Nghị định 10/2023/NĐ-CP được Chính phủ ban hành vào ngày 3/4/2023 và có hiệu lực bắt đầu từ ngày 20/05/2023 sửa đổi bổ sung, bãi bỏ một số điều của một số Nghị định về đất đai, trong đó đã tháo gỡ một số vướng mắc khi triển khai thi hành Luật Đất đai ở địa phương như: Pháp luật về đất đai hiện hành quy định đối với trường hợp không đưa đất vào sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư thì chủ đầu tư được gia hạn sử dụng 24 tháng, hết thời hạn được gia hạn mà chủ đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp do bất khả kháng. Các trường hợp bất khả kháng được xác định theo quy định tại Điều 15 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP.
Tuy nhiên, thời gian qua, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng đến toàn xã hội, thuộc một trong các trường hợp bất khả kháng theo quy định nhưng hành lang pháp lý chưa đầy đủ, gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện. Do đó, Nghị định đã bổ sung quy định việc xác định thời gian bị ảnh hưởng của trường hợp bất khả kháng không tính vào thời gian được gia hạn 24 tháng theo quy định tại điểm i khoản 1 Điều 64 của Luật Đất đai.
Về việc thu hồi đất đối với trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, theo quy định tại điểm b khoản 1 và điểm b khoản 2 Điều 15b Nghị định số 43/2014/NĐ-CP đã dẫn chiếu trường hợp bất khả kháng theo quy định tại điểm I khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện còn có cách hiểu: khi hết thời hạn 24 tháng được gia hạn tiến độ sử dụng đất mà chủ đầu tư không thực hiện được việc chuyển quyền sử dụng đất, bán tài sản hợp pháp của mình gắn liền với đất cho nhà đầu tư khác thì được Nhà nước tiếp tục cho gia hạn 24 tháng theo quy định tại điểm I khoản 1 Điều 64. Nghị định đã có quy định về việc thu hồi đất đối với trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư.
Ngoài ra, Nghị định đã có sửa đổi, bổ sung một số quy định cụ thể về việc chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng có sử dụng vào mục đích lưu trú du lịch theo quy định của pháp luật về du lịch trên đất thương mại, dịch vụ; quy định việc tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử; quy định về điều kiện, tiêu chí cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng sang mục đích khác để thực hiện dự án đầu tư; quy định về trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất đối với trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 29 của Luật Đầu tư; quy định về thẩm quyền điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất đối với đất đã giao, đã cho thuê của Thủ tướng Chính phủ trước ngày Luật Đất đai có hiệu lực thi hành; quy định thời gian ban hành quyết định phê duyệt giá đất cụ thể…
Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ – Vụ trưởng Vụ Đất đai, ngay sau khi Nghị định 10/2023/NĐ-CP được ban hành, Vụ Đất đai và Cục Quy hoạch và Phát triển tài nguyên đất, Cục Đăng ký và Dữ liệu đất đai tham mưu trình Bộ TN&MT ban hành Công văn số 3382/BTNMT-ĐĐ gửi UBND các tỉnh, thành phố về việc triển khai thực hiện quy định của pháp luật về đất đai, trong đó, Bộ đã đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung thực hiện rà soát, ban hành theo thẩm quyền các văn bản để tổ chức thực hiện Nghị định số 10/2023/NĐ-CP; tăng cường nguồn lực, điều kiện về hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin đất đai để tổ chức việc tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử bảo đảm hiệu quả, người dân và doanh nghiệp dễ thực hiện; quy định về trình tự, thủ tục thu hồi đất đối với trường hợp chấm dứt hoạt động của dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư; quy định về điều kiện, tiêu chí cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng sang mục đích khác để thực hiện dự án đầu tư; quy định thời gian ban hành quyết định phê duyệt giá đất cụ thể…
Bên cạnh việc hướng dẫn một số quy định của Nghị định 10/2023/NĐ-CP, Công văn cũng đề nghị, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện, nếu có khó khăn, vướng mắc, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương kịp thời phản ánh, đề xuất giải pháp và gửi về Bộ TN&MT để tổng hợp, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, theo phân công của Lãnh đạo Bộ TN&MT, Vụ Đất đai đã phối hợp cùng các đơn vị và UBND các tỉnh tổ chức hội nghị phổ biến, tập huấn Nghị định số 10/2023/NĐ-CP tại một số địa phương, như: Bắc Giang, Quảng Trị, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bà Rịa – Vũng Tàu, Kiên Giang, Hải Phòng…
Để triển khai thực hiện theo quy định tại Nghị định số 10/2023/NĐ-CP và Công văn số 3382/BTNMT-ĐĐ của Bộ TN&MT đến nay, nhiều địa phương trên cả nước tổ chức Hội nghị triển khai Nghị định và ban hành Văn bản gửi các sở, ngành, địa phương yêu cầu rà soát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực đất đai trên địa bàn để tham mưu UBND tỉnh, thành phố sửa đổi, bổ sung, thay thế đảm bảo cho phù hợp với quy định và tình hình thực tế của địa phương.
Qua đó, một số địa phương đã kịp thời ban hành các văn bản, đã tháo gỡ được một số bất cập trong việc cấp sổ đỏ cho các condotel, đấu giá đất, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc cấp giấy chứng nhận online…
