Powered by Techcity

Mỹ tục đặc sắc trên quê hương vua Lê Đại Hành

Những ngày đầu tháng 3 (âm lịch), làng cổ Trung Lập, xã Xuân Lập (Thọ Xuân) lại rộn ràng vào lễ hội Đền thờ Lê Hoàn – tưởng nhớ vị vua sáng lập nhà Tiền Lê trong lịch sử dân tộc. Về với lễ hội Đền vua Lê, du khách bày tỏ niềm kính ngưỡng trước uy danh vị vua có công “phá Tống, bình Chiêm” lưu danh sử sách, chiêm bái các di tích, công trình kiến trúc lịch sử văn hóa giàu giá trị. Và hòa mình vào không gian vùng đất cổ, “khám phá” những mỹ tục độc đáo…

Văn hóa ẩm thực: Mỹ tục đặc sắc trên quê hương vua Lê Đại HànhLễ hội Đền thờ Lê Hoàn và Tuần lễ văn hóa – du lịch – ẩm thực huyện Thọ Xuân thu hút đông đảo người dân, du khách về tham gia.

Là làng cổ, lại là đất “thang mộc” vua nhà Tiền Lê, dễ hiểu vì sao trên quê hương Trung Lập từ xa xưa đã hình thành nên nhiều mỹ tục độc đáo mang nét văn hóa – tín ngưỡng riêng, gắn liền với việc tưởng nhớ, thờ cúng vua Lê Đại Hành. Trong đó, chỉ riêng ẩm thực cũng mang trong mình nhiều chuyện kể thú vị.

Sau khi vua Lê Đại Hành qua đời, các triều đại phong kiến đã ban cho làng đất công điền dùng vào việc hương hỏa nhà vua. Trong số đất công điền, làng dành riêng một mẫu chia cho các giáp để trồng lúa nếp vàng, phục vụ việc tiến cốm. Tương truyền, khi còn là tướng theo Đinh Bộ Lĩnh đi dẹp loạn 12 sứ quân, trên đường đi đánh trận thì trong quân hết lương thực, lúa ngoài đồng đang xanh, Lê Hoàn đã cho gặt lúa xanh, rang lên, giã làm cốm, nhờ vậy mà quân sĩ có lương khô để ăn. Người làng Trung Lập về sau đã trồng lúa nếp “tiến cốm” để nhớ về tích xưa.

Khi bông lúa ngoài đồng đông mủ có thể làm cốm, các giáp trong làng sẽ lựa chọn những nam thanh, nữ tú thạo việc cày cấy ra đồng gặt lúa. Dưới sự hướng dẫn của các bô lão, lúa sau khi thu về được sàng sảy, rang, giã cẩn thận. Ngày giã cốm cả làng rộn vang tiếng chày cối, tiếng cười nói rôm rả… Cốm tiến vua có hai loại, cốm mọc và cốm mật. Sau khi tiến vua, cốm đã cúng được chia đều cho dân trong làng – gọi là “lộc vua”, người dân ai cũng lấy làm vui.

Cùng với cốm thì xôi nén cũng được xem là món ẩm thực liên quan đến những ngày vua dẫn quân đi đánh giặc. Tương truyền, khi xưa vua đi đánh giặc thường cho quân nắm cơm mang theo bên người, nấu một bữa ăn được cả ngày. Nương theo tích đó, người dân Trung Lập sau khi đồ chín gạo nếp cái hoa vàng sẽ đưa vào cối giã, đủ độ dẻo thì cho vào khuôn ép, rồi cắt ra thành từng lát, sau đó rắc đậu xanh giã nhuyễn lên mặt, gọi là xôi nén. Xôi nén làm theo cách này có thể để qua ngày mà không bị hỏng. Khi xưa, món xôi nén được làm vào những dịp đặc biệt như tết, lễ hội Đền vua Lê. Cùng với việc dâng cúng, xôi nén còn là món ăn đãi khách phương xa.

Nhắc đến lễ vật dâng cúng vua Lê Đại Hành ở Trung Lập thì không thể không nhắc đến bánh chưng nung. Vẫn từ những nguyên liệu như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn… nhưng bánh chưng nung được làm kỳ công hơn. Bánh chưng cúng vua được làm với kích thước to, dầy (mỗi cạnh 30cm, dầy 15cm). Để bánh chưng được xanh thì cùng với lá riềng, người dân còn giã lá ngăm (một loại lá có tại địa phương) sắc cùng gạo nếp trước khi gói bánh. Bánh chưng sau khi gói được xếp vào chum và nung trong thời gian dài. Thành phẩm bánh chưng nung phải chín rền đều, không sùi góc.

Việc nung bánh chưng cần đến sự kiên trì và kinh nghiệm. Bởi bánh được nung trong chum nên không thể đốt lửa lớn bằng các loại than củi thông thường – nhiệt độ cao sẽ làm vỡ chum. Thay vào đó, người ta dùng rơm khô cuộn thành nùn chắc, khi lửa cháy vào nùn rơm thì đổ trấu, mùn cưa lên trên, cứ như thế lửa cháy âm ỉ suốt đêm ngày, nên gọi là bánh chưng nung. Để nung bánh thành công thì cần có người trông bếp liên tục.

Có kinh nghiệm nhiều năm gói và nung bánh chưng trong lễ hội Đền thờ Lê Hoàn, ông Đỗ Huy Hiền, trưởng làng Trung Lập, tự hào: “Làm bánh chưng nung dễ mà khó, nhưng tưởng khó lại dễ. Nó khó với người không dụng tâm, thiếu kiên trì, không chỉ làm vỡ chum mà bánh có thể nhão ngoài sống trong. Nhưng lại dễ với người làm cẩn trọng, cứ theo kinh nghiệm cha ông truyền lại thì chắc chắn thành công. Tục làm bánh chưng nung ở Trung Lập có từ xa xưa, là vật phẩm đặc biệt dâng cúng vua Lê Đại Hành nhằm bày tỏ tấm lòng với vua… công phu là vậy nhưng thật may mắn, đến nay mỹ tục làm bánh chưng nung vẫn được người Trung Lập duy trì vào mỗi dịp tết, đặc biệt vào lễ hội Đền thờ Lê Hoàn”.

Cũng theo chia sẻ của trưởng làng Trung Lập, mỹ tục làm bánh chưng nung ngoài ý nghĩa dâng cúng vua Lê Đại Hành thì còn là dịp để người dân trong làng kết nối tình cảm, tăng lên sức mạnh đoàn kết. Cùng nhau làm bánh, cùng nhau xuyên ngày, thâu đêm thức trông nung bánh – kể cho nhau chuyện đất, chuyện làng; chuyện cậu bé Lê Hoàn từ thuở nghèo khó đến khi trở thành vị vua “phá Tống, bình Chiêm” khiến kẻ thù khiếp sợ… Không quá lời khi nói rằng, hàng trăm năm qua, truyền thống lịch sử, văn hóa của đất và người Trung Lập đã được “trao truyền” thông qua những kỳ làm bánh chưng nung.

Và nhắc đến ẩm thực trên đất vua Lê – làng Trung Lập, không thể không nhắc đến bánh răng bừa “tiến vua”. Đặc biệt chuyện kể về chiếc bánh răng bừa ở Trung Lập cũng “bắt đầu” từ tích “nhà vua đi cày” năm xưa. Sau khi lên ngôi vua, phá tan giặc Tống ở phương Bắc, bình Chiêm Thành ở phía Nam, vua Lê Đại Hành bắt tay xây dựng đất nước. Xác định tầm quan trọng nông nghiệp, nhà vua dành một phần lớn quốc khố để tập trung nạo vét kênh mương, phục vụ tưới tiêu… Và để khuyến khích người dân phát triển nông nghiệp, vào dịp đầu xuân, nhà vua còn đích thân Tịch điền – cày ruộng.

Người dân Trung Lập tin rằng, bánh răng bừa có hình như chiếc răng bừa cày ruộng có nguồn gốc từ việc tưởng nhớ vua Lê Tịch điền năm xưa. Những chiếc bánh làm từ bột gạo tẻ ngon, cùng với mục nhĩ, thịt lợn, hành băm nhỏ, gói trong lá chuối, sau khi hấp lên có hương vị hấp dẫn, chinh phục thực khách. Lý giải về việc bánh răng bừa ở Trung Lập còn được gọi là bánh “tiến vua”, theo các cụ cao niên trong làng, bánh răng bừa khi xưa thường chỉ làm vào những dịp tết, lễ hội của làng, bánh được làm cẩn thận, người dân đem một phần ra Đền vua Lê để dâng cúng, nên có thể vì thế được gọi là bánh tiến vua?!

Ngày nay, từ một món ăn truyền thống, bánh răng bừa làng Trung Lập đã trở thành ẩm thực dân dã “hút khách” khắp xa gần. Người làng Trung Lập còn tự hào “khoe” rằng, tâm tình đất và người làng Trung Lập đã “gói” trong chiếc bánh răng bừa!

Đi qua thời gian với những thay đổi không ngừng của cuộc sống, đâu đó sự còn – mất của tục lễ xưa cũng là điều khó tránh khỏi. Nhưng thật may mắn, nhiều nét văn hóa ẩm thực đặc sắc – mỹ tục đẹp trên quê hương vua Lê Đại Hành vẫn được lưu giữ và phát triển. Về với lễ hội Đền thờ Lê Hoàn và Tuần lễ văn hóa – du lịch – ẩm thực Thọ Xuân năm 2024 diễn ra từ ngày mùng 5 đến mùng 9 tháng 3 (âm lịch), hòa mình trong không gian thiêng của lễ hội, du khách được trải nghiệm, khám phá những mỹ tục độc đáo, thưởng thức ẩm thực đặc sắc trên đất hai vua Thọ Xuân…

Ông Nguyễn Xuân Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Thọ Xuân, cho biết: “Di tích quốc gia đặc biệt Đền thờ Lê Hoàn là một trong những ngôi đền cổ nhất tại Thanh Hóa với nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc được lưu giữ qua các triều đại phong kiến. Năm 2023, lễ hội Đền thờ Lê Hoàn đã được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nhằm phát huy giá trị vật thể và phi vật thể của di sản, khi về với Lễ hội Đền thờ Lê Hoàn và Tuần lễ văn hóa – du lịch – ẩm thực huyện Thọ Xuân năm 2024, bên cạnh tham quan, dâng hương, chiêm bái, du khách được hòa mình vào không gian văn hóa với các trò chơi, trò diễn dân gian như múa Xuân Phả; trải nghiệm làm bánh lá răng bừa, bánh gai và thưởng thức tại chỗ ẩm thực nổi tiếng của địa phương; trực tiếp quan sát quy trình làm bánh chưng nung – nét văn hóa độc đáo của Thọ Xuân… Các nghi thức tín ngưỡng, tâm linh và hoạt động văn hóa, du lịch, ẩm thực diễn ra dài ngày tạo nên một không gian lễ hội vui tươi, đậm đà bản sắc… Hy vọng, lễ hội Đền thờ Lê Hoàn và Tuần lễ văn hóa – du lịch – ẩm thực Thọ Xuân sẽ tạo được sức lan tỏa, dần trở thành một “thói quen” đối với du khách gần xa, góp phần vào sự phát triển du lịch của huyện Thọ Xuân”.

Thu Trang

Nguồn

Cùng chủ đề

Xã Quảng Nham phát triển kinh tế biển

Nằm ven bờ biển dài hơn 7km, xã Quảng Nham (Quảng Xương) từ lâu đã được biết đến là một vùng đất giàu truyền thống ngư nghiệp. Với điều kiện tự nhiên ưu đãi, nguồn tài nguyên hải sản phong phú và sự cần cù, sáng tạo của người dân, Quảng Nham đang vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế biển.Mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao tại xã Quảng Nham.Kinh...

Giải bài toán bỏ ruộng hoang

Ngày càng có nhiều nông dân không mặn mà với ruộng đồng bởi sản xuất quy mô nhỏ cho hiệu quả kinh tế thấp, đầu ra nông sản bấp bênh, thiếu lao động và nhiều nguyên nhân khác. Theo đó, tình trạng bỏ ruộng hoang, bỏ vụ đã diễn ra nhiều nơi trên địa bàn tỉnh. Một số địa phương đã giải quyết được tình trạng này nhờ khuyến khích tích tụ, tạo cơ chế cho người dân, HTX,...

Cộng đồng trách nhiệm bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử

Những giá trị lịch sử, văn hóa do các thế hệ nối tiếp nhau dày công vun đắp, sáng tạo mà thành, là tài sản chung của cộng đồng. Vì lẽ đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa ấy là trách nhiệm của cả cộng đồng trên cơ sở tự nguyện, đồng thuận, tích cực, chủ động.Trò diễn Tú Huần (xã Quảng Yên) tham gia Giao lưu văn hóa - nghệ thuật truyền...

Giữ “hơi thở” của làng

Từ bao đời nay, đồng bào dân tộc Thái ở thôn Tân Hiệp, xã Thanh Hòa (Như Xuân) gắn bó với rừng. Rừng mang đến cho họ những đọt măng, cây thuốc và nguồn nước trong lành cho cuộc sống hàng ngày. Vì vậy, giữ rừng không chỉ bảo vệ tài nguyên, mà còn là giữ “hơi thở” của bản làng, nguồn sống xanh cho các thế hệ con cháu mai sau.Anh Lương Văn Bảy, thôn Tân Hiệp, xã...

Xây dựng đời sống văn hóa mới gắn với xóa bỏ hủ tục lạc hậu

Công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, xóa bỏ tập tục lạc hậu trong đồng bào các dân tộc thiểu số được các cấp, các ngành và địa phương trong tỉnh đặc biệt quan tâm. Từ đó, nhằm tạo dựng môi trường sống văn hóa - văn minh, góp phần nâng cao đời sống vật chất - tinh thần cho Nhân dân.Tủ sách pháp luật tại thôn 5, xã Xuân Du (Như Thanh).Ông...

Cùng tác giả

Hôm nay có gì? – Sự kiện nổi bật ngày 28/11/2024

Hôm nay (28/11), Quốc hội khoá XV tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 8; Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ năm 2025; Tỉnh đoàn và Hội LHTN tỉnh ra quân Chương trình tình nguyện mùa Đông năm 2024 và Xuân tình nguyện năm 2025...NM Nguồn: https://baothanhhoa.vn/hom-nay-co-gi-su-kien-noi-bat-ngay-28-11-2024-231691.htm

Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y đồng chí Vũ Văn Tùng tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ...

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ 2020-2025 đối với đồng chí Vũ Văn Tùng, Tỉnh ủy viên, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa.Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh trao Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng và tặng hoa chúc mừng...

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển | 27/11/2024 Lượt xem:888 Với tiềm năng được đánh giá cao của nước ta về điện gió ngoài khơi (ĐGNK), cùng mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện, đảm bảo an ninh năng...

Mời bạn đọc báo Thanh Hóa số ra ngày 28/11/2024

(Baothanhhoa.vn) - Trong số Báo Thanh Hóa phát hành ngày 28/11/2024 sẽ mang tới cho bạn đọc đầy đủ các thông tin về thời sự - chính trị, đời sống – xã hội, văn hóa – thể thao trên địa bàn tỉnh. Mời quý độc giả cùng đón đọc! Nguồn: https://baothanhhoa.vn/moi-ban-doc-bao-thanh-hoa-so-ra-ngay-28-11-2024-231685.htm

Việt Nam liên tiếp được vinh danh tại giải “Oscar” du lịch

Năm nay, Giải thưởng Du lịch thế giới (World Travel Awards) lần thứ 31 diễn ra tại Madeira (Bồ Đào Nha) ngày 24.11. Trong đó, Việt Nam lần thứ 5 được xướng tên ở hạng mục “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới năm 2024”. Các lần trước vào năm 2019, 2020, 2022, 2023. Không chỉ có cảnh quan đẹp mắt, Việt Nam còn sở hữu những di sản thiên nhiên, văn hóa, di tích lịch sử, lễ hội,...

Cùng chuyên mục

Tinh thần hiến tặng

Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11) năm nay tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa diễn ra như thường lệ, với một phần rất cảm động đó là: Tiếp nhận hiện vật hiến tặng từ người dân.Đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bảo tàng tỉnh tiếp nhận hiện vật do các cá nhân hiến tặng tại tọa đàm kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam năm 2024.Tôi từng có...

Thúc đẩy thu hút khách du lịch quốc tế đến Thanh Hóa

Sáng 24/11, Hiệp hội Du lịch tỉnh đã tổ chức tọa đàm “Thúc đẩy thu hút khách du lịch quốc tế đến tỉnh Thanh Hóa”. Dự buổi tọa đàm có ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch (HHDL) Việt Nam; đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các địa phương, ban quản lý các khu, điểm, doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh và gần 60 doanh nghiệp lữ hành...

Liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ lần thứ 5

Sáng 24/11, Hội Di sản văn hóa và Cổ vật Thanh Hoa tổ chức Liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ lần thứ 5, tại Đền thờ thành hoàng làng và Phủ bà Hạc Long (phường Trường Thi, thành phố Thanh Hóa). Tham dự liên hoan có 17 nghệ nhân, thanh đồng trong toàn tỉnh.Liên hoan thu hút đông đảo người dân trên địa bàn đến xemLiên hoan là hoạt động nhân kỷ niệm Ngày Di...

Hoành tráng Đêm nhạc hội Unitour tỉnh Thanh Hóa năm 2024

Chương trình Unitour tỉnh Thanh Hóa năm 2024 mang đến các hoạt động trải nghiệm mới, đa dạng như: Giải chạy Uni Run cho khoảng 600 sinh viên các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; Cuộc thi “Tìm kiếm tài năng sinh viên” 2024 tại Thanh Hóa; Cuộc thi sáng tạo, thiết kế; Đêm đại nhạc hội Unitour Thanh Hóa.Tối 23/11, tại Trường Đại học Hồng Đức (TP Thanh Hóa), Trung ương Hội Sinh...

Đoàn kiểm tra, giám sát liên ngành của BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện làm việc với UBND tỉnh

Sáng ngày 14/11/2024, Đoàn kiểm tra, giám sát liên ngành của BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện do đồng chí Bùi Thị Hòa – Chủ tịch Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Phó Trưởng Ban Thường trực BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh về công tác kiểm tra, giám sát liên ngành công tác hiến máu tình nguyện (HMTN) tại...

Giữ nguồn “dưỡng nuôi” di sản

Vinh danh những người “giữ hồn” di sản bằng các danh hiệu mới là điều kiện “cần”. Trong khi, điều kiện “đủ” để những người nắm giữ các yếu tố cốt lõi của di sản văn hóa ấy có thể duy trì nhiệt huyết, tình yêu và tích cực trao truyền di sản đến đời sau, thì cần thêm nguồn “dưỡng nuôi” từ sự chung tay trách nhiệm của các ngành và địa phương.Các nghệ nhân trình diễn trò...

Vài nét Cuộc thi ảnh “Nét đẹp Người làm báo Xứ Thanh” qua hai mùa giải

Cuộc thi ảnh “Nét đẹp Người làm báo Xứ Thanh” do Hội Nhà báo Thanh Hóa tổ chức từ năm 2023, đã qua 2 mùa giải, để lại dấu ấn đối với những người làm báo xứ Thanh. Cuộc thi nhằm tuyên truyền, quảng bá nét đẹp của những người làm báo Thanh Hóa trong tác nghiệp, trong trải nghiệm nghề báo, ghi nhận, tôn vinh tinh thần cống hiến vì sự nghiệp báo chí của những người làm...

Cuối năm, du lịch check-in lên ngôi

Thời điểm cuối năm, khi “muôn hoa khoe sắc”, cũng là thời gian các điểm check-in ở Thanh Hóa “nở rộ” để phục vụ du khách. Hoạt động này thường diễn ra tại các điểm đến có thể di chuyển trong ngày và không sử dụng dịch vụ lưu trú.Du khách Vương Hiền Lương với góc check-in tại hồ bán nguyệt, đền thờ Trung túc vương Lê Lai (Ngọc Lặc).Phường Hàm Rồng (TP Thanh Hóa) với những cung đường...

Đoàn famtrip Hiệp hội Du lịch Việt Nam khảo sát, trải nghiệm tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông

Ngày 22/11, đoàn famtrip của Hiệp hội Du lịch Việt Nam, với sự tham gia của gần 60 doanh nghiệp lữ hành trong nước, phóng viên các cơ quan báo chí đã đến khảo sát, trải nghiệm các sản phẩm và dịch vụ tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông (Bá Thước).Đoàn famtrip khảo sát các khu nghỉ dưỡng tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông.Tại đây, đoàn famtrip đã khảo sát một...

Miễn vé tham quan Thành nhà Hồ trong Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam

Ngày 22/11, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ (huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) cho biết, nhân kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005-23/11/2024), Trung tâm sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại di sản Thành nhà Hồ.Ảnh minh họa.Để đáp ứng nhu cầu của khách tham quan, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ xây dựng và phát triển thêm...

Tin nổi bật

Tin mới nhất