Tích cực phòng, chống hạn và xâm nhập mặn

Trước tình hình biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng khắc nghiệt, các ngành có liên quan của tỉnh và địa phương đang tích cực thực hiện các biện pháp ứng phó với hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Huyện Hà Trung huy động lực lượng ra quân làm thủy lợi mùa khô, vớt bèo tây khơi thông dòng chảy trên sông Hoạt đoạn qua xã Hà Tiến. Ảnh: Lê Hợi

Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn Thanh Hóa, từ tháng 3 đến tháng 5/2025 trên địa bàn tỉnh có lượng mưa ở mức xấp xỉ trên so với trung bình nhiều năm (TBNN), phổ biến từ 200 – 400mm. Nhiệt độ không khí trung bình ở mức xấp xỉ đến cao hơn so với TBNN và phổ biến từ 24 – 25 độ C. Nắng nóng đầu mùa có thể xảy ra vào cuối tháng 4, đầu tháng 5, xấp xỉ so với TBNN. Mực nước trên các sông dao động theo xu thế xuống thấp dần và phổ biến ở mức thấp hơn so với TBNN cùng kỳ và có khả năng xuất hiện mực nước nhỏ nhất năm tại một số trạm. Lưu lượng dòng chảy các tháng trên sông Mã tại các huyện Mường Lát và Cẩm Thủy, sông Chu tại Cửa Đạt có khả năng ở mức xấp xỉ đến cao hơn so với TBNN cùng kỳ. Xâm nhập mặn ở vùng cửa sông ven biển ở mức xấp xỉ đến cao hơn so với TBNN. Các đợt xâm nhập mặn lớn nhất năm có khả năng xảy ra trong khoảng từ tháng 3 đến đầu tháng 5/2025.

Theo nhận định của Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa, với đặc điểm phân bố nguồn nước không đều, nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng cả về chất lượng và số lượng, lượng nước trữ được từ các công trình thủy lợi, thủy điện trên địa bàn tỉnh chưa đạt theo thiết kế. Trường hợp nắng nóng kéo dài trên diện rộng, các hồ, đập tích không đủ nước so với thiết kế, mực nước sông xuống thấp, diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh có nguy cơ bị thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn khoảng 13.300 – 17.200ha. Trong đó, diện tích có khả năng xảy ra hạn ảnh hưởng đến năng suất cây trồng từ 7.800 – 8.400ha, chủ yếu ở khu vực đuôi kênh của các hệ thống kênh lấy nước từ hồ Cửa Đạt, hồ Sông Mực, hồ Yên Mỹ và vùng Nam sông Chu, Bắc sông Mã, hạ du sông Bưởi…

Trong năm 2025, vùng ven biển có khả năng bị ảnh hưởng bởi thiếu nước, xâm nhập mặn với diện tích khoảng 1.400ha, chủ yếu ở các huyện, thị xã, thành phố khu vực ven biển và TP Thanh Hóa thuộc vùng Nam sông Chu, Bắc sông Mã. Đây là vùng các trạm bơm lấy nước từ hạ lưu sông Mã, sông Lèn, sông Hoạt, kênh De, sông Yên… với khoảng 54 trạm bơm bị ảnh hưởng mặn và các trạm bơm lấy nước hồi quy, tạo nguồn từ các kênh tiêu, trục tiêu (kênh Hưng Long, sông Đơ, sông Quảng Châu…), các trạm bơm nội đồng. Hàng năm, khi nắng nóng kéo dài, mực nước các sông xuống thấp, độ mặn 1‰ vùng cửa sông, ven biển duy trì ở mức cao và lấn sâu vào nội địa từ 18 – 24km. Các trạm bơm không lấy được nước và nếu có lấy được nước thì thời gian lấy nước ngắn khoảng từ 4 – 6 giờ, gây khó khăn cho việc cấp nước phục vụ sản xuất, các đơn vị vận hành phải theo dõi mực nước triều, nối dài ống bơm để tranh thủ bơm trữ nước.

Qua đo độ mặn của Chi cục Thủy lợi lúc 6 giờ ngày 19/2/2025 trên sông Mã tại cống Thành Châu (Hoằng Hóa) là 19‰; sông Lèn tại trạm bơm Liên Lộc 2 (Hậu Lộc) là 1,5‰… Theo đại diện Công ty TNHH MTV Bắc sông Mã, hiện công ty quản lý 31 trạm bơm tưới lấy nước trực tiếp từ các sông bị ảnh hưởng thủy triều và xâm nhập mặn. Qua theo dõi của công ty có 3 trạm bơm đang bị nhiễm mặn, thời gian nhiễm mặn nhiều nhất từ ngày 12/2 – 19/2/2025, với thời gian ảnh hưởng từ 0,5 tiếng đến 16 tiếng hàng ngày, tập trung ở các trạm bơm Liên Lộc 2, Quang Lộc, Phong Lộc của huyện Hậu Lộc.

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa Nguyễn Thị Anh Nga, trước thực trạng trên, chi cục đã tham mưu cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng và trình UBND tỉnh ban hành kế hoạch phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh năm 2025. Trong đó, yêu cầu các sở, ngành có liên quan, địa phương và đơn vị khai thác công trình thủy lợi, tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người dân bảo vệ nguồn nước, công trình cấp nước và các phương pháp tưới tiết kiệm, khoa học, hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí nguồn nước. Đồng thời, vận động người dân tích cực tham gia phát dọn, nạo vét kênh mương, sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý, nhất là trong giai đoạn cao điểm của mùa khô. Các địa phương, đơn vị theo dõi chặt chẽ tình hình khí tượng thủy văn, thường xuyên kiểm tra, đo đếm, nắm chắc tình hình nguồn nước, đánh giá, cân đối khả năng cấp nước của từng công trình đầu mối. Qua đó, các địa phương, đơn vị có kế hoạch bố trí lịch thời vụ phù hợp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý. Các đơn vị khai thác công trình thủy lợi tập trung duy tu, bảo dưỡng công trình, máy móc, thiết bị; duy trì các máy bơm dã chiến chống hạn đã lắp đặt các năm trước, có kế hoạch lắp đặt bổ sung máy bơm dã chiến, tận dụng mọi nguồn nước để chủ động bơm chuyền, bơm tiếp nguồn phục vụ tốt cho sản xuất nông nghiệp, dân sinh.

Lê Hợi