Powered by Techcity

Nghệ nhân Lê Thị Liên: Một thời “con trò”, cả đời cống hiến

Từng là con trò (diễn viên) nổi tiếng của ngũ trò Viên Khê, đến nay Nghệ nhân Ưu tú Lê Thị Liên (xã Đông Khê, Đông Sơn) dù đã ngoài 80 nhưng vẫn gắn bó với nghiệp diễn, đặc biệt là trong việc truyền dạy cho thế hệ trẻ.

Nghệ nhân Lê Thị Liên: Một thời “con trò”, cả đời cống hiếnNghệ nhân Ưu tú Lê Thị Liên. Ảnh: Vân Anh

Ngũ trò Viên Khê” trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm tự hào lớn lao của người dân xã Đông Khê nói riêng, Đông Sơn nói chung. Với những nghệ nhân già gắn bó với ngũ trò cả đời như nghệ nhân Lê Thị Liên thì niềm vui đó còn được nhân lên gấp bội.

Theo bà Liên và các Nghệ nhân Ưu tú trong làng thì Ngũ trò Viên Khê là nghệ thuật trình diễn hết sức phong phú. Với 12 tích trò đến từ 3 tổng: Tuyên Hóa, Quảng Chiếu, Thạch Khê trước đây, nay thuộc địa bàn các xã: Đông Khê, Đông Thịnh, Đông Thanh, thị trấn Rừng Thông… Gồm các trò: Múa đèn, Trống mõ, Tiên cuội, Ngô quốc (thuộc Ngũ trò Rủn Đông Khê); trò Thiếp, Vằn Vương (trò Hùm), Xiêm thành, Hà lan, Tú huần (xã Đông Khê); trò Ngô phường, Lan phường, Tiên phường, Thủy phường, Lăng ba khúc (nằm trong hệ thống Ngũ trò Bôn của Đông Thanh); trò Chạy gậy (Đông Thịnh)… Các tích trò tập trung phản ánh một cách chân thật về ước vọng của con người trong lao động sản xuất, đời sống sinh hoạt, cầu mong mưa thuận gió hòa…

Là vùng đất của ngũ trò, do vậy, với những người trung và cao tuổi ở làng thì việc “nằm lòng” một hai trò diễn là chuyện rất đỗi bình thường. Theo trí nhớ của bà Liên, không biết tự bao giờ trên đất Đông Khê xuất hiện các làn điệu dân ca. Thời xưa, ở Đông Khê có rất nhiều lễ hội dân gian, trong đó lễ hội Nghè Sâm là lớn nhất. Lễ hội này có nguồn gốc từ tục thờ con trai cả của Thái thú quận Cửu Chân (cuối nhà Tùy) là “Chàng Cả Lãng đại vương” cai trị 3 tổng. Khi ông mất, dân làng lập đền thờ tại Nghè Sâm. Từ đó, cứ ba năm một lần nghè Sâm được chọn là nơi tổ chức lễ hội của ba tổng này. Đây là lễ hội được bà con háo hức, mong chờ, đúng với câu ca “Ba năm một khoá trò lề/ Lấy chồng hàng tổng thì về mà coi/ Ba năm một khóa trò chơi/ Đông Tây Nam Bắc xin mời về quê”. Dịp lễ hội, mỗi làng được biểu diễn một trò tiêu biểu, các con trò được làng chọn, tuyển và tập luyện kỹ để đưa đến thi cụm. Vượt qua cuộc thi cụm, các đội mới được đưa đi diễn ở nghè Sâm. Với mục đích lễ tế thần linh nên Ngũ trò Viên Khê đặc biệt khắt khe trong việc tuyển chọn con trò. Các con trò được chọn ngoài hình thức ưa nhìn thì phải là những người con gái chưa chồng, con trai chưa vợ, tuổi từ 12 – 16, nhà không có tang, có cớ. Tùy theo từng hiệp trò mà lựa chọn số lượng con trò khác nhau.

“Trở thành con trò là niềm vinh dự lớn của nam thanh nữ tú lúc bấy giờ. Những đứa trẻ con chúng tôi nhìn các anh chị biểu diễn trên sân khấu, lòng thầm mong mai này mình cũng sẽ trở thành một con trò, được biểu diễn trên sân khấu trước đông đảo bà con trong làng”, bà Liên tâm sự.

Theo đuổi mơ ước, cô bé Liên thời đó chăm chỉ đi theo các anh chị học nghề. Ở các buổi diễn của làng, cô luôn là người đến sớm và ra về muộn nhất. Cô ghi nhớ tất cả các động tác, điệu trò và tiếng trống, rồi đến nhà các con trò có tiếng để nhờ họ chỉ bảo về điệu múa cùng tiếng hát. Sự kiên trì của cô được đền đáp, cô dần nắm vững kỹ thuật, diễn thành thạo nhiều trò, trong đó trò cô tâm huyết nhất là Thủy phường. “Lúc bấy giờ tôi trở thành con trò có tiếng ở vùng, các trò diễn của làng tôi luôn được tin tưởng, chọn lựa trong đội hình. Và cũng như anh chị đi trước, tôi tiếp tục truyền dạy cho những người trẻ có đam mê. Tôi nghĩ đây là cách để nghệ thuật dân gian truyền thống sống mãi với thời gian”.

Khi nghè Sâm mất, cùng với đó là sự biến thiên của thời gian, thăng trầm của lịch sử, Ngũ trò Viên Khê dần dần bị mai một, lãng quên.

Tuy nhiên, theo lý giải của bà Liên thì tại thời điểm đó, do nhiều nguyên nhân khác nhau, Ngũ trò Viên Khê không còn được như thời “vàng son” thuở trước, cũng không được nhiều người hâm mộ. Nhưng với những nghệ nhân gian dân, con trò của làng nói riêng và người dân làng Viên Khê nói chung, họ chưa bao giờ quên Ngũ trò mà chỉ tạm thời “cất” nó sang một bên để chờ thời cơ đến. Và thời cơ đó là năm 2002, Viện Âm nhạc Việt Nam phối hợp với chính quyền địa phương và Nhân dân xã Đông Khê thực hiện dự án khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa Ngũ trò Viên Khê.

Nhớ lại thời điểm đó, đến giờ bà Liên vẫn rưng rưng cảm động. “Đó là những ngày tháng toàn thể Nhân dân xã Đông Khê đồng lòng, đồng sức, quyết tâm khôi phục lại toàn bộ Ngũ trò. Xã giao nhiệm vụ cho 7 thôn, mỗi thôn phải khôi phục từ 1-2 trò. Lúc đó đời sống nhà ai cũng khó khăn, kinh phí cho đội văn nghệ gần như không có gì nhưng chúng tôi không bận tâm, bởi người dân trong làng ai cũng có “máu trò” trong người. Tôi và những con trò trước đây cùng với các nhạc công nỗ lực khôi phục lại các trò diễn sao cho đúng với nguyên bản nhất”. Không nhận mình là người có công trong việc khôi phục các trò diễn, bà Liên nói: “Tôi chỉ nhiệt tình hơn người khác một chút, kiên trì hơn người khác trong việc tìm cách cho trò diễn “sống” dậy, để lại được làm con trò đứng trên sân khấu. Đó là trách nhiệm của tôi”.

Theo đó, để Viện Âm nhạc Việt Nam và Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa lấy tư liệu, hình ảnh phục vụ công tác nghiên cứu, bảo tồn, bà Liên đã song hành cùng với các nhà nghiên cứu trong việc đến từng nhà con trò xưa hoặc những người cao tuổi còn nhớ các tích trò, để ghi chép, phục dựng. Còn bản thân, bà nỗ lực tìm lại những con trò diễn tích Thủy phường ngày trước, kiên trì luyện tập từ ngày này qua ngày khác. Phối hợp với đội trống, khớp từng động tác, lời hát, nhằm mang tích Thủy phường về gần nguyên bản nhất. Bởi vậy, bà Liên là một trong những người làm sống dậy trò Thủy phường trong Ngũ trò Viên Khê.

Hiện tại, ở thôn Tuyên Hóa, bà Liên vẫn là con trò nổi tiếng và đây cũng là thôn diễn trò Thủy phường hay nhất trong huyện. Tuy rằng, điệu múa, lời hát không còn uyển chuyển như trước nhưng tấm chân tình của một nghệ nhân già thì luôn đong đầy. Với đội văn nghệ thôn, bà luôn nhiệt tình tham gia hoạt động truyền dạy. “Học diễn Thủy phường, tôi luôn nói với mọi người phải biết tích trò trước rồi mới học diễn sau. Hiểu sâu sắc tích trò thì điệu múa mới có chiều sâu, tích trò bởi thế cũng hay hơn nhiều”, bà Liên cho biết.

Vân Anh

Nguồn

Cùng chủ đề

TP Thanh Hóa triển khai kế hoạch sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, giai đoạn 2023-2025

Chiều 24/11, TP Thanh Hóa tổ chức hội nghị triển khai kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 1238/NQ-BTVQH15 của Ủy Ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2023-2025.Các đại biểu dự hội nghị.Dự hội nghị có các đồng chí: Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa; Đầu Thanh Tùng, Tỉnh...

Xã Quảng Nham phát triển kinh tế biển

Nằm ven bờ biển dài hơn 7km, xã Quảng Nham (Quảng Xương) từ lâu đã được biết đến là một vùng đất giàu truyền thống ngư nghiệp. Với điều kiện tự nhiên ưu đãi, nguồn tài nguyên hải sản phong phú và sự cần cù, sáng tạo của người dân, Quảng Nham đang vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế biển.Mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao tại xã Quảng Nham.Kinh...

Quản lý, bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn gắn phát triển cây dược liệu có giá trị kinh tế cao

Ban Quản lý Rừng phòng hộ (BQLRPH) Thường Xuân là đơn vị được Nhà nước giao quản lý, bảo vệ và sử dụng 13.214,14ha rừng, trong đó chủ yếu là đất rừng phòng hộ. Diện tích được giao quản lý rộng, tách biệt 2 khu vực phía Tây và phía Nam thuộc 9 xã của huyện Thường Xuân.Người dân xã Luận Khê (Thường Xuân) chăm sóc cây hoài sơn.Để quản lý bền vững rừng phòng hộ đầu nguồn, BQLRPH...

Chủ động ứng phó với diễn biến của siêu bão MAN-YI

Ngày 17/11, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai, Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự tỉnh Thanh Hoá (PCTT, TKCN & PTDS) ban hành Công điện số 39 về chủ động ứng phó với bão MAN-YIHướng đi của siêu bão MAN-YI.Theo bản tin của Trung tâm Dự báo Khí tượng thuỷ văn Quốc gia, hồi 07 giờ ngày 17/11, vị trí tâm siêu bão MAN-YI ở vào khoảng 14,9 độ Vĩ Bắc; 123,0 độ Kinh Đông,...

Trưng bày và giới thiệu cuốn sách “Danh nhân văn hóa Đào Duy Từ”

Trong khuôn khổ Lễ hội Đền thờ Thái sư Hoằng Quốc Công Đào Duy Từ, tưởng nhớ 390 năm ngày mất của ông (17/10 năm Giáp Tuất 1634 - 17/10 năm Giáp Thìn 2024), chiều 16/11, Ban Tổ chức lễ hội phối hợp với Nhà xuất bản Thanh Hóa và tác giả cuốn sách “Danh nhân văn hóa Đào Duy Từ (1572-1634)” tổ chức trưng bày và giới thiệu cuốn sách đến đông đảo độc giả và Nhân dân.Phó...

Cùng tác giả

Hội Người cao tuổi tỉnh Thanh Hoá tổng kết dự án VIE071

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Hội Người cao tuổi (NCT) tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Tổ chức Hỗ trợ NCT Quốc tế (HAI) tại Việt Nam đã tổ chức hội nghị tổng kết “Dự án VIE071 - Giảm nhẹ tính dễ bị tổn thương về thu nhập và sức khỏe của NCT tại Việt Nam” năm 2024.Các đại biểu dự hội nghị.Dự án VIE071 do Chính phủ Nhật Bản tài trợ thông qua Quỹ Phát triển xã hội...

Công ty TNHH MTV Sông Chu tổng kết công tác cung cấp nước năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025

Sáng 28/11, Công ty TNHH MTV Sông Chu tổ chức hội nghị tổng kết công tác cung cấp nước năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025.Các đại biểu tham dự hội nghị.Lãnh đạo Công ty Sông Chu chủ trì hội nghị.Dự hội nghị có đại diện lãnh đạo, cán bộ, nhân viên các phòng thuộc Công ty TNHH MTV Sông Chu (gọi tắt Công ty Sông Chu), các chi nhánh trực thuộc; đại diện các đơn vị...

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024; đề ra mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chủ...

Ngày 28/11, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, hội nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy được tổ chức để đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024; đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu năm 2025.Toàn cảnh hội nghị.Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh chủ trì hội nghị.Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Lại Thế Nguyên và...

Hôm nay có gì? – Sự kiện nổi bật ngày 28/11/2024

Hôm nay (28/11), Quốc hội khoá XV tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 8; Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ năm 2025; Tỉnh đoàn và Hội LHTN tỉnh ra quân Chương trình tình nguyện mùa Đông năm 2024 và Xuân tình nguyện năm 2025...NM Nguồn: https://baothanhhoa.vn/hom-nay-co-gi-su-kien-noi-bat-ngay-28-11-2024-231691.htm

Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y đồng chí Vũ Văn Tùng tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ...

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ 2020-2025 đối với đồng chí Vũ Văn Tùng, Tỉnh ủy viên, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa.Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh trao Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng và tặng hoa chúc mừng...

Cùng chuyên mục

Miền non nước được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn ở Thanh Hóa

Với hệ thống hơn 20 hòn đảo lớn nhỏ, mặt hồ ở Vườn Quốc gia Bến En được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn của xứ Thanh. Vườn Quốc gia Bến En (thuộc địa bàn hai huyện Như Thanh và Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa), cách trung tâm TP Thanh Hóa khoảng 45 km về hướng Tây Nam và cách Hà Nội 200 km. Nơi đây được ví như một “Vịnh Hạ Long trên cạn” ở xứ Thanh, với không...

“Cô gái Lạch Trường” hai lần hiến máu cho các chiến sĩ hải quân

Cô gái ấy chính là bà Tô Thị Đạo quê ở làng Nam Huân, xã Hòa Lộc (Hậu Lộc). Năm nay đã 82 tuổi đời, 61 năm tuổi Đảng, nhưng bà vẫn còn nhớ mãi cái ngày 5/8/1964, cách đây vừa tròn 60 năm.Bà Tô Thị Đạo bên món quà của Bộ Tư lệnh Hải quân tặng nhân kỷ niệm 60 năm chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam và Quân dân miền Bắc. Ảnh:...

[WOW THANH HÓA] Sầm Sơn và những câu chuyện huyền bí: Hòn Trống Mái

02/08/2024 08:20(Baothanhhoa.vn) - Hòn Trống Mái nằm trên đỉnh Núi Trường Lệ, là hai tảng đá tự nhiên đứng cạnh nhau như đôi vợ chồng, gắn bó không rời. Được hình thành từ hàng triệu năm trước, Hòn Trống Mái không chỉ là một tuyệt tác của thiên...Phạm Nam - Thanh Tâm Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-sam-son-va-nhung-cau-chuyen-huyen-bi-hon-trong-mai-221054.htm

‘Bỏ túi’ kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa

Vùng đất xứ Thanh không chỉ có những bãi biển đẹp ngút ngàn mà còn có những di tích lịch sử đậm dấu ấn thời gian cùng rất nhiều món ngon đáng nhớ. Kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa: đi vào mùa nào đẹp? Do sự đa dạng về địa hình, Thanh Hóa có khí hậu đặc trưng của cả 3 vùng là vùng ven biển, vùng trung du và vùng đồi núi. Bạn nên chọn lịch trình ứng với mỗi...

Về thăm làng cổ Vân Cổn

Nằm cách thị trấn Triệu Sơn (Triệu Sơn) khoảng 6km có một ngôi làng tuổi đời hàng thế kỷ nằm bên sông Nhơm, đó là làng Vân Cổn thuộc xã Vân Sơn.Đền Tía ở làng Vân Cổn được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh.Đầu thế kỷ XIX, Vân Cổn là một làng thuộc tổng Cổ Định (Nông Cống). Đến thời Đồng Khánh, do cư dân phát triển đông đúc, làng được...

[WOW THANH HÓA] Làng cổ Đông Sơn

26/07/2024 07:00(Baothanhhoa.vn) - Làng cổ Đông Sơn được xem là một trong những ngôi làng có lịch sử phát triển lâu đời nhất của Việt Nam. Trải qua bao nhiêu năm tháng, làng Đông Sơn vẫn luôn lưu giữ cả một hệ thống các giá trị văn hóa vật thể, phi...Phương Đỗ - Hoàng Đông Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-lang-co-dong-son-mot-trong-nhung-lang-co-dep-nhat-viet-nam-220516.htm

Biển Hải Lĩnh – điểm đến mới của giới trẻ

Nếu biển Hải Hòa, Bãi Đông đã khá nổi tiếng, có hệ thống khách sạn, nhà hàng lớn được mệnh danh là “biển ngọc” phía Nam tỉnh Thanh Hóa thì biển Hải Lĩnh vẫn còn hoang sơ vắng vẻ, và ít người biết đến. So với những ồn ào, chật chội, khan hiếm phòng của các điểm du lịch khác thì chỉ cần bạn thích là có thể đến ngay với bãi biển Hải Lĩnh (thị xã Nghi Sơn).Bình...

Người cộng sản kiên trung của chiến khu Ngọc Trạo

Phạm Văn Hinh sinh năm 1914, quê ở làng Cẩm Bào, tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành, phủ Quảng Hóa, nay là làng Cẩm Bào, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Dù xuất thân trong một gia đình quan lại phong kiến, nhưng ông lại sớm giác ngộ cách mạng.Nhà thờ họ Phạm ở làng Cẩm Bảo, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc) - nơi thờ cúng liệt sĩ Phạm Văn Hinh.Năm 13 tuổi, ông học Trường Pháp - Việt ở...

[WOW Thanh Hóa!] Hoài niệm ký ức xưa qua bộ sưu tập xe đạp cổ độc đáo

19/07/2024 09:00(Baothanhhoa.vn) - Bộ sưu tập này không chỉ là một kho báu về mặt vật chất mà còn mang giá trị tinh thần lớn lao. Mỗi chiếc xe, mỗi hiện vật đều kể lại một câu chuyện về quá khứ, về những tháng ngày gian khó mà đầy kỷ niệm...Hoàng Phương - Hoàng Sơn Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-hoai-niem-ky-uc-xua-qua-bo-suu-tap-xe-dap-co-doc-dao-219926.htm

Xuân Minh – sáng mãi tinh thần cách mạng

Là vùng quê nổi tiếng với những trang sử cách mạng hào hùng, Nhân dân xã Xuân Minh (Thọ Xuân) với tinh thần anh dũng, bất khuất đã chiến thắng thực dân Pháp, đế quốc Mỹ. Để đến thời bình chính tinh thần cách mạng đó là “ngọn đuốc” thắp sáng để người dân và chính quyền xây dựng, phát triển quê hương giàu mạnh.Di tích cách mạng đình làng Phong Cốc. Ảnh: Vân AnhVề thăm Xuân Minh, điều...

Tin nổi bật

Tin mới nhất