Powered by Techcity

Miền đất của dân ca đặc sắc, đa sắc màu


Vĩnh Lộc là miền đất của dân ca, dân vũ phong phú và đa sắc màu. Sông Mã chảy qua nhiều địa phương của tỉnh Thanh đổ về biển cả, nhưng lời ca, tiếng hò gắn với dòng sông chở nặng phù sa của nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ không phải địa phương nào nơi dòng sông đi qua cũng được đắp bồi, lắng đọng.

Miền đất của dân ca đặc sắc, đa sắc màuHò rước nước trong lễ hội làng Bồng Thượng, xã Vĩnh Hùng.

Dòng Mã giang soi bóng Hùng Lĩnh sơn tích tụ linh khí đất trời, tỏa lan tiếng cồng ngân vang, thì thầm trong mạch đất, soi bóng thành nhà Hồ kỳ vĩ, các miếu đền cổ kính linh thiêng và những con người dũng khí ngất trời mà hiền như khoai sắn… từ con người và vùng đất này mà ngân lên làn điệu dân ca sông Mã xốn xang, lay động hồn người, mãi muôn đời vang vọng nước non: Đến đây anh hát với nàng/ Hát lên sáu huyện, mười làng cùng nghe.

Sông Mã chảy giữa lòng Vĩnh Lộc và chầm chậm xuôi về với biển, chảy qua các làng quê chở nặng câu hò “Vàng tâm xuống nước cứ tươi/ Anh hùng lâm nạn cứ cười, cứ vui” một loại dân ca sông nước độc đáo riêng có của các làng quê miền đất Tây Đô.

Dân ca ở Vĩnh Lộc cũng bắt nguồn từ trong lao động và sản xuất nông nghiệp, gắn liền với dòng sông mỡ màu đắp bồi nên đồng, nên bãi, bốn mùa hoa trái tốt tươi và nguồn nước mát, trong lành, nuôi lớn thể chất và tâm hồn của những người dân gắn bó đời mình với dòng sông văn hóa. Trên đôi bờ của dòng sông ấy từng xuất hiện những làn điệu dân ca, được người dân nơi đây gọi là: hát gẹo, hát cuộc, hát giao duyên, đối đáp… mà từ câu ca đến điệu thức đều in đậm dấu ấn văn hóa sông nước của dòng Mã giang hùng vĩ mà thơ mộng: “Thuyền đà tới bến cô ơi/ Sao cô chẳng bắc cầu tôi lên bờ/ Thuyền đà tới bến anh ơi/ Cắm sào cho chặt vào chơi, xơi trầu”.

Dân ca của các làng quê Vĩnh Lộc gắn liền với dòng sông, gắn với sản xuất nông nghiệp, mùa vụ cấy trồng do người nông dân – “những hồn chân chất hiền như đất/ Khoai sắn tình quê rất thật thà”, lam lũ, tảo tần, một nắng, hai sương, đẹp người đẹp nết, họ không chỉ làm ra những mùa vàng mong ước, đem no ấm đến với mọi nhà, mà còn là chủ nhân sáng tạo ra những khúc hát, các làn điệu dân ca, thường kết hợp giữa hát và múa làm đắm say lòng người: … “Giếng làng Đừ vừa trong, vừa mát/ Gái làng Còng không hát cũng hay”.

Nước là yếu tố quan trọng trong cuộc sống, sống bên dòng Mã Giang… dần hình thành nên tín ngưỡng thờ nước, trong nghi lễ rước nước, cầu quốc thái dân khang an, cầu mùa, cầu bình yên, no đủ và âm hưởng của tiếng hò, điệu hát, kết hợp với động tác chèo thuyền làng Bồng Thượng, xã Vĩnh Hùng: “Bồng bềnh, bồng bềnh/ Trên chiếc thuyền rồng/ Tay hoa là cô bẻ lái/ Sóng to là cô vượt ghềnh/ Ơi khoan, hò khoan/ Thuyền cô Ba Thoải/ Lượn dòng sông sâu/ Đây dòng sông Mã/… Trước cảnh Bồng Tiên/ Cô vững tay chèo/ Cho thuyền lướt sóng/ Khoan hỡi, hò khoan”…

Sông Mã chảy qua Vĩnh Lộc không chỉ làm cho xóm thôn, đồng bãi trù phú, mà còn tác động tới nhận thức và tư duy của con người nơi đây để nảy sinh loại hình diễn xướng dân gian đặc sắc đó là diễn xướng Chèo Chải ở làng Cẩm Hoàng (Vĩnh Quang), nơi có “núi Lê mây phủ trông như gấm/ Sông Mã trăng soi tựa ngọc trai” được Bình Định Vương cảm tác đề thơ.

Diễn xướng Chèo Chải do cái chèo lĩnh xướng và con chèo, quân bơi hát xô kết hợp múa chèo thuyền. Khi trình vừa chèo thuyền trên cạn và hát: “Hôm nay ngày kỵ đền ta/ Trước là tế thành sau ra bơi thờ/ Ta chèo một mái sang sông/ Rước lấy tiến sĩ, quận công về làng”. Hát múa Chèo Chải tế lễ Thành hoàng diễn ra trong không gian thiêng, tôn vinh, tri ân tiền nhân đã có công khai phá dựng xây nên xóm làng yên vui, trù phú. 12 cô thôn nữ xinh tươi duyên dáng, yếm đào váy lãnh, tuổi độ trăng rằm, trên đầu đội đĩa đèn, tay cầm quạt, tay mang bai chèo thành thục trong điệu vũ: Chạy cữ, múa dầm chèo, múa quạt, múa cờ, chèo cạy, múa khăn, chống sào, múa đèn với lời ca và tiếng đàn phụ họa: “… Hai tay cất lấy mái chèo/ Cất lên cho đều bái tạ Thánh vương/ Nay mừng Thánh đế tri trường/ Coi trong thiên hạ bốn phương dân lành/ Canh nông lạc nghiệp đua tranh/ Sĩ tử học hành, võ tập can qua/ Công thương tứ thú đưa ra/ Yêu thương trăm họ âu ca thái bình/ Là xinh… xinh… xinh/ Chúng tôi xin chúc Thánh minh đời đời”. Vũ điệu uyển chuyển, nhịp nhàng, lời ca lúc khoan lúc nhặt, phấn chấn, ngất ngây… có sức lay động tâm hồn, đưa người xem về với cội nguồn dân tộc, tưởng nhớ người xưa, phán ánh tín ngưỡng cầu nước, cầu ánh sáng mặt trời, chống lụt… cho lúa chín bông vàng, mùa màng ấm no.

Hát múa Chèo thờ ở đình Tam Tổng, đền thờ Trần Khát Chân (xã Vĩnh Tiến) với các màn hát múa: Giáo đầu, Bắt mái chèo thầm, Bắt mái chèo khoan, Bắt mái chèo thờ, hát Hà thanh, hát mừng Đức Thánh… từ lễ tiết, lời ca, điệu múa nhịp nhàng, mang đậm dấu ấn dân ca và trò diễn vùng sông Mã và nghi lễ cung đình: “Hôm nay ngày kỵ đền ta/ Đức Thánh đền Đún cả ba tổng thờ/ Nối liền đền Đún Thành Hồ/ Cái Hoa đường cũ, không mờ dấu xưa…”.

Cùng với các làn điệu dân ca về tình yêu quê hương, đất nước, ngợi ca những người anh hùng, Thành hoàng có công với dân, với nước, các làng thôn bên dòng sông Mã còn sáng tạo và trình diễn các loại hình dân ca từ bao đời nay như hát cách sông (Vĩnh Ninh), hát đúm, hát trống quân (Vĩnh Thành, Vĩnh Quang) diễn tả các cung bậc tình cảm của những người dân lao động gắn bó với ruộng đồng, dòng sông, ngọn núi; gắn bó mật thiết với con người và cảnh vật nơi đây với những lời ca nồng nàn đắm say, rạo rực.

Không chỉ sản sinh ra các loại hình dân ca, một số làng quê ở Vĩnh Lộc còn có hát ca công, tiêu biểu như làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến hãy còn gìn giữ. Con đường từ cửa Nam thành nhà Hồ ra Đốn Sơn chính phố Hoè Nhai – đường Hoàng cung triều Hồ đã một thời “vang bóng” tiếng đàn, điệu phách, lời ca của các ca nương vang vọng. Trên địa bàn huyện Vĩnh Lộc, khu vực thành Tây Đô và vùng phụ cận có tới 36 làng hát ca công, có mối liên hệ và liên kết lẫn nhau với nhiều tỉnh thành khác và tại Hải Phòng cũng có làng Đông Môn, xã Hòa Bình, huyện Thủy Nguyên, làng ca trù này có nguồn gốc Vĩnh Lộc, Thanh Hóa do Đinh Triết, con trai Đinh Lễ đã mang ca trù từ miền đất Tay Đô tớ nơi cửa biển vùng Đông Bắc này.

Cùng với ca công, hình thức hát nói, hát cửa đình sáng tạo của dân gian đến ca trù in dấu bác học, trên đất Tây Đô có một hình thức sân khấu độc đáo đó là hát tuồng (hát bội) được các làng cổ xã Vĩnh Long, Vĩnh Thành trình diễn. Hát tuồng diễn ở đình, loại hình nghệ thuật mang tính cung đình, song cũng mang nhiều yếu tố dân gian; Hát trống quân ở làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến trong các dịp lễ tết, hội hè cũng diễn ra vui tươi, nhộn nhịp, với tiếng trống rộn ràng quyện hòa cùng lời hát thiết tha, trầm ấm… làm cho lòng người phấn chấn, xốn sang. Đến với Vĩnh Lộc còn bắt gặp nhiều làn điệu dân ca phong phú, đặc sắc như­ hát xường, hát ru và dân ca nghi lễ, đồng bào Mường với nhiều cung bậc tình cảm tinh tế, thiết tha đằm thắm, ngợi ca cuộc sống và cảnh vật thiên nhiên gắn bó với con người và miền đất này.

Dân ca là tiếng nói tình cảm, tâm hồn của con người và vùng đất Vĩnh Lộc có tự bao đời. Miền quê với Mã giang – sông xanh ăm ắp mỡ màu và núi thiêng Hùng Lĩnh khởi nguồn, chắp cánh cho dân ca bay bổng, ngấm vào mạch đất, thấm vào lòng người tỏa lan, lay động. Dân ca – loại hình di sản văn hóa phi vật thể của người và đất Tây Đô cần được bảo tồn, phát huy giá trị trong cuộc sống, không chỉ hôm qua, hôm nay và cả mai sau.

Bài và ảnh: Hoàng Minh Tường (CTV)



Nguồn: https://baothanhhoa.vn/mien-dat-cua-dan-ca-dac-sac-da-sac-mau-223721.htm

Cùng chủ đề

Tích cực thúc đẩy hoạt động thương mại những tháng cuối năm

Những tháng cuối năm thường chứng kiến sự gia tăng đột biến trong nhu cầu tiêu dùng của người dân, đặc biệt là vào dịp lễ, tết. Thanh Hóa, với dân số đông và nền kinh tế năng động, đã và đang trở thành một trong những điểm sáng về hoạt động thương mại tại khu vực Bắc Trung bộ. Theo số liệu từ Sở Công Thương, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu...

Trở lại càng phải mạnh mẽ hơn

Tỉnh Thanh Hóa đã trở lại Câu lạc bộ thu ngân sách trên 50.000 tỷ đồng/năm khi thu ngân sách Nhà nước năm 2024 trên địa bàn tỉnh ước đạt 54.341 tỷ đồng, vượt 52,8% dự toán và tăng 25,9% so với cùng kỳ. Đây là con số báo cáo tại phiên họp thường kỳ của UBND tỉnh tháng 11/2024.Không chỉ vượt kế hoạch, đây còn là con số thu cao nhất từ trước đến nay mà tỉnh Thanh...

Giữ nguồn “dưỡng nuôi” di sản

Vinh danh những người “giữ hồn” di sản bằng các danh hiệu mới là điều kiện “cần”. Trong khi, điều kiện “đủ” để những người nắm giữ các yếu tố cốt lõi của di sản văn hóa ấy có thể duy trì nhiệt huyết, tình yêu và tích cực trao truyền di sản đến đời sau, thì cần thêm nguồn “dưỡng nuôi” từ sự chung tay trách nhiệm của các ngành và địa phương.Các nghệ nhân trình diễn trò...

Hôm nay có gì? – Sự kiện nổi bật ngày 16/11/2024

Hôm nay (16/11) diễn ra Cầu truyền hình trực tiếp kỷ niệm 70 năm sự kiện Tập kết ra Bắc tại 3 điểm cầu: Cà Mau, Thanh Hóa, Hải Phòng; các đồng chí lãnh đạo tỉnh tiếp xúc cử tri và dự Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc tại một số địa phương.NM Nguồn: https://baothanhhoa.vn/hom-nay-co-gi-su-kien-noi-bat-ngay-16-11-2024-230499.htm

Khẩn trương hoàn thành kế hoạch thu, nộp quỹ phòng, chống thiên tai

Thực hiện Luật Phòng, chống thiên tai (PCTT), Nghị định số 78/2021/NĐ-CP ngày 1/8/2021 của Chính phủ về thành lập và quản lý quỹ PCTT, tỉnh Thanh Hóa đã thành lập Quỹ PCTT tỉnh tại Quyết định số 214/QĐ-UBND ngày 18/1/2016 của Chủ tịch UBND tỉnh nhằm huy động các nguồn lực xã hội hóa cho công tác PCTT theo các quy định của pháp luật.Gấp rút thi công đê tả sông Lạch Trường (trên địa bàn huyện Hậu...

Cùng tác giả

Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y đồng chí Vũ Văn Tùng tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ...

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ 2020-2025 đối với đồng chí Vũ Văn Tùng, Tỉnh ủy viên, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa.Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh trao Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng và tặng hoa chúc mừng...

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển | 27/11/2024 Lượt xem:888 Với tiềm năng được đánh giá cao của nước ta về điện gió ngoài khơi (ĐGNK), cùng mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện, đảm bảo an ninh năng...

Mời bạn đọc báo Thanh Hóa số ra ngày 28/11/2024

(Baothanhhoa.vn) - Trong số Báo Thanh Hóa phát hành ngày 28/11/2024 sẽ mang tới cho bạn đọc đầy đủ các thông tin về thời sự - chính trị, đời sống – xã hội, văn hóa – thể thao trên địa bàn tỉnh. Mời quý độc giả cùng đón đọc! Nguồn: https://baothanhhoa.vn/moi-ban-doc-bao-thanh-hoa-so-ra-ngay-28-11-2024-231685.htm

Việt Nam liên tiếp được vinh danh tại giải “Oscar” du lịch

Năm nay, Giải thưởng Du lịch thế giới (World Travel Awards) lần thứ 31 diễn ra tại Madeira (Bồ Đào Nha) ngày 24.11. Trong đó, Việt Nam lần thứ 5 được xướng tên ở hạng mục “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới năm 2024”. Các lần trước vào năm 2019, 2020, 2022, 2023. Không chỉ có cảnh quan đẹp mắt, Việt Nam còn sở hữu những di sản thiên nhiên, văn hóa, di tích lịch sử, lễ hội,...

Nghiên cứu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường theo lộ trình

Các ý kiến cơ bản đồng tình với sự cần thiết sửa đổi luật để thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, khắc phục những bất cập của luật hiện hành. Các đại biểu đã tập trung thảo luận, cho ý kiến đối với nhiều nhóm chính sách và điều khoản cụ thể trong dự thảo luật. Trong đó có nội dung về việc đáp ứng các mục tiêu của cải cách hệ thống thuế; đối tượng...

Cùng chuyên mục

Tinh thần hiến tặng

Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11) năm nay tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa diễn ra như thường lệ, với một phần rất cảm động đó là: Tiếp nhận hiện vật hiến tặng từ người dân.Đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bảo tàng tỉnh tiếp nhận hiện vật do các cá nhân hiến tặng tại tọa đàm kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam năm 2024.Tôi từng có...

Thúc đẩy thu hút khách du lịch quốc tế đến Thanh Hóa

Sáng 24/11, Hiệp hội Du lịch tỉnh đã tổ chức tọa đàm “Thúc đẩy thu hút khách du lịch quốc tế đến tỉnh Thanh Hóa”. Dự buổi tọa đàm có ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch (HHDL) Việt Nam; đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các địa phương, ban quản lý các khu, điểm, doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh và gần 60 doanh nghiệp lữ hành...

Liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ lần thứ 5

Sáng 24/11, Hội Di sản văn hóa và Cổ vật Thanh Hoa tổ chức Liên hoan thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ lần thứ 5, tại Đền thờ thành hoàng làng và Phủ bà Hạc Long (phường Trường Thi, thành phố Thanh Hóa). Tham dự liên hoan có 17 nghệ nhân, thanh đồng trong toàn tỉnh.Liên hoan thu hút đông đảo người dân trên địa bàn đến xemLiên hoan là hoạt động nhân kỷ niệm Ngày Di...

Hoành tráng Đêm nhạc hội Unitour tỉnh Thanh Hóa năm 2024

Chương trình Unitour tỉnh Thanh Hóa năm 2024 mang đến các hoạt động trải nghiệm mới, đa dạng như: Giải chạy Uni Run cho khoảng 600 sinh viên các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; Cuộc thi “Tìm kiếm tài năng sinh viên” 2024 tại Thanh Hóa; Cuộc thi sáng tạo, thiết kế; Đêm đại nhạc hội Unitour Thanh Hóa.Tối 23/11, tại Trường Đại học Hồng Đức (TP Thanh Hóa), Trung ương Hội Sinh...

Đoàn kiểm tra, giám sát liên ngành của BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện làm việc với UBND tỉnh

Sáng ngày 14/11/2024, Đoàn kiểm tra, giám sát liên ngành của BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện do đồng chí Bùi Thị Hòa – Chủ tịch Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Phó Trưởng Ban Thường trực BCĐ vận động quốc gia hiến máu tình nguyện làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh về công tác kiểm tra, giám sát liên ngành công tác hiến máu tình nguyện (HMTN) tại...

Giữ nguồn “dưỡng nuôi” di sản

Vinh danh những người “giữ hồn” di sản bằng các danh hiệu mới là điều kiện “cần”. Trong khi, điều kiện “đủ” để những người nắm giữ các yếu tố cốt lõi của di sản văn hóa ấy có thể duy trì nhiệt huyết, tình yêu và tích cực trao truyền di sản đến đời sau, thì cần thêm nguồn “dưỡng nuôi” từ sự chung tay trách nhiệm của các ngành và địa phương.Các nghệ nhân trình diễn trò...

Vài nét Cuộc thi ảnh “Nét đẹp Người làm báo Xứ Thanh” qua hai mùa giải

Cuộc thi ảnh “Nét đẹp Người làm báo Xứ Thanh” do Hội Nhà báo Thanh Hóa tổ chức từ năm 2023, đã qua 2 mùa giải, để lại dấu ấn đối với những người làm báo xứ Thanh. Cuộc thi nhằm tuyên truyền, quảng bá nét đẹp của những người làm báo Thanh Hóa trong tác nghiệp, trong trải nghiệm nghề báo, ghi nhận, tôn vinh tinh thần cống hiến vì sự nghiệp báo chí của những người làm...

Cuối năm, du lịch check-in lên ngôi

Thời điểm cuối năm, khi “muôn hoa khoe sắc”, cũng là thời gian các điểm check-in ở Thanh Hóa “nở rộ” để phục vụ du khách. Hoạt động này thường diễn ra tại các điểm đến có thể di chuyển trong ngày và không sử dụng dịch vụ lưu trú.Du khách Vương Hiền Lương với góc check-in tại hồ bán nguyệt, đền thờ Trung túc vương Lê Lai (Ngọc Lặc).Phường Hàm Rồng (TP Thanh Hóa) với những cung đường...

Đoàn famtrip Hiệp hội Du lịch Việt Nam khảo sát, trải nghiệm tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông

Ngày 22/11, đoàn famtrip của Hiệp hội Du lịch Việt Nam, với sự tham gia của gần 60 doanh nghiệp lữ hành trong nước, phóng viên các cơ quan báo chí đã đến khảo sát, trải nghiệm các sản phẩm và dịch vụ tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông (Bá Thước).Đoàn famtrip khảo sát các khu nghỉ dưỡng tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông.Tại đây, đoàn famtrip đã khảo sát một...

Miễn vé tham quan Thành nhà Hồ trong Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam

Ngày 22/11, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ (huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) cho biết, nhân kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/2005-23/11/2024), Trung tâm sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại di sản Thành nhà Hồ.Ảnh minh họa.Để đáp ứng nhu cầu của khách tham quan, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ xây dựng và phát triển thêm...

Tin nổi bật

Tin mới nhất