Thiếu khí đốt Nga, người tiêu dùng ‘đau ví’, Đức tiếp tục tổn thương, châu Á thiệt thòi, tiền vẫn đổ đều vào quốc gia này

Các lựa chọn nguồn cung cho châu Âu bị siết chặt kể từ ngày 1/1/2025, khi thỏa thuận vận chuyển khí đốt Nga tới châu Âu qua đường ống tại Ukraine chấm dứt. (Nguồn: The Moscow Times)

Thế giới đang chuẩn bị cho cuộc chiến giành nguồn cung khí đốt tự nhiên trong năm nay, kéo dài nỗi “đau ví” của người tiêu dùng do hóa đơn cao hơn và các nhà máy ở châu Âu đang thiếu năng lượng, khiến các nước mới nổi nghèo hơn từ châu Á đến Nam Mỹ có nguy cơ bị loại khỏi thị trường.

Lần đầu tiên kể từ khi cuộc khủng hoảng năng lượng được thúc đẩy bởi xung đột Nga-Ukraine, lục địa già có nguy cơ không đạt được mục tiêu lưu trữ khí đốt cho mùa Đông tới, tạo tiền đề cho cuộc tranh giành nguồn cung cuối cùng trước khi công suất khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) mới giúp tình hình trở nên dễ dàng hơn vào năm tới.

Cạnh tranh về giá

Mặc dù châu Âu có đủ dự trữ khí đốt để vượt qua mùa Đông này và giá đã giảm kể từ đầu năm, nhưng lượng hàng tồn kho đang giảm mạnh do thời tiết lạnh giá tại lục địa vào cuối tuần qua. Các lựa chọn nguồn cung bị siết chặt kể từ ngày 1/1, khi thỏa thuận vận chuyển khí đốt Nga tới châu Âu qua đường ống tại Ukraine chấm dứt.

Ông Francisco Blanch, chiến lược gia hàng hóa tại Bank of America Corp., cho biết: “Chắc chắn sẽ có một khoảng cách năng lượng ở châu Âu trong năm nay. Điều đó có nghĩa là tất cả khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) được tăng cường đưa vào sử dụng trên toàn thế giới để bù đắp cho sự thiếu hụt khí đốt của Nga”.

Theo ông Saul Kavonic, một nhà phân tích năng lượng tại MST Marquee ở Sydney (Australia), để đáp ứng nhu cầu dự kiến, châu Âu sẽ cần nhập khẩu thêm tới 10 triệu tấn LNG mỗi năm – nhiều hơn khoảng 10% so với năm 2024. Các dự án xuất khẩu mới ở Bắc Mỹ có thể giúp giảm bớt tình trạng thắt chặt thị trường, nhưng điều đó phụ thuộc vào tốc độ tăng sản lượng tại các cơ sở này.

Với ít lựa chọn hơn để bổ sung nguồn cung cho mùa Đông tới, châu Âu sẽ cần thêm LNG, trong khi một lượng lớn trong số này dự kiến được cung cấp cho châu Á, thị trường lớn nhất thế giới. Tùy thuộc vào cách nhu cầu hình thành, sự cạnh tranh sẽ đẩy giá lên cao hơn mức các quốc gia như Ấn Độ, Bangladesh và Ai Cập có thể chi trả và gây áp lực lên sự phục hồi kinh tế của Đức.

Giá khí đốt tương lai tại châu Âu, vốn thường cũng tác động đến giá LNG giao ngay tại châu Á, vẫn cao hơn khoảng 45% so với cùng kỳ năm ngoái và các hợp đồng đang giao dịch ở mức gấp ba lần thời điểm trước khủng hoảng năng lượng (2022) cho đến nay.

Ông Jason Feer, Giám đốc tình báo kinh doanh toàn cầu tại công ty môi giới năng lượng Poten & Partners Inc. (trụ sở ở Houston, Mỹ) cho biết, giá tăng vọt “sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu hàng tồn kho tại châu Á-Thái Bình Dương cũng cạn kiệt, điều này sẽ dẫn đến cạnh tranh về hàng hóa”.

Không dễ để tất cả các công ty dịch vụ tiện ích và ngành công nghiệp tìm ra giải pháp thay thế cho khí đốt. Đó là một vấn đề đặc biệt đối với Đức, quốc gia phụ thuộc vào Nga để cung cấp hơn một nửa nguồn khí đốt trước khi nổ ra xung đột ở Ukraine vào năm 2022.

Với lĩnh vực sản xuất, vốn đang phải vật lộn với chi phí cao hơn, an ninh năng lượng đã trở thành vấn đề lớn trong cuộc bầu cử vào ngày 23/2 tới của quốc gia Tây Âu. Đảng cực hữu AFD đứng thứ 2 trong các cuộc thăm dò một phần vì tổ chức này muốn khôi phục hoạt động giao hàng đường ống giá rẻ từ Moscow để củng cố khả năng cạnh tranh trong sản xuất.

Đối tượng bị tổn thương

Những quốc gia đang phát triển ở châu Á sẽ chịu thiệt thòi vì châu Âu không đủ khả năng chi trả mức phí bảo hiểm khí đốt cao, với một số lô hàng đã chuyển hướng để tận dụng mức giá cao hơn.

Tình hình tương tự cũng diễn ra ở Nam Mỹ. Brazil đang phải vật lộn để thay thế sản lượng thủy điện đang suy yếu sau thời kỳ hạn hán, và Argentina có thể bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh giành LNG cho mùa Đông sắp tới.

Ai Cập cũng bị ảnh hưởng. Quốc gia này đã gây bất ngờ cho thị trường vào năm ngoái khi chuyển từ nước xuất khẩu LNG sang nước nhập khẩu do phải vật lộn với tình trạng mất điện vào mùa Hè.

Theo dữ liệu theo dõi tàu của Bloomberg, mùa Hà năm ngoái, quốc gia Bắc Phi này đã mua lượng LNG cao nhất kể từ năm 2017. Ai Cập vẫn có thể cần hàng chục chuyến hàng trong năm nay để vượt qua cái nóng mùa nóng tới.

Cơ hội kiếm tiền cho nước Mỹ

Ông Ogan Kose, Giám đốc điều hành tại công ty tư vấn Accenture, nhận định, đối với những người bán LNG, vốn đã hưởng lợi từ giá cao hơn, thì sự siết chặt nguồn cung tạo ra cơ hội. Trong một số trường hợp, họ có thể tăng công suất tương tự đợt tăng xuất khẩu trong năm khủng hoảng 2022.

Trong khi đó, bà Laura Page tại công ty dữ liệu năng lượng Kpler cho rằng, triển vọng phụ thuộc phần lớn vào tốc độ khởi động các cơ sở sản xuất mới. Năm ngoái, việc này tiến triển không đáng kể vì Ai Cập ngừng xuất khẩu và nhà máy LNG 2 Bắc Cực mới nhất của Nga bị kìm hãm bởi lệnh trừng phạt của Mỹ.

Điều này khiến sự chú ý đổ dồn vào Mỹ. Nhà cung cấp LNG lớn nhất thế giới trong nhiều năm đã nỗ lực cứu châu Âu khỏi tình trạng thiếu khí đốt và thông điệp này có thể sẽ được lan truyền mạnh mẽ hơn sau khi ông Donald Trump chính thức nhậm chức Tổng thống Mỹ (ngày 20/1). Trước đó, ông đe dọa áp thuế nếu châu Âu không mua thêm năng lượng của nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Theo Kpler, năm 2025, xuất khẩu LNG của Mỹ dự kiến ​​sẽ tăng khoảng 15%, khi nhà máy Plaquemines của Venture Global LNG Inc. và Corpus Christi của Cheniere Energy Inc. tăng sản lượng. Tuy nhiên, tốc độ tăng vẫn còn chưa chắc chắn. Tập đoàn Cheniere đã cảnh báo rằng, việc tăng sản lượng trong năm nay sẽ “tương đối chậm”.

Mỹ trở thành một trong những nhà cung LNG lớn nhất cho châu Âu. (Nguồn: Reuters)

Khả năng hồi sinh thỏa thuận trung chuyển?

Tại Nga, vẫn là nguồn cung cấp LNG lớn thứ hai của châu Âu, trọng tâm sẽ là liệu quốc gia này có thể duy trì xuất khẩu hay không sau khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với hai cơ sở nhỏ hơn hôm 10/1.

Theo ông Claudio Steuer, cố vấn năng lượng và là giảng viên của đơn vị toàn cầu về đào tạo và phát triển năng lực cho ngành năng lượng IHRDC (có trụ sở tại Boston, Mỹ), các lệnh trừng phạt của phương Tây đã kìm hãm dự án LNG 2 ở Bắc Cực, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp thiết bị và dịch vụ chính, làm chậm quá trình hoàn thành toàn bộ dự án trong 2-3 năm theo kế hoạch.

Ông Trump, người đã cam kết sẽ chấm dứt xung đột Nga-Ukraine, cũng có thể thay đổi triển vọng chung của thị trường, đặc biệt là nếu ký kết một thỏa thuận hòa bình có bao gồm năng lượng, như dự kiến.

Theo một lưu ý của ông Anthony Yuen và các nhà phân tích khác tại Citigroup Inc., xuất khẩu khí đốt qua đường ống của Nga qua Ukraine có thể tiếp tục vào năm 2025.

Chuyển hướng nguồn cung

Hiện tại, châu Á có đủ khả năng nhượng lại nguồn cung LNG cho châu Âu. Các nhà nhập khẩu LNG của Trung Quốc đã bán lại các lô hàng để giao đến tháng 3 và phần lớn dừng mua từ thị trường giao ngay, nơi giá cả tăng cao.

Trong khi đó, các nhà nhập khẩu khí đốt của Ấn Độ đã chuyển sang các lựa chọn thay thế rẻ hơn. Bangladesh buộc phải điều chỉnh các cuộc đấu thầu mua sau khi giá chào quá cao. Ai Cập chuyển sang dầu diesel.

Mặc dù thời tiết ôn hòa ở châu Á đã cho phép điều chỉnh nhu cầu khí đốt, nhưng thị trường thắt chặt làm tăng nguy cơ biến động do thời tiết khắc nghiệt hoặc các vấn đề về nguồn cung. Sự gián đoạn sản lượng tại các nhà máy từ Australia đến Malaysia trong năm 2024 vừa qua cũng đã cho thấy mức độ dễ bị tổn thương của sản xuất.

Tuy nhiên, theo Jefferies Financial Group Inc., mọi kỳ vọng còn đang ở phía trước. Từ năm 2026 trở đi, các dự án bị trì hoãn dự kiến ​​sẽ bắt đầu vận chuyển nhiên liệu. Vào thời điểm đó, thị trường nguồn cung có thể trở nên “dễ thở” hơn.

Tới năm 2030, sẽ có thêm 175 triệu tấn LNG được đưa ra thị trường, chủ yếu từ Mỹ và Qatar. Điều đó có thể giúp giảm giá khí đốt và thu hút khách hàng trở lại ở các quốc gia vốn đang bị vắt kiệt nguồn cung trong năm nay.

Bà Florence Schmit, một chiến lược gia năng lượng châu Âu tại Rabobank cho biết: “Nếu các kế hoạch mở rộng LNG hiện tại được duy trì, năm 2026, ánh sáng cuối đường hầm sẽ xuất hiện trên thị trường năng lượng châu Âu”.

Có thể thấy, khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng năng lượng vào thời điểm này ở châu Âu là thấp, tuy nhiên, lục địa đang trở nên dễ tổn thương hơn trước sự biến động của giá khí đốt trong quá trình tìm kiếm nguồn cung thay thế. Việc nhập khẩu LNG cũng đang trở nên đắt đỏ hơn trong khi pải cạnh tranh với những người mua ở châu Á. Tình trạng này có nguy cơ gây ra cuộc chiến giành nguồn cung trên thị trường toàn cầu.