Theo truyền thống, vào các ngày 18 và 19 tháng Giêng hằng năm người dân khu phố Vân Hòa, thị trấn Ngọc Lặc (Ngọc Lặc) và Nhân dân các vùng Mường lân cận lại tổ chức lễ hội rước nước hang Bàn Bù.
Rước kiệu tại lễ hội chùa Mèo.
Theo sử sách ghi lại, trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, nơi đây là địa điểm trú ẩn và tập hợp binh lính của nghĩa quân Lam Sơn. Suối Bàn Bù là phòng tuyến bên ngoài giúp Lê Lợi và nghĩa quân nhiều lần đánh thắng quân Minh. Sau khi cuộc khởi nghĩa thắng lợi, hang Bàn Bù được vua Lê Thái tổ sắc phong. Từ đó đến nay, lễ hội rước nước hang Bàn Bù luôn được gìn giữ và phát huy.
Tại thị trấn Lang Chánh (Lang Chánh), chùa Mèo hay còn gọi là Miêu Thiền tự được xây dựng từ thế kỷ XIII dưới thời Trần. Khi ấy chùa có tên là chùa Chu, được mệnh danh là một trong 3 ngôi chùa lớn nhất xứ Thanh. Khi phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi và nghĩa quân đã vào chùa Chu cầu nguyện cho sự nghiệp kháng chiến thắng lợi. Kết thúc cuộc khởi nghĩa, Lê Lợi ban sắc chỉ đổi tên chùa Chu thành chùa Mèo. Hiện chùa Mèo là di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh cấp tỉnh, một điểm du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh.
Lễ hội chùa Mèo tổ chức vào ngày mùng 6, 7 tháng Giêng hằng năm với nhiều hoạt động tín ngưỡng, văn hóa – thể thao mang đậm nét văn hóa của các dân tộc trong huyện. Thông qua lễ hội để người dân tưởng nhớ, tri ân những người có công với đất nước, cầu cho nhân khang, vật thịnh, mùa màng tươi tốt.
Với truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, vào dịp đầu xuân các lễ hội của đồng bào dân tộc thiểu số ở nhiều địa bàn miền núi Thanh Hóa đã diễn ra sôi nổi. Hầu hết các lễ hội gắn liền với sự kiện lịch sử, tưởng nhớ anh hùng dân tộc, vì thế các trò chơi, trò diễn thường mang tinh thần thượng võ; phần nghi thức ở các lễ hội tổ chức trang trọng, linh thiêng và thành kính.
Lễ hội mở ra không chỉ để người dân tưởng nhớ những người có công với đất nước, mà còn là dịp để Nhân dân vui chơi, tranh tài, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Tiêu biểu trong số đó phải kể đến các lễ hội như: lễ hội đình Thi của đồng bào dân tộc Thổ ở huyện Như Xuân; lễ dâng hương Trung túc vương Lê Lai ở làng Thành Sơn, xã Kiên Thọ (Ngọc Lặc); lễ rước cá thần (còn gọi lễ Khai hạ ở xã Cẩm Lương, huyện Cẩm Thủy); lễ hội đền Cửa Đặt (Thường Xuân); lễ hội Phủ Na (xã Xuân Du, huyện Như Thanh)…
Bài và ảnh: Khánh Linh
