Theo dấu nhà báo Hải Triều: Nuôi ý chí kế tục sự nghiệp của cha

CẦN THÊM NHỮNG PHÁT HIỆN

Một ngày mưa xứ Huế, tôi gặp nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm (nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư) trong căn nhà ở Vỹ Dạ, nơi lúc sinh thời nhà báo cách mạng Hải Triều đã sống cùng gia đình thân yêu. Ở tuổi 82, tuy sức khỏe yếu nhưng nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm vẫn rất minh mẫn cùng lối nói chuyện khiêm nhường "rất Huế". Ông kể, ông không được ở gần cụ thân sinh nhiều bởi nhà báo Hải Triều sớm thoát ly kháng chiến chống thực dân Pháp. "Vì tôi không được tiếp xúc trực tiếp với cụ nên cũng như những học sinh khác, tôi đọc tài liệu, sách báo cộng thêm lời kể của những người thân, tôi hiểu cuộc đời cụ rồi tôi học hỏi", ông Điềm nói.

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm ký tặng sách cho người viết

ẢNH: HOÀNG SƠN

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cho biết TS Phạm Hồng Chương là người sưu tầm nhiều nhất, sớm nhất tư liệu về nhà báo Hải Triều. Ông cố công tìm hiểu cuộc đời và sự nghiệp của cha mình, "đào bới thêm tư liệu về cụ nhưng cũng ít ỏi vì các thư viện lưu trữ không nhiều". "Trước đây, ông Phạm Hồng Chương, ông Chu Giang có viết về cụ. Tôi có gặp và bổ sung thêm ít bài vở. Tôi cũng sưu tầm thêm vài bài của cụ nhưng cũng rải rác. Tôi trông đợi vào các cơ quan, các nhà nghiên cứu có thời gian tích lũy, bởi tôi cũng là tay ngang nên không thể nghiên cứu sâu hơn cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của cụ", ông Điềm chia sẻ.

Cuốn Hải Triều toàn tập in năm 2014 được nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm bổ sung nhiều tư liệu

ẢNH: HOÀNG SƠN

Ông Nguyễn Khoa Điềm cho biết cách đây 10 năm, Ban Tuyên giáo T.Ư và gia đình ông đã tổ chức hội thảo nhân 60 năm ngày mất của Hải Triều. Thời điểm đó, ông Điềm có dự và nhận thấy số lượng tài liệu cũng chưa nhiều. Hội thảo ý nghĩa nhưng ở mức ghi nhận đóng góp, chưa phân tích và tổng hợp sâu về sự nghiệp Hải Triều. Vì tư liệu hạn chế nên mỗi người dự hội thảo đều tự cảm thấy không thể nói nhiều hơn và chỉ lướt qua về quan điểm, ý kiến về Hải Triều. "Tôi thấy để có gì thêm về cụ cần phải nghiên cứu, phát hiện thêm", ông Điềm nói.

BÁO CHÍ HIỆN ĐẠI CẦN TÊN TUỔI LỚN

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm bảo, là người con trong gia đình có cha hoạt động cách mạng, đi kháng chiến, ông ở nhà đi học khi nào cũng nghĩ đến những lớp người đi trước, nghĩ đến thế hệ tiền bối như cha mình. "Ông vừa là người thân, vừa là người tham gia cách mạng nên tôi cũng ý thức sẽ tiếp bước người đi trước. Thành thật mà nói, đó là nguồn động viên cá nhân to lớn khiến tôi khi nào cũng cố gắng rèn luyện, học tập, nuôi dưỡng ý chí kế tục sự nghiệp của người đi trước. Đó là điều có thật trong lòng tôi", ông Điềm trải lòng.

Chia sẻ thêm về những ghi nhận của Đảng, Nhà nước đối với những đóng góp của cha mình cho sự nghiệp báo chí cách mạng, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm bày tỏ cảm kích khi NXB Chính trị quốc gia in cuốn Hải Triều toàn tập (năm 2014), hay được Ban Tuyên giáo T.Ư ghi nhận thông qua hội thảo với nhiều bài nghiên cứu, được các địa phương đặt tên đường… Đặc biệt, đề cập đến giải báo chí của TP.Huế, ông cho rằng thành phố đã rất tôn trọng cha mình khi lấy tên Hải Triều để đặt cho giải. "Tôi cho đó là vinh dự của gia đình. Tôi rất cảm ơn", ông Điềm nói.

"Là người từng đứng đầu Ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư, ông đánh giá thế nào về giải báo chí Hải Triều?", tôi hỏi. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cho rằng hiện nay giải "chưa có tiếng vang lớn lắm" nên ông mong muốn ban tổ chức cố gắng để giải thực sự là một sinh hoạt báo chí hay, hấp dẫn, từ đó giải đạt được những thành tựu. "Thực tế thì đó vẫn là một sinh hoạt báo chí. Nhiều khi giải bình thường thôi nhưng làm cho cả nước biết đến. Người ta đọc bài báo, người ta thích người đóng góp bài vở thì giải gì người ta cũng đến chứ không vì cái tên. Tôi cũng mong báo chí hiện nay có những tên tuổi lớn. Hải Triều hay Đạm Phương nữ sử (bà nội của ông Nguyễn Khoa Điềm - PV) cũng là một dạng tên tuổi", ông Điềm nói và chia sẻ thêm: "Tất nhiên, phải qua đóng góp thực tế, qua các giải được trao thì dần dần tên tuổi mới rõ hơn. Nhân dân đang đợi những tên tuổi mới".

Ông Điềm nhắn gửi: "Giải báo chí Hải Triều làm sao thu hút được nhiều nhà báo. Ví dụ, như trong Quảng (Quảng Nam) có người tham gia, hay ngoài Nghệ An có người viết vào thì rất đáng hoan nghênh và nên đi theo hướng đó. Ví dụ, người ta yêu Huế, đến đây và viết ký Mười ngày ở Huế như cụ Phạm Quỳnh ngày xưa thế mà lại thấy hay. Nếu được trao giải thì càng tốt. Đâu phải người ở đây, viết bài cho Huế mới nâng tầm cho giải".

Nên phục hồi "địa chỉ đỏ" 2 tòa soạn báo

Theo nhà nghiên cứu Trần Nguyễn Khánh Phong (Hội Khoa học lịch sử TP.Huế), trong giai đoạn hiện nay, cần tìm lại địa điểm nơi đặt trụ sở Báo Nhành Lúa và Kinh Tế Tân Văn và nhất là địa điểm hiệu sách Hương Giang (2 tòa soạn báo và địa điểm gắn liền với giai đoạn làm báo xuất sắc của nhà báo Hải Triều ở Huế) để trùng tu, bảo vệ, làm nơi nêu gương cho thế hệ trẻ và xem đó là "địa chỉ đỏ" không chỉ của riêng TP.Huế mà còn của cả miền Trung. "Cùng với đó, chúng ta cũng nên tôn vinh những nhà báo thầm lặng đã chịu nhiều gian lao, vất vả để lưu giữ, sưu tầm, tập hợp, chỉnh lý và giới thiệu trọn vẹn các số của hai tờ Nhành Lúa và Kinh Tế Tân Văn để hôm nay chúng ta mới có những bản báo của tiền nhân mà đọc", ông Phong nói.