Đồng bào dân tộc Mường ở Ngọc Lặc hiện còn bảo tồn, lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc, trong đó có làn điệu hát ru. Đây là một loại hình văn hóa dân gian độc đáo với lời ca trong sáng, thiết tha, chan chứa tình yêu thương. Mỗi điệu hát ru không chỉ đưa trẻ thơ dễ đi vào giấc ngủ mà còn như mạch nguồn tình cảm nuôi dưỡng, sưởi ấm tâm hồn và hình thành nhân cách cho con trẻ.
Tuổi thơ của những em bé dân tộc Mường ở Ngọc Lặc được đắm chìm trong lời ru ngọt ngào của mẹ.
Theo các cụ bà người Mường ở Ngọc Lặc, hát ru có từ rất lâu đời, gắn với câu chuyện ấm áp, cảm động về tình mẫu tử. Đây là một trong những loại hình dân ca do dân gian sáng tác, trao truyền, mang sắc thái văn hóa riêng, được diễn xướng bằng ngôn ngữ Mường và được đồng bào sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu cuộc sống và sinh hoạt văn hóa tinh thần của quần chúng. Hát ru con thường mượn lời ca dao giãi bày ý nghĩa, tâm trạng của người mẹ muốn gửi gắm. Những câu hát ru ngọt ngào, trữ tình, tái hiện cuộc sống chân thực là tình thương yêu vô bờ bến người mẹ dành cho con. Nội dung lời ru như vẽ ra các hình ảnh, sự việc sống động, kể một câu chuyện hay, để cho người nghe, đặc biệt là con trẻ thả hồn vào giai điệu miên man, dẫn trẻ thơ vào giấc ngủ. Hát ru Mường khi diễn xướng thường rất hiếm khi có nhạc cụ hỗ trợ mà lời hát gắn với tiếng võng đưa, tiếng gió thổi hay tiếng gà lục tục ban trưa – những thanh âm yên ả của làng quê. Bên cạnh đó, làn điệu hát ru còn là hình thức diễn xướng của cộng đồng người Mường trong cuộc sống, thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc, có tính giáo dục cao nhằm truyền dạy cho con cháu về đạo lý, lẽ phải, về đối nhân xử thế, là tình thương yêu vô bờ không chỉ đối với trẻ thơ mà là sự thương yêu ở mỗi con người và cả cộng đồng.
Hát ru dân tộc Mường ở Ngọc Lặc là hình thức diễn xướng cộng đồng trong bối cảnh cuộc sống đời thường, thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc, có tính giáo dục cao nhằm trao gửi yêu thương, trút bầu tâm sự và giáo dục, truyền dạy con cháu về đạo lý, đối nhân xử thế, lẽ sống ở đời… Do đó đã được huyện Ngọc Lặc quan tâm, bảo tồn và phát huy giá trị hát ru Mường.
Bài và ảnh: Khánh Linh
