Hướng tới Kỷ niệm 60 năm Hàm Rồng chiến thắng: Làng Đông Sơn

Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt, mảnh đất Thanh Hóa anh hùng đã trở thành một trong những chiến trường trọng điểm, nơi diễn ra những trận chiến đấu oanh liệt, góp phần làm nên chiến thắng chung của dân tộc. Trong đó, Chiến thắng Hàm Rồng đã đi vào lịch sử như một biểu tượng của tinh thần bất khuất, ý chí kiên cường của quân và dân ta. Và phía sau những chiến công đó, không thể không nhắc đến vai trò hậu phương quan trọng của làng Đông Sơn (phường Hàm Rồng, TP Thanh Hóa).

Làng Đông Sơn – hậu phương của trận địa pháo Hàm Rồng.

Làng Đông Sơn, một ngôi làng cổ kính nằm bên dòng sông Mã thơ mộng, từ lâu đã nổi tiếng với truyền thống văn hóa lâu đời và tinh thần yêu nước nồng nàn. Trong chiến tranh, làng Đông Sơn đã trở thành một trong những hậu phương quan trọng, cung cấp sức người, sức của cho mặt trận Hàm Rồng.

Trong kháng chiến chống Mỹ, khu vực Hàm Rồng không chỉ là trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị mà còn là một trọng điểm quốc phòng. Giới quân sự Mỹ cho rằng, từ Hà Nội vào đến đường mòn Hồ Chí Minh, Hàm Rồng là một “điểm tắc”, đánh phá Hàm Rồng là ngăn chặn có hiệu quả việc chi viện sức người, sức của hậu phương lớn miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Do đó, Mỹ đã huy động lực lượng lớn máy bay thả bom, tấn công khu vực Hàm Rồng nhằm tiêu diệt và cắt đứt nguồn chi viện vũ khí, quân lương cho các trận địa pháo cao xạ.

Để phục vụ cho trận địa pháo Hàm Rồng, người dân làng Đông Sơn đã không quản ngại khó khăn, gian khổ. Cả làng ra trận, người tải đạn, người tải lương, người cứu thương. Ai cũng hăng hái tham gia các phong trào thi đua sản xuất. Nhiều gia đình đã tự nguyện đóng góp thóc gạo, thực phẩm, rau xanh để cung cấp cho chiến trường. Từ phụ nữ, trẻ em đến người già ai cũng tích cực góp sức cho trận địa pháo Hàm Rồng.

Trở lại làng Đông Sơn những ngày này, khắp mọi nẻo đường, mái nhà, người người lại nhắc nhớ về những năm tháng mưa bom bão đạn ác liệt ấy. Trong tâm trí người dân làng Đông Sơn, đặc biệt là những người trực tiếp tham gia chiến đấu, làm nhiệm vụ hậu cần, không khí ác liệt của những trận đánh và tinh thần đoàn kết của quân và dân vẫn luôn hiện hữu.

Bà Nguyễn Thị Tèo (người ngoài cùng bên phải) – dân quân tham gia tải thương, cứu thương trong trận địa pháo Hàm Rồng.

Với bà Nguyễn Thị Tèo (sinh năm 1945, ở làng cổ Đông Sơn), những năm tháng cả làng cùng nhau kháng chiến, những hồi ức chiến tranh vẫn vẹn nguyên trong tâm trí bà. Bà Nguyễn Thị Tèo kể lại: “Hàm Rồng là khu vực Mỹ đánh phá ác liệt. Giai đoạn cao điểm vào năm 1965, 1966, Mỹ tấn công khiến nhiều bộ đội bị thương. Khi đó, tôi đang là tiểu đội trưởng tiểu đội cứu thương (thuộc Trung đội 2, dân quân tập trung Tiểu khu Hàm Rồng). Tiểu đội chúng tôi có 15 người đều là chị em phụ nữ, được phân công trực tại hang Moong để làm nhiệm vụ liên lạc, gác đêm, nghe đài báo động để cảnh báo cho dân vào nơi trú ẩn an toàn, sơ cấp cứu tuyến 2 cho những chiến sĩ bị thương sau đó chuyển ra tuyến 1 (khu vực làng Hạc Oa) cho xe chở đi cấp cứu; đào bới người bị vùi lấp, chôn cất người mất”.

Bà Tèo không thể quên được có những thời điểm Mỹ đánh bom ác liệt, máy bay ầm ầm trên bầu trời liên tục, có ngày rải bom 5, 6 trận, người bị thương nhiều không đủ cáng để chuyển, máu ngập lút bàn chân, chị em trong đội tải, cứu thương động viên nhau cố gắng hết sức, bình tĩnh băng bó, động viên tinh thần cho các chiến sĩ bị thương. Bà Tèo chia sẻ: “Tôi vẫn còn nhớ hình ảnh người thanh niên trúng bom bị thương nặng nhưng vẫn hô vang Hồ Chí Minh muôn năm, tôi đã hoàn thành nhiệm vụ”. Tinh thần chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ấy không chỉ của riêng người thanh niên mà là tinh thần của quân và dân khu vực Hàm Rồng trong những năm tháng chiến đấu ác liệt.

Nhớ về những năm tháng Mỹ đánh phá khu vực Hàm Rồng, ông Lương Trí Sơn (sinh năm 1949) chia sẻ: “Năm 1965, tôi đang còn nhỏ nên làm liên lạc, đếm hố bom, báo quả nào đã nổ, quả nào chưa nổ cho thị đội. Nhưng khi chiến tranh ác liệt, tôi cũng làm nhiệm vụ tải thương, cứu thương, gánh nước, gánh cơm. Có những thời điểm bộ đội bị thương nhiều không đủ cáng, phải lấy cửa đền thờ để gánh cứu thương”.

Gian khổ, ác liệt là thế nhưng Nhân dân làng Đông Sơn luôn đoàn kết, không ngại khó khăn vừa tích cực tham gia sản xuất, vừa hăng hái tham gia các phong trào lấy lá ngụy trang, nấu cơm, gánh nước nuôi dưỡng bộ đội trong những năm tháng Mỹ đánh phá ác liệt. Bà Lương Thị Thơ (sinh 1936), một trong những dân quân nữ đã tham gia làm công tác hậu cần chia sẻ: “Cả làng tham gia tiếp tế lương thực, gánh cơm, gánh nước cho bộ đội. Trong những ngày cao điểm, tôi cùng 3 chị em trong trung đội dân quân nữ được phân công lên nấu cơm cho đội pháo thủ. Lúc đó tôi phải gửi con cho người thân để làm nhiệm vụ. Bởi tôi nghĩ, mình ở đây phục vụ bộ đội, giống như chồng mình đi lính được người dân nơi khác hỗ trợ”.

Không gian trưng bày về những đóng góp của quân và dân trong chiến thắng Hàm Rồng.

Sự đóng góp của làng Đông Sơn không chỉ dừng lại ở việc cung cấp vật chất, mà còn là sự động viên tinh thần to lớn cho cán bộ, chiến sĩ chiến đấu trong trận địa Hàm Rồng. Bà Lương Thị Thơ chia sẻ: “Khi các anh thắng máy bay Mỹ, bà con dân làng đã gánh sirô lên cho các anh mừng chiến thắng, hát mừng động viên tinh thần các anh bộ đội. Tình cảm gắn bó máu thịt giữa quân và dân đã trở thành một sức mạnh vô hình, giúp quân đội ta chiến đấu kiên cường, giành thắng lợi”.

Trong những trận chiến đấu ác liệt, quân và dân làng Đông Sơn đã sát cánh cùng bộ đội, chiến đấu anh dũng, góp phần vào chiến thắng vang dội của trận địa pháo Hàm Rồng. Những chiến công của họ đã tô thắm thêm truyền thống yêu nước, tinh thần bất khuất của người dân Việt Nam.

Ngày nay, khi đất nước đã hòa bình thống nhất, làng Đông Sơn vẫn luôn tự hào về những đóng góp to lớn của mình trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Những di tích lịch sử, những câu chuyện về lòng dũng cảm, sự hy sinh của người dân Đông Sơn vẫn còn được lưu giữ, nhắc nhở thế hệ sau về một thời kỳ oanh liệt của dân tộc.

Chị Lê Thị Thanh, Chủ tịch UBND phường Hàm Rồng chia sẻ: “Làng Đông Sơn, với vai trò là hậu phương vững chắc của trận địa pháo Hàm Rồng đã viết nên những trang sử hào hùng, góp phần làm nên chiến thắng vẻ vang của dân tộc. Tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường, sự hy sinh thầm lặng của người dân Đông Sơn sẽ mãi mãi được ghi nhớ và phát huy cho đến mai sau”.

Bài và ảnh: Thùy Linh