Tiền Giang là vùng đất có bề dầy về lịch sử văn hóa, là địa phương có nhiều loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể, góp phần hình thành nền “văn
minh miệt vườn” của vùng sông nước Cửu Long; là mảnh đất sinh sôi của phong trào đờn ca tài tử hồi đầu thế kỷ 20, là cái nôi của sân khấu cải lương Nam bộ, là quê hương của những tài danh nghệ thuật được công chúng mộ điệu cả nước biết đến, đã góp phần làm rạng rỡ quê hương Tiền Giang, vùng đất “Địa linh nhân kiệt”.
Mang trên mình truyền thống nghệ thuật, trong nhiều năm qua, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh tổ chức rất nhiều hoạt động văn hóa – nghệ thuật đa dạng về nội dung, phương thức, thu hút các giới công chúng đến với các thiết chế văn hóa tham gia các hoạt động sáng tạo, hưởng thụ các giá trị văn hóa, tạo môi trường sinh hoạt văn hóa vui tươi lành mạnh trên địa bàn, tạo hiệu quả xã hội tốt, đặc biệt là việc triển khai thực hiện hiệu qủa các đề án văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh, qua đó đã góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, của địa phương, làm tăng thêm sức mạnh văn hóa truyền thống của vùng Nam bộ nói riêng, văn hóa Việt Nam nói chung trong quá trình giao lưu văn hóa với thế giới.
Cụ thể hóa nội dung Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, từ năm 2016, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu trình Ủy nhân dân tỉnh ký ban hành Đề án “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2016 – 2020, giai đoạn 2021 – 2025”.
Để tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả các nội dung của Đề án, thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp chặt chẽ với Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh, Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thanh các huyện, thành, thị trong tỉnh tổ chức thường xuyên, liên tục các nội dung hoạt động của Đề án như: Tọa đàm nghệ thuật Đờn ca tài tử; thi sáng tác lời mới bài bản Đờn ca tài tử viết về quê hương Tiền Giang; tập huấn Đờn ca tài tử; liên hoan Đờn ca tài tử; biểu diễn giao lưu Đờn ca tài tử ở Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thanh các huyện, thành, thị trong tỉnh; biểu diễn Đờn ca tài tử định kỳ hàng tuần tại Rạp hát Thầy Năm Tú (phường 1, TP. Mỹ Tho); biểu diễn Đờn ca tài tử phục vụ khách du lịch tại Khu du lịch xã Thới Sơn (thành phố Mỹ Tho); thực hiện đĩa DVD đờn ca tài tử chủ đề “Cung bậc sông Tiền”; xuất bản tập bài hát “Hương sắc Tiền Giang” phát hành về cơ sở để phục vụ cho phong trào Đờn ca tài tử và văn nghệ quần chúng ở địa phương.
Qua gần 10 năm triển khai thực hiện các nội dung của 2 Đề án đờn ca tài tử giai đoạn 2016 – 2020, giai đoạn 2021 – 2025, đã quy tụ trên một ngàn lượt nghệ nhân, nghệ sĩ ở khắp các địa phương trong tỉnh tham gia, khơi dậy mạnh mẽ phong trào Đờn ca tài tử trong tỉnh, phục vụ có hiệu quả nhu cầu sinh hoạt văn hóa của nhân dân ở khắp các địa phương trong tỉnh, góp phần tích cực vào công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, xây dựng nông thôn mới, bảo tồn – phát huy loại hình nghệ thuật độc đáo này của tỉnh. Đặc biệt, qua 8 lớp tập huấn Đờn ca tài tử ở các huyện, thành, thị trong tỉnh đã trang bị cho gần 500 anh chị em tài tử trong tỉnh nắm căn cơ bài bản tài tử, ca đúng phong cách truyền thống của nhạc tài tử. Nhiều bài bản tài tử, bài ca vọng cổ viết về quê hương Tiền Giang đã được phổ biến qua các lớp tập huấn Đờn ca tài tử. Đây là phương thức bảo tồn hiệu quả, bởi học viên của các lớp tập huấn này sẽ làm nòng cốt cho phong trào Đờn ca tài tử của các địa phương trong tỉnh thời gian tới. Các hoạt động biểu diễn Đờn ca tài tử đã thu hút nhiều vạn lượt công chúng dự xem, cổ vũ; quy tụ nhiều tài tử tham gia biểu diễn giao lưu, trao đổi kinh nghiệm nghề nghiệp để phục vụ tốt hơn nửa cho phong trào.
Theo thống kê Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trên địa bàn tỉnh Tiền Giang hiện có trên 170 câu lạc bộ, đội, nhóm đờn ca tài tử với gần một ngàn người tham gia hoạt động Đờn ca tài tử thường xuyên ở khắp các địa phương, các thiết chế văn hóa trong tỉnh. Vì vậy, việc Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang phê duyệt 2 Đề án Đờn ca tài tử đã đáp ứng kịp thời phong trào Đờn ca tài tử của tỉnh đang trên đà phát triển mạnh.
Ngoài các hoạt động Đờn ca tài tử theo nội dung 2 Đề án đờn ca tài tử, trong nhiều năm qua, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức rất nhiều hoạt động biểu diễn Đờn ca tài tử phục vụ nhân dân gắn với các ngày lễ, tết, các sự kiện chính trị – văn hóa – xã hội, các lễ hội lớn của tỉnh, của địa phương. Vào tháng 4/2022, Ban Đờn ca tài tử tỉnh Tiền Giang tham gia “Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử cấp quốc gia” tại thành phố Cần Thơ, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Liên hoan có 21 Ban Đờn ca tài tử của 21 tỉnh, thành Nam bộ tham gia. Ban Đờn ca tài tử tỉnh Tiền Giang là một trong 7 Ban Đờn ca tài tử đạt Huy chương Vàng toàn đoàn tại liên hoan. Điều này nói lên chất lượng phong trào Đờn ca tài tử của tỉnh.
Năm 2013, nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) trao tặng. Dịp này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ và giao nhiệm vụ cho các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có nghệ thuật Đờn ca tài tử. Việc Đờn ca tài tử Nam bộ được UNESCO công nhận đã cho thấy thế giới đánh giá cao loại hình âm nhạc này, nó chứng tỏ sức sống văn hóa truyền thống của Việt Nam trong dòng chảy giao lưu vào văn hóa thế giới.
Với nội lực của phong trào, thời gian qua, tỉnh Tiền Giang đã thực hiện tốt chương trình hành động quốc gia về Đờn ca tài tử; đặc biệt là đẩy mạnh công tác tuyên truyền giá trị của di sản văn hóa Đờn ca tài tử sâu rộng trong cộng đồng; tôn vinh những nghệ nhân Đờn ca tài tử có nhiều công lao bảo tồn nghệ thuật Đờn ca tài tử tại các địa phương; phát huy loại hình nghệ thuật này của tỉnh phát triển một cách bề vững.\
Một số hình ảnh biểu diễn khai mạc đường hoa, chợ hoa Quảng trường Hùng Vương mừng xuân Giáp Thìn 2024
THANH HẢI
