Thực trạng nợ xấu của các tổ chức tín dụng rất đáng lo ngại

Ngày 17.5, Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức hội thảo về vấn đề xử lý nợ xấu trong dự thảo luật Các tổ chức tín dụng.

Theo ban tổ chức, cùng với luật Các tổ chức tín dụng, ngày 15.8.2017, Quốc hội ban hành Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu các tổ chức tín dụng, tạo ra khung khổ pháp lý cần thiết cho công tác xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC).

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, lũy kế từ tháng 8.2017 – 1.2023, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được 416.000 tỉ đồng nợ xấu; trung bình khoảng 6.300 tỉ đồng/tháng, cao hơn nhiều so với kết quả xử lý nợ xấu trung bình từ năm 2012 – 2017 trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực (khoảng 3.500 tỉ đồng/tháng).

Hoạt động xử lý nợ xấu của VAMC cũng đạt kết quả tích cực. Lũy kế từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực đến cuối tháng 12.2022, VAMC đã xử lý ước đạt hơn 276.000 tỉ đồng dư nợ gốc, gấp 4,9 lần so với tổng dư nợ gốc xử lý giai đoạn 2013 – 2016.

Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống đến cuối tháng 2 lên tới 2,91%, so với mức 2% cuối năm 2022 và gần gấp đôi cuối năm 2021. Tổng nợ xấu gộp (nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn thành nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng) đến cuối tháng 2 ước chiếm 5%/tổng dư nợ, gần tương đương với tỷ lệ nợ xấu nền kinh tế phải đối diện khi Nghị quyết 42 bắt đầu có hiệu lực.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký VNBA, bày tỏ thực trạng nợ xấu của các tổ chức tín dụng hiện đang rất đáng lo ngại, nhất là trong bối cảnh doanh nghiệp khó khăn, kinh tế toàn cầu có biểu hiện suy thoái.

Ngay bản thân các ngân hàng cũng gặp khó khăn: lãi suất “hạ nhiệt” đáng kể sau quyết định hạ lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước, nhưng lãi suất huy động, cho vay hiện vẫn ở mức cao do tốc độ huy động vốn vẫn tăng trưởng thấp hơn tín dụng.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn nên khả năng hấp thụ vốn thấp, dẫn đến tín dụng tăng trưởng chậm lại. Đến ngày 20.4, tăng trưởng tín dụng đạt trên 12,23 triệu tỉ đồng, tăng 2,57% so với cuối năm 2022, nhưng thấp hơn nhiều so với năm trước (cùng kỳ năm 2022 tăng 6,46%).

Cũng theo ông Hùng, chất lượng tài sản suy giảm khiến vấn đề kiểm soát nợ xấu của ngân hàng thương mại gặp nhiều khó khăn. Việc bán tài sản bảo đảm, đặc biệt là các khoản nợ lớn cần tổ chức bán nợ theo giá thị trường khó thực hiện trong điều kiện thị trường bất động sản “đóng băng”…

“Tỷ lệ nợ xấu sẽ tiếp tục tăng”

Theo ông Hùng, việc xử lý tài sản bảo đảm, thu hồi nợ trên thực tế gặp nhiều vướng mắc; hành lang pháp lý cho hoạt động xử lý nợ còn chưa đồng bộ, thống nhất; khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng các quy định pháp luật khác.

“Một số doanh nghiệp cho biết họ đã hết nguồn lực, điều này dẫn đến ngân hàng gặp khó khi thu hồi các khoản nợ. Tỷ lệ nợ xấu theo tôi thời gian tới sẽ tiếp tục tăng. Nếu xác định nợ xấu là vấn đề riêng của ngành ngân hàng thì xử lý rất khó; còn nếu xác định nợ xấu là vấn đề xã hội, là vấn đề cần quan tâm thì phải cần sự đồng thuận của các cơ quan, tổ chức để xử lý nghiêm và thu hồi các khoản nợ”, ông Hùng nhận định.

Theo ông Hùng, TAND tối cao cần có văn bản hướng dẫn các tòa án cấp dưới trong việc xử lý các vướng mắc tranh chấp liên quan đến việc chủ tài sản đảm bảo tạo ra các tranh chấp giả tạo, nhằm kéo dài việc xử lý tài sản đảm bảo của tổ chức tín dụng.

Đối với các trường hợp cố tình chây ì, lẩn trốn, không xuất hiện, không hợp tác với cơ quan chức năng nhằm mục đích kéo dài thời gian xử lý nợ, trốn tránh nghĩa vụ, coi thường sự nghiêm minh của luật pháp, cần tạo thành án lệ về việc xét xử vắng mặt các đối tượng này hoặc áp dụng các biện pháp rút gọn tại tòa để rút ngắn thời gian khởi kiện, nhanh chóng xử lý có kết quả thu hồi của khoản nợ.

Đồng thời, TAND tối cao phối hợp với Viện KSND tối cao và Bộ Công an sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về việc hoàn trả tài sản đảm bảo là vật chứng trong vụ án hình sự.

Ngoài ra, Chính phủ cần cho phép các ngân hàng thương mại vốn nhà nước được tăng vốn điều lệ các năm tới, thông qua hình thức chi trả cổ tức bằng cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận để lại sau trích lập các quỹ giai đoạn 2022 – 2023. Điều này nhằm gia tăng năng lực tài chính, dự phòng rủi ro trong bối cảnh nợ xấu tăng cao thời gian tới.