khuyến khích doanh nghiệp vốn lớn, công nghệ thô sơ”, ông Nguyễn Văn Toàn khẳng định.
Để thu hút vốn FDI trong thời gian tới, Vụ trưởng Thống kê Công nghiệp và Xây dựng – TCTK, bà Phí Thị Hương Nga kiến nghị: Việt Nam cần thực thi nhiều giải pháp hiệu quả để thu hút dòng vốn FDI có chất lượng trong thời gian tới trong bối cảnh dòng vốn FDI có xu hướng chậm lại; tiếp tục rà soát, bổ sung và hoàn thiện thể chế, tiếp tục cắt giảm thực chất điều kiện kinh doanh đang là rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh; đẩy mạnh cải cách hành chính, thực thi hiệu quả thủ tục một cửa tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp thành lập và phát triển; rà soát, sửa đổi cơ chế chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư nước ngoài trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu; nâng cao chất lượng nguồn lao động, cũng như cần phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ kết nối các tỉnh, vùng kinh tế tạo thuận lợi cho thu hút FDI.
“Chú trọng đến việc đáp ứng yêu cầu của các Tập đoàn xuyên Quốc gia về thời gian đàm phán, ký thỏa thuận và triển khai thực hiện; ưu tiên các nhà đầu tư chiến lược; tạo lập chuỗi sản xuất toàn cầu; xây dựng cơ chế ưu tiên doanh nghiêp công nghệ cao và chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp trong nước. Đối với các doanh nghiệp trong nước cần phải nỗ lực nâng cao năng lực như: Năng lực công nghệ, chất lượng lao động, quản lý… Đây là cơ hội để các doanh nghiệp FDI tìm đến đặt hàng và hỗ trợ doanh nghiệp trong nước hoàn thiện quy trình sản xuất, tăng cơ hội liên kết; tập trung hoàn thiện thể chế về đầu tư theo hướng tạo thuận lợi cho nhà ĐTNN, nghiên cứu và ban hành các chính sách phù hợp với từng ngành, từng lĩnh vực để thu hút được dòng vốn FDI chất lượng”, Vụ trưởng Thống kê Công nghiệp và Xây dựng cho biết.
Đặc biệt, để gỡ nút thắt cản trở dòng vốn đầu tư không chỉ của các doanh nghiệp FDI mà còn của các doanh nghiệp tư nhân trong nước, một số chuyên gia kinh tế cũng kiến nghị Nhà nước cần loại bỏ hoàn toàn các chi phí không chính thức; chú trọng công tác đối thoại chính sách, có biện pháp kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp FDI, nhất là về thủ tục hành chính, đất đai; rà soát toàn bộ các Khu Công nghiệp (KCN).
Theo đó, các KCN cần ưu tiên mở rộng, xây mới, các KCN cần thu hẹp; công bố danh sách các KCN có quỹ đất sạch, cơ sở hạ tầng sẵn sàng… để thu hút đầu tư; chủ động triển khai các chiến dịch vận động xúc tiến đầu tư, khẳng định Việt Nam là điểm đến đầu tư an toàn, tin cậy; chủ động kết nối, làm việc với các Tập đoàn lớn của thế giới để trao đổi, chia sẻ các cơ hội đầu tư tại Việt Nam; đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, kết nối giao thông thông suốt giữa các tỉnh/thành phố, các vùng/miền, tạo thuận lợi cho thu hút đầu tư, hoạt động sản xuất – kinh doanh phát triển.
Việt Nam cần chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư như rà soát, bổ sung quỹ đất sạch; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; bổ sung chính sách để phát triển công nghiệp hỗ trợ; xây dựng các quy định, tiêu chuẩn như một bộ lọc mới nhằm lựa chọn các nhà đầu tư FDI có công nghệ tiên tiến, có khả năng chống chịu sức ép từ bên ngoài để phát triển bền vững và bảo đảm an ninh Quốc gia.
