Powered by Techcity

Trên đất Mường Đủ

Kể tên những mường lớn ở xứ Thanh, sẽ không thể thiếu Mường Đủ. Vùng đất mường rộng lớn nằm bên sông Bưởi, đất đai màu mỡ, thuận tiện cho việc đi lại, giao thương… Có lẽ bởi vậy, từ xa xưa, đất Mường Đủ đã nổi tiếng bởi sự đủ đầy. Cũng ở Mường Đủ, còn có những giá trị văn hóa và tín ngưỡng tâm linh đặc sắc được lưu truyền.

Trên đất Mường ĐủBên trong di tích đền Thánh Mẫu trên đất Mường Đủ.

Vùng đất Mường Đủ nay là xã Thạch Bình (Thạch Thành) nằm ở vị trí tiếp giáp giữa miền núi với miền xuôi. Từ Mường Đủ, hệ thống giao thông thủy, bộ tỏa đi các hướng khá thuận lợi. Người xưa vẫn thường theo sông Bưởi lên thượng nguồn để ra “mường ngoài”; hoặc xuôi dòng xuống sông Mã, hay ngược lên sông Chu… Ngày nay, từ Quốc lộ 1A theo Phố Cát lên Kim Tân, đi thêm một quãng không xa là thấy cả vùng đất rộng lớn Mường Đủ tươi tốt hiện ra trước mắt.

Theo các nhà nghiên cứu, đất Mường Đủ thuở xa xưa vốn là rừng rậm. Trải qua dặm dài nhiều thế kỷ khai phá đã tạo nên những đồi núi thấp, bao bọc lấy Mường Đủ với những tên gọi như núi Đùm Cơm, đồi Bàn Cờ… “ăn” sâu vào tâm thức người dân địa phương. Và ghé thăm Mường Đủ ngày nay, núi rừng đã “lùi” vào rất xa, thay vào đó là những cánh đồng cao, thấp xen kẽ, mênh mông và rộng lớn.

Sách Văn hóa truyền thống Mường Đủ, viết: “Mường Đủ nằm giữa một cánh đồng rộng hàng trăm héc-ta. Cánh đồng “chim bay mỏi giò, cò bay mỏi cánh” này từ bao giờ đã làm nên sự no đủ cho cả mường, cả vùng. Người Mường Đủ thường tự hào nói “Cun đủ lắm lọ (lúa) là nhờ ở cánh đồng màu mỡ này… Mường Đủ ở vào vùng đất cư trú lâu đời của người Mường Thạch Thành. Phía Đông Mường Đủ là Mường Già… Xưa kia, uy quyền của Cun Mường Đủ và Đạo Mường Già rất lớn. “Cun Đủ, Đạo Già” không chỉ nổi tiếng ở “mường trong” mà còn nổi tiếng ở “mường ngoài”. Dân ca mường, truyện thơ mường vẫn nhắc đến Cun Đủ, Đạo Già”.

Cũng nhờ đất đai tốt tươi, từ xa xưa Mường Đủ vẫn thường được biết đến là “vựa” lúa của cả vùng. Trong đó, đồng đất Mường Đủ đặc biệt thích hợp với giống lúa nếp hạt cau – một giống lúa cổ, thơm ngon nổi tiếng. Khi chúng tôi ghé thăm, cũng là thời điểm cả cánh đồng lúa nếp mênh mông, hương lúa đưa thơm ngát đang “uốn câu” căng tràn nhựa sống, hứa hẹn một vụ mùa bội thu. Từ hạt gạo nếp dẻo thơm, người Mường Đủ đã tạo nên nhiều loại bánh truyền thống, như: cốm xanh, bánh mật, bánh gai, chè lam…

Ông Vũ Văn Đạo, Phó Chủ tịch UBND xã Thạch Bình, cho biết: “Do hợp thổ nhưỡng, lúa nếp hạt cau trồng ở đồng đất Thạch Bình có hương vị đặc trưng, thơm dẻo, ăn không ngán. So với các giống lúa tẻ thông thường, lúa nếp hạt cau có thời gian sinh trưởng dài ngày hơn, chỉ gieo trồng mỗi năm một vụ (vụ mùa) và thường cho thu hoạch vào tháng 9 (âm lịch). Năm 2023, diện tích lúa nếp hạt cau trên địa bàn xã Thạch Bình là 138 ha. Không ai biết lúa nếp hạt cau được trồng ở Mường Đủ từ bao giờ. Trải qua nhiều thăng trầm, gián đoạn, ngày nay giống lúa quý đang từng bước được khôi phục và mở rộng diện tích qua từng năm, mang lại hiệu quả kinh tế tốt hơn. Đến mùa thu hoạch, lúa nếp hạt cau Thạch Bình được các công ty, thương lái thu mua ngay tại ruộng”.

Trên đất Mường ĐủDo thổ nhưỡng phù hợp, lúa nếp hạt cau trên đồng đất Mường Đủ có hương vị thơm ngon nức tiếng.

Cũng bởi thuận tiện giao thông, đất đai, cây trồng tốt tươi, Mường Đủ đã sớm thu hút đông người về đây mưu sinh, lập nghiệp. Ít nhất, cách ngày nay gần 4 thế kỷ, những dòng họ đầu tiên đã đến Mường Đủ lập nghiệp. Để đến ngày nay, trên đất Mường Đủ, có gần 50 dòng họ cùng nhau sinh sống. Trong đó, họ Lưu Vĩnh, Lưu Quang được biết đến là những dòng họ đầu tiên đến đất Mường Đủ.

“Không rõ chữ Mường Đủ có từ bao giờ và ý nghĩa là gì. Có người cho rằng đất mường này “lắm lọ” (lúa), dân mường no đủ nên gọi là Mường Đủ. Nhân dân địa phương còn cho biết rằng: Bắt đầu từ Mường Đủ sau là làng Đủ, có thể tiếp đó là Án Đủ và lâu dần thì gọi chệch ra là Án Đổ. Án Đổ chữ Hán có nghĩa là tường chắn. Người dân ở đây đã ví von quả đồi Mường Đủ như một bức tường thu hết gió nồm nam và chắn gió đông bắc để mường yên ấm và mát mẻ” (sách Văn hóa truyền thống Mường Đủ).

Lại nói, có lẽ do đời sống vật chất đủ đầy nên cư dân Mường Đủ sớm có nhiều điều kiện để “chăm lo”, vun đắp đời sống văn hóa, tinh thần được tốt hơn. Trên địa bàn xã Thạch Bình hiện có hai di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng, là đền Tam Thánh và đền Thánh Mẫu.

Đền Thánh Mẫu là nơi thờ Nàng Nga. Với người Mường nói chung, chuyện tình Nàng Nga – Đạo Hai Mối đã ăn sâu, thấm đẫm vào trong đời sống văn hóa tinh thần. Và người dân Thạch Bình đến nay vẫn tin rằng, Nàng Nga là người con gái của đất Mường Đủ.

Nàng Nga nổi tiếng đẹp người đẹp nết là con gái của một Cun lang giàu có trên đất Mường Đủ. Nàng Nga giỏi trồng dâu nuôi tằm, trồng bông dệt vải, người dân Mường Đủ đã được nàng dạy nghề. Nàng và chàng Hai Mối gặp nhau ở chợ Quan Hoàng, yêu và trao nhau lời ước hẹn sẽ nên duyên vợ chồng. Tuy nhiên sau đó, Nàng Nga bị gả cho vua nước Thượng Lào, chuyện tình đẹp bỗng dang dở. Không cứu được người yêu, chàng Hai Mối đã thất vọng mà qua đời; biết tin, Nàng Nga cũng quyên sinh theo người mình yêu… Chuyện tình Nàng Nga – Đạo Hai Mối theo gió núi, cây rừng, được “kể” lại cho người dân các bản Mường. Tiếc thương người con gái tài sắc vẹn toàn, người dân Mường Đủ đã lập đền thờ Nàng Nga, còn gọi là đền Thánh Mẫu.

Nếu đền Thánh Mẫu là nơi thờ Nàng Nga thì đền Tam Thánh tương truyền là nơi thờ bộ ba tướng dưới trướng thánh Tản Viên. Đền có quy mô khá bề thế, uy nghiêm. Bên ngoài là nghi môn xây cầu kỳ, qua nghi môn là đình làng – cũng đồng thời là không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Và trong cùng là hậu cung.

Trải qua thăng trầm lịch sử và thời gian, đền Thánh Mẫu và đền Tam Thánh đều đã được trùng tu. Tuy nhiên, điều may mắn, cả hai di tích hiện vẫn giữ được nét đẹp của kiến trúc thời Nguyễn với nhiều cột gỗ và các mảng chạm khắc tinh xảo.

Dẫn chúng tôi tham quan hai di tích, ông Lưu Quang Phấn, phó ban quản lý di tích xã Thạch Bình, giới thiệu: “Đền Tam Thánh và đền Thánh Mẫu là niềm tự hào, “điểm tựa” tâm linh, giữ vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người dân Mường Đủ xưa, Thạch Bình nay. Hằng năm vào dịp lễ hội đền Tam Thánh (12 tháng 2 âm lịch) và đền Thánh Mẫu (15 tháng 3 âm lịch) người dân Mường Đủ từ khắp mọi nơi lại trở về di tích dâng hương, vui hội, cầu mong mọi điều tốt đẹp”.

Về Mường Đủ hôm nay, cùng với “nhịp” chảy trôi, phát triển của cuộc sống mưu sinh, ta vẫn cảm nhận được ở đó, những giá trị văn hóa được nâng niu, giữ gìn và trân trọng. Đời sống vật chất và tinh thần như “quện lẫn” tạo nên vẻ đẹp của đất và người Mường Đủ.

Khánh Lộc

Nguồn

Cùng chủ đề

Xã Quảng Nham phát triển kinh tế biển

Nằm ven bờ biển dài hơn 7km, xã Quảng Nham (Quảng Xương) từ lâu đã được biết đến là một vùng đất giàu truyền thống ngư nghiệp. Với điều kiện tự nhiên ưu đãi, nguồn tài nguyên hải sản phong phú và sự cần cù, sáng tạo của người dân, Quảng Nham đang vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế biển.Mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao tại xã Quảng Nham.Kinh...

Dưới chân núi Chiếu Bạch

Cho đến tận ngày hôm nay, khi thời gian cùng biến ảo thời cuộc đã làm mất đi nhiều giá trị thì sự hiện diện của những ngôi chùa, đình, đền, bia đá cổ... trên nền bức tranh sơn thủy hữu tình vẫn đủ sức vẽ nên một vùng danh lam thắng cảnh, lịch sử - văn hóa tiêu biểu, độc đáo dưới chân núi Chiếu Bạch (nay thuộc xã Yến Sơn, Hà Trung).Đền thờ Đô thống Thượng tướng...

Giải bài toán bỏ ruộng hoang

Ngày càng có nhiều nông dân không mặn mà với ruộng đồng bởi sản xuất quy mô nhỏ cho hiệu quả kinh tế thấp, đầu ra nông sản bấp bênh, thiếu lao động và nhiều nguyên nhân khác. Theo đó, tình trạng bỏ ruộng hoang, bỏ vụ đã diễn ra nhiều nơi trên địa bàn tỉnh. Một số địa phương đã giải quyết được tình trạng này nhờ khuyến khích tích tụ, tạo cơ chế cho người dân, HTX,...

Cộng đồng trách nhiệm bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử

Những giá trị lịch sử, văn hóa do các thế hệ nối tiếp nhau dày công vun đắp, sáng tạo mà thành, là tài sản chung của cộng đồng. Vì lẽ đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa ấy là trách nhiệm của cả cộng đồng trên cơ sở tự nguyện, đồng thuận, tích cực, chủ động.Trò diễn Tú Huần (xã Quảng Yên) tham gia Giao lưu văn hóa - nghệ thuật truyền...

Giữ “hơi thở” của làng

Từ bao đời nay, đồng bào dân tộc Thái ở thôn Tân Hiệp, xã Thanh Hòa (Như Xuân) gắn bó với rừng. Rừng mang đến cho họ những đọt măng, cây thuốc và nguồn nước trong lành cho cuộc sống hàng ngày. Vì vậy, giữ rừng không chỉ bảo vệ tài nguyên, mà còn là giữ “hơi thở” của bản làng, nguồn sống xanh cho các thế hệ con cháu mai sau.Anh Lương Văn Bảy, thôn Tân Hiệp, xã...

Cùng tác giả

Định vị Quang Hải trong hệ thống của HLV Kim Sang-sik

Quang Hải trong trận đấu gặp đội tuyển Thái Lan Nhạc trưởng Quang Hải tại CLB CAHN Kể từ khi trở về Việt Nam thi đấu cho CLB Công an Hà Nội (CAHN), Quang Hải đã trải qua nhiều đời HLV và đảm nhiệm nhiều vai trò trên sân từ tiền đạo lệch phải, đá hộ công, đá tự do hoạt động rộng. Sau rất nhiều thử nghiệm, HLV Mano Polking hiện đang bố trí anh đá tiền vệ trung tâm. Ở...

Dự báo thời tiết 25/11/2024: Không khí lạnh tràn đến, Bắc Bộ mưa rét từ đêm

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, hiện nay (24/11), bộ phận không khí lạnh mạnh đang tiếp tục di chuyển xuống phía Nam. Tới khoảng chiều tối và đêm 25/11, bộ phận không khí lạnh này sẽ ảnh hưởng đến các tỉnh phía Đông Bắc Bộ, sau đó ảnh hưởng đến Bắc Trung Bộ, phía Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ. Gió Đông Bắc trong đất liền mạnh cấp 3-4, vùng ven biển cấp...

TP Thanh Hóa triển khai kế hoạch sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, giai đoạn 2023-2025

Chiều 24/11, TP Thanh Hóa tổ chức hội nghị triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 1238/NQ-BTVQH15 của Ủy Ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2023-2025.Các đại biểu dự hội nghị.Dự hội nghị có các đồng chí: Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa; Đầu Thanh Tùng, Tỉnh...

Hội nghị xúc tiến đầu tư – kết nối giao thương Thanh Hóa – TP Hồ Chí Minh

Ngày 24/11, tại TP Hồ Chí Minh, Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức Hội nghị xúc tiến đầu tư - kết nối giao thương Thanh Hóa - TP Hồ Chí Minh và khu vực Đông Nam Bộ.Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Hương Ly (Hiệp hội DN tỉnh Thanh Hóa)Dự hội nghị có đồng chí Nguyễn Văn Thi, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, lãnh đạo các...

Vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ của “Hạ Long trên cạn” ở xứ Thanh

(NLĐO)- Cách TP Thanh Hóa khoảng 45 km, Vườn Quốc gia Bến En đang còn lưu giữ được vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ và được ví như “Hạ Long trên cạn” của xứ Thanh Vườn Quốc gia Bến En được thành lập từ năm 1992 với diện tích 16.643 ha, trong đó có 8.544ha rừng nguyên sinh và tái sinh, trải rộng trên địa bàn 2 huyện Như Thanh và Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Vườn Quốc gia Bến En...

Cùng chuyên mục

“Cô gái Lạch Trường” hai lần hiến máu cho các chiến sĩ hải quân

Cô gái ấy chính là bà Tô Thị Đạo quê ở làng Nam Huân, xã Hòa Lộc (Hậu Lộc). Năm nay đã 82 tuổi đời, 61 năm tuổi Đảng, nhưng bà vẫn còn nhớ mãi cái ngày 5/8/1964, cách đây vừa tròn 60 năm.Bà Tô Thị Đạo bên món quà của Bộ Tư lệnh Hải quân tặng nhân kỷ niệm 60 năm chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam và Quân dân miền Bắc. Ảnh:...

[WOW THANH HÓA] Sầm Sơn và những câu chuyện huyền bí: Hòn Trống Mái

02/08/2024 08:20(Baothanhhoa.vn) - Hòn Trống Mái nằm trên đỉnh Núi Trường Lệ, là hai tảng đá tự nhiên đứng cạnh nhau như đôi vợ chồng, gắn bó không rời. Được hình thành từ hàng triệu năm trước, Hòn Trống Mái không chỉ là một tuyệt tác của thiên...Phạm Nam - Thanh Tâm Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-sam-son-va-nhung-cau-chuyen-huyen-bi-hon-trong-mai-221054.htm

‘Bỏ túi’ kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa

Vùng đất xứ Thanh không chỉ có những bãi biển đẹp ngút ngàn mà còn có những di tích lịch sử đậm dấu ấn thời gian cùng rất nhiều món ngon đáng nhớ. Kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa: đi vào mùa nào đẹp? Do sự đa dạng về địa hình, Thanh Hóa có khí hậu đặc trưng của cả 3 vùng là vùng ven biển, vùng trung du và vùng đồi núi. Bạn nên chọn lịch trình ứng với mỗi...

Về thăm làng cổ Vân Cổn

Nằm cách thị trấn Triệu Sơn (Triệu Sơn) khoảng 6km có một ngôi làng tuổi đời hàng thế kỷ nằm bên sông Nhơm, đó là làng Vân Cổn thuộc xã Vân Sơn.Đền Tía ở làng Vân Cổn được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh.Đầu thế kỷ XIX, Vân Cổn là một làng thuộc tổng Cổ Định (Nông Cống). Đến thời Đồng Khánh, do cư dân phát triển đông đúc, làng được...

[WOW THANH HÓA] Làng cổ Đông Sơn

26/07/2024 07:00(Baothanhhoa.vn) - Làng cổ Đông Sơn được xem là một trong những ngôi làng có lịch sử phát triển lâu đời nhất của Việt Nam. Trải qua bao nhiêu năm tháng, làng Đông Sơn vẫn luôn lưu giữ cả một hệ thống các giá trị văn hóa vật thể, phi...Phương Đỗ - Hoàng Đông Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-lang-co-dong-son-mot-trong-nhung-lang-co-dep-nhat-viet-nam-220516.htm

Biển Hải Lĩnh – điểm đến mới của giới trẻ

Nếu biển Hải Hòa, Bãi Đông đã khá nổi tiếng, có hệ thống khách sạn, nhà hàng lớn được mệnh danh là “biển ngọc” phía Nam tỉnh Thanh Hóa thì biển Hải Lĩnh vẫn còn hoang sơ vắng vẻ, và ít người biết đến. So với những ồn ào, chật chội, khan hiếm phòng của các điểm du lịch khác thì chỉ cần bạn thích là có thể đến ngay với bãi biển Hải Lĩnh (thị xã Nghi Sơn).Bình...

Người cộng sản kiên trung của chiến khu Ngọc Trạo

Phạm Văn Hinh sinh năm 1914, quê ở làng Cẩm Bào, tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành, phủ Quảng Hóa, nay là làng Cẩm Bào, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Dù xuất thân trong một gia đình quan lại phong kiến, nhưng ông lại sớm giác ngộ cách mạng.Nhà thờ họ Phạm ở làng Cẩm Bảo, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc) - nơi thờ cúng liệt sĩ Phạm Văn Hinh.Năm 13 tuổi, ông học Trường Pháp - Việt ở...

[WOW Thanh Hóa!] Hoài niệm ký ức xưa qua bộ sưu tập xe đạp cổ độc đáo

19/07/2024 09:00(Baothanhhoa.vn) - Bộ sưu tập này không chỉ là một kho báu về mặt vật chất mà còn mang giá trị tinh thần lớn lao. Mỗi chiếc xe, mỗi hiện vật đều kể lại một câu chuyện về quá khứ, về những tháng ngày gian khó mà đầy kỷ niệm...Hoàng Phương - Hoàng Sơn Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-hoai-niem-ky-uc-xua-qua-bo-suu-tap-xe-dap-co-doc-dao-219926.htm

Xuân Minh – sáng mãi tinh thần cách mạng

Là vùng quê nổi tiếng với những trang sử cách mạng hào hùng, Nhân dân xã Xuân Minh (Thọ Xuân) với tinh thần anh dũng, bất khuất đã chiến thắng thực dân Pháp, đế quốc Mỹ. Để đến thời bình chính tinh thần cách mạng đó là “ngọn đuốc” thắp sáng để người dân và chính quyền xây dựng, phát triển quê hương giàu mạnh.Di tích cách mạng đình làng Phong Cốc. Ảnh: Vân AnhVề thăm Xuân Minh, điều...

[WOW! Thanh Hóa] Gỏi cuốn cá nhệch

Tổng Biên tập: Nguyễn Việt BaPhó Tổng Biên tập: Ngô Quang Tự, Phạm Hồng Hạnh, Hoàng Anh TuấnĐịa chỉ: Đường Nguyễn Duy Hiệu, Thành phố Thanh HóaĐường dây nóng: 0822173636Email: [email protected]ên hệ QC: 0941252468 - 0917686894. Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-goi-cuon-ca-nhech-cang-an-cang-cuon-219278.htm

Tin nổi bật

Tin mới nhất