Thị trường xuất khẩu surimi và bột cá còn nhiều tiềm năng

5 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu chả cá và surimi của Việt Nam đạt hớn 106 triệu USD, giảm 15%. Hiện các sản phẩm chả cá và surimi của Việt Nam xuất khẩu được sang 34 thị trường trên thế giới. Trong đó, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc), Nhật Bản và EU là 5 thị trường nhập khẩu nhiều nhất mặt hàng này của Việt Nam.

Surimi và bột cá là nhóm ngành đặc trưng và tiêu biểu tạo nên chuỗi kinh tế tuần hoàn của thủy sản. Nhóm ngành này không chỉ tạo công ăn việc làm cho nông, ngư dân và người dân tại các địa phương mà còn đóng góp đáng kể cho kinh tế thủy sản của đất nước và chăn nuôi nói chung.

Thị trường xuất khẩu surimi và bột cá còn nhiều tiềm năng

5 năm qua, mỗi năm Việt Nam thu về 300 – 420 triệu USD từ sản phẩm surimi xuất khẩu, bao gồm cả surimi cá biển và surimi cá tra, chiếm 4 – 5% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Trong số hàng trăm sản phẩm thủy sản đông lạnh, chế biến, tươi, sống, khô… thì surimi là một phân khúc có dư địa và tiềm năng phát triển vì đặc thù phù hợp của nghề cá trong nước và xu hướng gia tăng tiêu thụ của thị trường thế giới.

Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu ngành hàng chả cá và surimi của Việt Nam ước đạt 303 triệu USD, giảm 27% so với năm 2022. Trong tháng 1/2024, xuất khẩu surimi của Việt Nam đã có sự tăng trưởng khả quan, kim ngạch xuất khẩu đạt 26 triệu USD, tăng 32% so với cùng kỳ năm 2023.

Ngoài ra, hoạt động nuôi trồng thủy sản trong những năm gần đây ngày càng tăng cả về diện tích nuôi và sản lượng nên nhu cầu về thức ăn thủy sản tăng nhanh. Do đó, nhóm sản phẩm bột cá, một trong những nguồn nguyên liệu chính để sản xuất thức ăn chăn nuôi nói chung và thủy sản nói riêng cũng tăng theo đáng kể.

Mỗi năm, Việt Nam sản xuất 530.000 – 540.000 tấn bột cá, trong đó xuất khẩu 200.000 – 280.000 tấn, bao gồm cả bột cá sản xuất từ cá biển và bột cá sản xuất từ phụ phẩm cá tra. Đồng thời, nhập khẩu 130.000 – 140.000 tấn/năm bột cá có hàm lượng protein cao. Năm 2023 kim ngạch xuất khẩu bột cá của Việt Nam 120 – 130 triệu USD và nhập khẩu khoảng 100 – 110 triệu USD.

Đơn cử Công ty TNHH Việt Trường – doanh nghiệp hoạt động trong ngành chế biến surimi và bột cá hơn 20 năm, xuất khẩu sản phẩm đến nhiều thị trường khác nhau ở châu Á cho biết: Hiện nay sản lượng xuất khẩu surimi đang ổn định, có xu hướng phát triển tốt. Nguyên nhân là do, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng surimi vì có giá trị dinh dưỡng cao, chi phí hợp lý, dễ chế biến thành nhiều món ăn như: Chả viên, xúc xích, thanh cua…

Ngoài ra, đặc thù nguồn nguyên liệu sản xuất surimi chủ yếu đến từ những loài cá tạp nhỏ như cá đổng, mắt kiếng, phèn, bánh đường, cá chuồn, phế liệu cá tra như dè vụn… Đây là những loại nguyên liệu phổ biến và phù hợp với nghề cá khai thác trong nước.

Bên cạnh đó, ngành surimi còn góp phần bảo vệ biển đảo và an ninh quốc gia, ngư dân ngoài bám biển, bám ngư trường khai thác, đánh bắt hải sản để phát triển kinh tế… còn góp phần bảo vệ an ninh trật tự trên biển, bảo vệ chủ quyền vùng biển của quê hương.

Song song đó, phế phẩm từ surimi là nguyên liệu chính để sản xuất bột cá, làm thức ăn thủy sản, giảm nhập siêu bột cá, thức ăn chăn nuôi, đảm bảo kinh tế tuần hoàn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo, trong năm 2024 khi kinh tế thế giới phục hồi, xuất khẩu nhóm sản phẩm này sẽ tăng trở lại. Ngành sản xuất, xuất khẩu surimi và bột cá đang và sẽ phát triển mạnh vì là thành phần quan trọng trong một số món ăn, đặc biệt trong ẩm thực châu Á. Ngoài ra, người tiêu dùng ưa chuộng surimi vì giá trị dinh dưỡng cao, thời hạn sử dụng và chi phí phù hợp.

Năm 2024, surimi và bột cá đặt mục tiêu xuất khẩu 1 tỷ USD. Hiện, Việt Nam có khoảng trên 100 doanh nghiệp chế biến xuất khẩu surimi và gần 65 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu bột cá. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của ngành này là quy trình bảo quản cá đánh bắt, nước thải môi trường và nguồn nhân công tay nghề cao, liên kết giữa doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu và doanh nghiệp xuất khẩu…