Thúc đẩy các mô hình kinh doanh báo chí mới

Tham dự hội thảo có nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam.

Phát biểu dẫn đề tại hội thảo, Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus Trần Tiến Duẩn cho biết, trong báo cáo xu hướng 2024, WAN-IFRA cho biết, các nhà xuất bản tin tức toàn cầu mong đợi 20% tổng doanh thu của họ sẽ đến từ các nguồn thu mới, bên cạnh hai nguồn thu truyền thống là quảng cáo và lợi nhuận từ độc giả. Cụ thể, các mô hình kinh doanh mới dành cho báo chí được nhắc tới là tổ chức sự kiện, gọi vốn đầu tư, đối tác của các nền tảng số, thương mại điện tử, tiếp thị liên kết hay kinh doanh dữ liệu…

Còn theo khảo sát quy mô lớn nhất từ trước tới nay được Hội Nhà báo Việt Nam công bố nhân dịp Hội báo Toàn quốc 2024, 3 nguồn thu chính của các cơ quan báo chí tại Việt Nam vẫn là các mô hình truyền thống, bao gồm: quảng cáo trên báo in, ngân sách nhà nước, hợp đồng truyền thông… Còn lại, những nguồn thu mà báo chí thế giới đang đẩy mạnh thì vẫn chưa được nhiều tòa soạn ở Việt Nam triển khai, doanh thu còn khá thấp, thậm chí thu phí đọc báo điện tử chưa đạt như kỳ vọng.

Trong khi đó, Hầu hết các nguồn thu mới được WAN-IFRA liệt kê đều là hiệu ứng của chuyển đổi số. Hay nói cách khác, chuyển đổi số đã giúp nhiều cơ quan báo chí khai phá được những vùng đất mới, có thể chưa màu mỡ như mong đợi, nhưng cho thấy thực sự có tiềm năng. Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến 2025, tầm nhìn 2030 được chính phủ ban hành năm ngoái cũng đã mở lối cho các tòa soạn với định hướng giúp các cơ quan báo chí tối ưu hóa nguồn thu bằng việc chuyển sang những mô hình kinh doanh mới theo hướng báo chí số.

Nhà báo Trần Tiến Duẩn nhấn mạnh: Hội thảo “Công nghệ thúc đẩy đa dạng hóa nguồn thu báo chí” được kỳ vọng sẽ giới thiệu nhiều mô hình kinh doanh báo chí mới mẻ, những bài học kinh nghiệm, đổi mới sáng tạo của các cơ quan báo chí hàng đầu thế giới cũng như Việt Nam”.

Tại hội thảo, nhà báo Lê Quốc Minh đã đánh giá về việc sử dụng công nghệ hiện nay của các cơ quan báo chí, nói về những xu hướng báo chí truyền thông và công nghệ năm 2024; vấn đề công nghệ tạo ra tin giả; các cơ quan báo chí đang tìm kiếm các nguồn thu ra sao.

Theo nhà báo Lê Quốc Minh: Câu chuyện nguồn thu là câu chuyện nóng, vô cùng được quan tâm, đặc biệt là sự quan tâm của cơ quan báo chí. Chúng ta đã biết báo chí đã mắc một sai lầm không thể cứu vãn được đó là đã đưa toàn bộ nội dung lên mạng. Khiến cho người dùng có một thói quen là đã lên mạng là sẽ có nội dung, có thông tin.

Lâu nay chúng ta dựa vào facebook và một số nền tảng mạng xã hội khác với hy vọng kiếm được thêm nguồn traffic (tăng lưu lượng truy cập). Thế nhưng với những báo cáo từ đầu năm đến nay thì việc “kết hôn” với mạng xã hội mang lại đầy những rủi ro. Facebook liên tục thay đổi những chính sách. Hay TikTok hiện nay cũng có mức độ tăng trưởng rất nhanh, Youtube cũng có những mức độ tăng trưởng nhất định,…đều cho thấy rằng chúng ta đã, đang gặp những thách thức phải chuyển đổi sự quan tâm nếu muốn tiếp tục lợi dụng mối quan hệ với mạng xã hội.

Nói về một nguồn thu khác cho báo chí, nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ: Năm 2012 chúng tôi bắt đầu đề cập về vấn đề thu phí trên báo điện tử nhiều người mỉa mai và nói rằng là báo chí thế này thì ai mà trả tiền. Đương nhiên nếu nội dung không hay thì ai mà trả tiền. Tuy nhiên việc thu phí bây giờ cũng gặp rất nhiều những thách thức khác.

Theo khảo sát mới nhất của Reuters thì 55% người được khảo sát họ trả lời rằng sẽ không bao giờ trả một đồng nào để đọc báo online, hoặc nếu có thì 20 -30%, một tỉ lệ rất nhỏ dám chấp nhận bỏ chi phí từ 10 đến 20 đô la một tháng. Bên cạnh đó, sau đại dịch COVID, tình hình kinh tế trở nên khó khăn thì rất nhiều người cắt giảm chi tiêu, kể cả những khoản chi tiêu liên quan đến báo chí. Mặc dù họ có thể trả tiền cho các khoản thu khác nhưng tâm lý người đọc trả tiền để đọc báo điện tử là một cản trở rất lớn.

Ngoài ra còn có tâm lý né tránh tin tức ngày càng lan rộng. Tuy số người “rút phích cắm” né tránh tin tức đang là thiểu số nhưng đây là một điều đáng lo ngại với người làm báo. Họ không muốn đọc tin tức không phải vì tin tức chúng ta chán mà vì mở tin tức ra là những điều tiêu cực, thứ khiến cho tâm trạng họ không vui. Trong đó có chiến tranh, bệnh dịch, xung đột… đây cũng là một tâm lý rất đáng lo ngại khiến nhiều người không muốn cập nhật tin tức thời sự liên tục.

Cũng tại hội thảo, nhà báo Lê Quốc Minh đã dành thời gian chia sẻ về việc sử dụng AI của các cơ quan báo chí hiện nay. Trong đó nhấn mạnh đến AI ngày càng siêu việt đến mức có thể bịa ra những câu chuyện có thật, trích dẫn những câu nói rất thuyết phục, tệ hơn nữa, AI sản xuất tin giả gấp hàng ngàn lần con người. Mọi người càng bị ngập tràn trong tin giả thì báo chí chúng ta càng trở nên nhỏ nhoi, số người đọc báo chí càng ít đi.

“Chúng tôi khuyến khích các cơ quan báo chí mạnh dạn có nhiều nguồn thu, mỗi cơ quan báo chí đảm bảo từ 3-4 nguồn thu, trong đó nguồn thu từ độc giả là quan trọng. Để có được nguồn thu từ độc giả thì chúng ta phải giữ được dữ liệu, thông tin từ độc giả, càng nhiều càng tốt, tiếp tục dựa vào mạng xã hội. Ngoài ra, cần đa dạng hóa nguồn thu, như việc tổ chức sự kiện, liên kết tiếp thị…” – nhà báo Lê Quốc Minh gợi ý.

Tại hội thảo, các diễn giả cũng đã trình bày các giải pháp công nghệ nhằm giúp các tòa soạn phát triển độc giả, nâng cao hiệu suất, hiệu quả của thông tin làm đòn bẩy cho kinh tế báo chí. Đưa ra những biện pháp hiệu quả giúp các cơ quan báo chí làm tốt nhiệm vụ chính trị của mình, kịp thời đưa các chính sách của Đảng và Nhà nước lan tỏa tới công chúng.

Nhà báo Lê Trọng Minh, Tổng biên tập Báo Đầu tư thì cho rằng, cơ quan báo chí cần tìm cách đa dạng nguồn thu. Cụ thể, xuất phát từ tình hình thực tế là sự dịch chuyển quảng cáo từ báo chí truyền thống sang các nền tảng số và mạng xã hội, các cơ quan báo chí cũng cần tiếp cận nhiều con đường khác để tăng doanh thu. Đa dạng nguồn thu không có nghĩa là chuyển sang nguồn thu mới mà cốt lõi của báo chí vẫn là chất lượng sản phẩm mà các cơ quan báo chí mang đến cho công chúng…

Bên cạnh đó, lãnh đạo một số cơ quan báo chí như: nhà báo Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế và Đô thị chia sẻ về phát triển quảng cáo số trong xu hướng chuyển đổi số báo chí hiện nay; bà Nguyễn Ngọc Diệp, Phó Tổng giám đốc kinh doanh Tạp chí Kinh tế Việt Nam cũng chia sẻ kinh nghiệm của đơn vị trong hoạt động kinh tế báo chí…

Cũng tại hội thảo, một số chuyên gia đến từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước như Google, Techcity, Akamai… đã chia sẻ những giải pháp công nghệ hỗ trợ cho hoạt động tác nghiệp, xuất bản báo chí và tìm kiếm cơ hội kinh doanh trên nền tảng số.

Bên lề hội thảo, các đại biểu cũng có dịp trải nghiệm công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) của công ty Techcity, hay công nghệ GenAI thông qua loa thông minh sử dụng trở lý ảo Maika điều khiển bằng giọng nói của VietnamPlus. Đây là những sản phẩm công nghệ giúp các cơ quan báo chí nâng cao chất lượng của tin tức đa phương tiện, làm cầu nối cho các ý tưởng nhằm đa dạng hóa nguồn thu…

Đặc biệt, cũng tại Hội thảo, đại diện Google News Initiatives đã dành tặng khách mời tham dự báo cáo thường niên về Báo chí kỹ thuật số do Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters và Đại học Oxford thực hiện, vừa được công bố trên toàn cầu ngày 17/6.