Nằm ở phía Đông Di sản văn hóa thế giới (DSVHTG) Thành Nhà Hồ (Vĩnh Lộc) có ngôi đền thờ nàng Bình Khương với sự tích đập đầu vào đá đến chết để kêu oan cho chồng. Câu chuyện về ngôi đền được người dân địa phương lưu truyền gắn với nhiều câu chuyện lịch sử xây dựng Thành Nhà Hồ.
Đền thờ nàng Bình Khương ở thôn Đông Môn, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Ảnh: Khắc Công
Tương truyền, năm 1397 khi Hồ Quý Ly cho xây dựng Thành Nhà Hồ, ông đã tin tưởng giao phó chàng Cống sinh Trần Công Sỹ trọng trách giám sát, đốc thúc xây bức tường thành ở phía Đông. Thời gian thi công gấp rút, các bức tường thành khác đã hoàn thiện, nhưng đoạn thành do Trần Công Sỹ phụ trách cứ xây gần xong lại đổ, không rõ nguyên nhân. Khi biết tin, Hồ Quý Ly vô cùng tức giận, ông nghi ngờ Trần Công Sỹ làm phản, cố ý làm chậm tiến độ xây thành nên đã sai quân lính vùi thân Trần Công Sỹ ngay bức tường thành bị đổ để răn đe.
Vợ Trần Công Sỹ là nàng Bình Khương nghe tin chồng bị xử tội chết oan nên vô cùng uất hận. Đau khổ tột cùng, nàng lao tới bức tường đá, lấy hết sức để xô đổ những tảng đá xây thành mong nhìn thấy xác chồng. Kiệt sức nhưng bức tường thành không hề rung chuyển, Bình Khương đập đầu vào đá để được chết theo chồng. Phiến đá nơi nàng tuẫn tiết lõm một hố rất sâu như hình đầu người và hai vết bàn tay cào xé. Thương cảm với cái chết của nàng Bình Khương, dân gian đã có những câu thơ ca ngợi tấm lòng chung thủy, sắt son của nàng: “Tấm lòng trinh tiết đâm vào đá/ Lưu mãi muôn đời vạn tiếng thơm”.
Cảm thương tình cảm nàng Bình Khương dành cho chồng, người dân trong vùng đã lập đền thờ nơi nàng tuẫn tiết ngay sát chân Thành Nhà Hồ, cạnh nơi chồng nàng bị chôn sống (thuộc thôn Đông Môn, xã Vĩnh Long ngày nay). Ngôi đền nằm sát tường phía Đông của Thành Nhà Hồ, trên một khu đất bằng phẳng, với diện tích 600m2. Đền có kiến trúc hình chữ công, gồm tiền đường, hậu cung và hai giải vũ. Hướng dẫn viên du lịch Đỗ Thị Xuân Thanh cho biết: Ngôi đền vốn được xây dựng từ đầu thế kỷ XV, nhưng sau đó bị đổ nát, đến năm 1903 được Tổng đốc Thanh Hóa Vương Duy Trinh cho xây dựng lại. Tuy nhiên, trải qua biến cố của thời gian và chiến tranh, ngôi đền bị xuống cấp. Năm 2009, đền được Trung tâm Bảo tồn DSVHTG Thành Nhà Hồ trùng tu tôn tạo, bảo tồn theo kiến trúc gỗ truyền thống. Năm 1995, đền thờ nàng Bình Khương được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh.
Hiện nay, trong đền còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị, như phiến đá mà người dân trong vùng tin rằng đó là vết tích đập đầu kêu oan của nàng Bình Khương năm xưa. Phiến đá dài 2m, rộng 1,5m, trên mặt có một vết lõm to hơn đầu người, hai bên đều có hai vết hằn như dấu hai bàn tay của nàng chống xuống. Ngoài ra còn có tấm bia đá ghi lại huyền tích nàng Bình Khương tuẫn tiết kêu oan cho chồng được dựng ở khuôn viên đền. Phía sau đền thờ nàng Bình Khương, nằm trên tường Thành Nhà Hồ hiện còn ngôi mộ và bia đá ghi danh viên quan đốc công Trần Công Sỹ. Ngôi đền có kiến trúc gỗ truyền thống, chạm trổ tinh xảo. Bên phải đền có một cái ao nhỏ mà điều kỳ lạ là dù nắng to hay hạn hán thế nào, ao cũng không bao giờ cạn nước. Xung quanh đền thờ quanh năm rợp bóng cây xanh tươi mát. Ngôi đền cổ đã trở thành địa danh được du khách yêu thích ghé thăm, dâng hương hoa cầu mong hạnh phúc lứa đôi, bình an, sức khỏe khi đến tham quan DSVHTG Thành Nhà Hồ.
Để tưởng nhớ nàng Bình Khương, hằng năm vào ngày mùng 1 tháng 9 âm lịch, người dân thôn Đông Môn lại nô nức tổ chức Lễ kỵ mẫu Bình Khương nhằm tưởng nhớ công lao vị đốc công xây dựng thành Trần Công Sỹ và ca ngợi tình nghĩa vợ chồng thủy chung, son sắt của nàng Bình Khương. Lễ kỵ mẫu Bình Khương mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc của vùng đất kinh đô xưa.
Khắc Công
Nguồn: https://baothanhhoa.vn/ve-dong-mon-tham-den-tho-nbsp-nang-binh-khuong-243127.htm
