Ganymede là mặt trăng lớn nhất của hệ Mặt Trời, to hơn cả Sao Thủy. Nó là một trong 4 mặt trăng Galilean của Sao Mộc, được nhà bác học Galileo Galilei phát hiện đầu thế kỷ thứ XVII.
4 mặt trăng Galilean còn bao gồm Calisto, Europa và Io. Trong đó Europa được NASA quan tâm đặc biệt bởi hàng loạt dấu hiệu về sự sống tiềm năng liên tiếp được hé lộ. Một tàu vũ trụ săn tìm sự sống trực tiếp mang tên Europa Clipper dự kiến sẽ khởi hành vào tháng 10/2024.
Một trong những dấu hiệu đặc biệt mà Europa đã hé lộ chính là hợp chất hữu cơ chứa trong các dòng hơi nước được phun lên từ đại dương ngầm. Ganymede vừa làm điều tương tự.
Theo đó, Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) ngày 31/10 thông báo tàu vũ trụ Juno đã lần đầu tiên phát hiện muối khoáng và các hợp chất hữu cơ trên bề mặt mặt trăng Ganymede của sao Mộc.
Theo NASA, phát hiện này cho thấy nước muối dưới lòng đất đang chạm tới lớp vỏ của thế giới băng giá. Những dữ liệu trên do máy quang phổ kế Bản đồ cực quang hồng ngoại Jovian (JIRAM) trên tàu Juno ghi lại trong chuyến bay gần mặt trăng băng giá của sao Mộc.
Vào ngày 7/6/2021, tàu Juno đã bay qua Ganymede ở độ cao tối thiểu 1.046km. Ngay sau thời điểm tiếp cận gần nhất, thiết bị JIRAM đã thu được hình ảnh hồng ngoại và quang phổ hồng ngoại của bề mặt vệ tinh lớn nhất trong hệ Mặt trời này.
Những hình ảnh nói trên đã đạt được độ phân giải không gian chưa từng có đối với quang phổ hồng ngoại. Theo NASA, thông qua những dữ liệu này, các nhà khoa học có thể phát hiện và phân tích các đặc điểm quang phổ độc đáo của những vật liệu không phải là nước, bao gồm muối hydrat hóa, amoni clorua, natri bicarbonate và có thể cả aldehyt béo.
Các nhà khoa học kết luận muối và hợp chất hữu cơ này đã khẳng định về hoạt động thủy nhiệt sâu bên dưới bề mặt băng giá của Ganymede hoặc sự tương tác giữa đại dương dưới bề mặt và đá sâu bên trong hành tinh. Trong đó, giả thuyết về hoạt động thủy nhiệt là khả dĩ nhất, đã được ủng hộ bởi một số nghiên cứu trước đó.
Hoạt động thủy nhiệt được duy trì bởi các lỗ thủy nhiệt dưới đáy đại dương mà chính Trái Đất cũng sở hữu.
Các nghiên cứu trước đây cho thấy chính các hệ thống thủy nhiệt đó đã gieo mầm sự sống cho đại dương sơ khai của Trái Đất, cung cấp nhiệt và chất dinh dưỡng cho đáy đại dương tưởng chừng lạnh và chết chóc. Vì vậy, đó là một tin vui nữa dành cho Ganymede.
Trước đây, một số nghiên cứu khác cũng cho thấy đại dương bên dưới Ganymede là thế giới ấm áp, phù hợp với sự sống.
Cho dù vùng không gian quanh Sao Mộc lạnh giá, nhưng chính kích cỡ vĩ đại của hành tinh này và các mặt trăng của nó đem lại tương tác thủy triều cực kỳ mạnh mẽ, đủ để “hâm nóng” các đại dương ngầm trong các mặt trăng – bao gồm đại dương của Europa, Ganymede và có thể cả Calisto.
Cho dù ít tiềm năng hơn Europa, phát hiện mới này cung cấp thêm bằng chứng cho thấy Ganymede cũng là một thế giới đáng quan tâm trong hành trình săn tìm sinh vật ngoài hành tinh. Một số nhà khoa học khác cũng cho rằng Calisto có hy vọng. Riêng mặt trăng Io có hoạt động núi lửa quá thảm khốc, nên được cho là không có khả năng sinh sống.
Minh Hoa (t/h theo Tuổi Trẻ, Người Lao Động)
