Powered by Techcity

Hội làng Xuân Phả

Nằm bên hữu ngạn sông Chu, làng Xuân Phả (nay là xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân) là “quê hương” của trò diễn Xuân Phả nổi tiếng. Về vùng đất cổ trong những ngày đầu tháng 2 (âm lịch), du khách được hòa mình vào không gian lễ hội Xuân Phả đặc sắc, chứa đựng nhiều ý nghĩa.

Hội làng Xuân PhảNgười dân háo hức xem diễn trò trong lễ hội truyền thống.

Theo sử sách, trong số 12 xứ Láng cổ thuộc huyện Lôi Dương xưa (Thọ Xuân ngày nay), ở buổi ban đầu xây dựng làng mạc, Xuân Phả được biết đến với tên gọi láng Trang. Khoảng thế kỷ XV, láng Trang đổi tên thành Xuân Phổ (có tài liệu viết Xuân Phố) huyện Lôi Dương, về sau Xuân Phổ được đổi tên thành Xuân Phả.

Làng Xuân Phả có con người đến tụ cư cách ngày nay cả nghìn năm. Cùng với quá trình tranh đấu, xây dựng cuộc sống, người Xuân Phả không ngừng vun đắp, tạo nên những giá trị văn hóa đậm nét. Là nghè Đệ nhất thờ Đại Hải Long Vương; nghè Đệ Nhị thờ thần Cao Minh Linh Quang; chùa Tạu…

Đặc biệt, đã là người Xuân Phả, mấy ai không “nằm lòng” và cả tự hào bởi câu ca: “Ăn bánh với giò không bằng xem trò làng Láng”. Ở đó, trò làng Láng chính là trò Xuân Phả – một trong những di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc của người Xuân Phả nói riêng, xứ Thanh nói chung.

Theo nhà nghiên cứu lịch sử Nguyễn Ngọc Khiếu trong sách Lễ hội xứ Thanh (tập 1): “Trò Xuân Phả có từ bao giờ, đến nay câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Vì chưa thấy nguồn tài liệu chữ viết nào ghi chép đầy đủ về nguồn gốc của nó. Lâu nay các nhà nghiên cứu văn hóa, nghệ thuật có hai thuyết về nguồn gốc trò Xuân Phả: Một là trò Xuân Phả có từ thời Đinh (thế kỷ thứ X), thuyết thứ hai cho rằng trò Xuân Phả ra đời sau khi Lê Lợi đánh thắng giặc Minh, nhà Lê được thành lập (thế kỷ XV) và vì thế cho rằng hệ thống trò Xuân Phả có tích từ hai điệu múa “Chư hầu lai triều” và “Bình Ngô phá trận”. Đối với người làng Xuân Phả thì rất tự hào với hệ thống trò diễn của mình, họ coi đó là vốn nghệ thuật của làng được hình thành từ đời vua Đinh trị vì đất nước, rồi được ông cha truyền lại từ đời này qua đời khác dưới dạng truyền khẩu”.

Đi cùng niềm tin cho rằng trò Xuân Phả có từ thời nhà Đinh, cho đến nay các thế hệ người dân Xuân Phả vẫn đời nối đời kể nhau nghe truyền thuyết. Rằng vào thời vua Đinh, khi đất nước có giặc xâm chiếm, nhà vua cho sứ giả đi khắp nơi tìm kiếm hiền tài hiến kế, giúp sức cho vua đánh giặc. Khi sứ giả đến bờ sông Chu làng Xuân Phả ngày nay thì bất ngờ gặp giông tố nổi lên, trời cũng vừa tối, đành phải trú ngụ trong ngôi miếu nhỏ bên sông. Và trong đêm hôm đó, sứ giả mộng thấy một vị thần tự xưng Thành hoàng làng hiến kế đánh giặc. Ngày hôm sau khi tỉnh giấc, cho là thần hiển linh, sứ giả bèn vội về kinh đô cấp báo nhà vua. Cho rằng kế sách hay, vua làm theo, quả nhiên đánh thắng được giặc. Đất nước yên bình trở lại, trong ngày hội mừng công, các nước lân bang, chư hầu, bộ tộc đến chúc mừng Đại Cồ Việt, họ mang theo những điệu múa hát đặc sắc của dân tộc mình, như “Chiêm Thành đồ tiến cống”, “Ai Lao đồ tiến cống”…

“Nhớ ơn Thành hoàng làng Xuân Phả có công lớn với đất nước, nhà vua đã ban đạo sắc phong hiệu cho Thành hoàng làng Xuân Phả là “Đại Hải Long Vương Hoàng Lang tướng quân” và truyền cho dân làng Xuân Phả lập đền thờ. Đồng thời ban thưởng những điệu múa hát hay nhất, đẹp nhất cho dân làng, đó là năm điệu trò cổ Chiêm Thành, Ai Lao, Ngô Quốc, Hoa Lang và Lục Hồn Nhung (còn gọi là Tú Huần)” (sách Thọ Xuân Di tích và danh thắng).

Và theo lưu truyền, cùng với việc ban cho làng Xuân Phả những điệu múa hát hay nhất, vua Đinh còn truyền cho làng hằng năm đến ngày mùng 10 tháng 2 (âm lịch) – được cho là ngày Thành hoàng làng hiển linh mộng báo để mở hội diễn trò. Từ đó, lễ hội Xuân Phả ra đời và tiếp nối bởi những thế hệ người dân trong làng.

Hội làng Xuân PhảHội làng Xuân Phả với các trò diễn đặc sắc tạo nên sức sống lâu bền trong đời sống người dân.

Lễ hội Xuân Phả diễn ra trong hai ngày mùng 9, 10 tháng 2 (âm lịch) với phần lễ và hội. Trong đó, phần lễ thành kính, linh thiêng với rước văn, rước sắc, rước cỗ, rước trò về Nghè và tế Thành hoàng làng. Còn phần hội sôi động, náo nhiệt bởi các trò diễn.

Theo các cụ cao niên trong làng, khi xưa trong hội làng Xuân Phả, các trò diễn sẽ được “chia đều” cho các giáp, như giáp Thượng, Trung, Trường múa trò Hoa Lang; giáp Giữa múa trò Lục Hồn Nhung; giáp Đoài múa trò Chiêm Thành; giáp Đông múa trò Ai Lao; giáp Yên múa trò Ngô Quốc… Và hiện nay, việc diễn các trò vẫn theo lệ cũ, do người dân các làng (thôn) đảm trách. Trong đó, làng Thượng diễn trò Hoa Lang; làng Trung diễn trò Tú Huần; làng Đoài, làng Liên Thành diễn trò Chiêm Thành; làng Đông diễn trò Ngô Quốc; làng Yên diễn trò Ai Lao.

Dù những trò diễn đã “ăn sâu” vào trong đời sống văn hóa của người Xuân Phả, trở thành sinh hoạt văn hóa thường xuyên. Tuy nhiên năm nào cũng thế, về Xuân Phả dịp đầu xuân, ghé thăm các thôn làng, du khách sẽ không khỏi bất ngờ trước không khí tập luyện sôi nổi của người dân địa phương trước ngày diễn ra hội làng. Ông Đỗ Văn Khương, người làng Yên (85 tuổi), tự hào chia sẻ: “Lễ hội Xuân Phả chứa đựng yếu tố thiêng liêng, là nét đẹp văn hóa tín ngưỡng thấm sâu vào đời sống tinh thần của người dân địa phương. Để lễ hội diễn ra, mỗi thôn làng, mỗi người đều ý thức mình có một phần trách nhiệm. Và trong lễ hội Xuân Phả, việc diễn trò ví như cuộc thi giữa các đội, đội nào diễn trò hay hơn, hấp dẫn hơn sẽ nhận được sự ngợi khen, tán thưởng của người dân trong làng. Bởi vậy, càng gần đến ngày diễn ra lễ hội, các thôn làng đều nỗ lực tập luyện”.

Dù đều mang ý nghĩa “chúc mừng” nhưng mỗi trò diễn trong hội làng Xuân Phả lại được diễn theo những “hoạt cảnh” tươi vui, sôi động với màu sắc khác nhau, tạo nên sức hấp dẫn của trò diễn và hội làng Xuân Phả.

“Lý giải” về các trò diễn trong hội làng Xuân Phả, theo sách Thọ Xuân Di tích và danh thắng: Trò Hoa Lang mô phỏng người nước Hoa Lang (một bộ tộc ở Cao Ly) đến tiến cống vua Đại Việt; trò Ai Lao mô phỏng người nước Ai Lao (Lào) sang tiến cống; trò Chiêm Thành (còn gọi là Xiêm Thành) mô phỏng người Chiêm Thành sang tiến cống, nhân vật trò Chiêm Thành là chúa, mế nàng, phỗng, quân, trang phục màu đỏ; trò Tú Huần mô phỏng tộc người Tú Huần ở miền núi phía Bắc đến cống tiến, so với các trò khác, trò Tú Huần được lưu truyền rộng rãi hơn cả… Những điệu múa trong trò Xuân Phả vừa vui, mạnh mẽ mà không kém phần uyển chuyển, nhịp nhàng, tạo nên những “lớp lang” chặt chẽ, cuốn hút người xem.

Trải qua thời gian dài với nhiều biến động, trò diễn và lễ hội Xuân Phả đã từng bị gián đoạn, mai một. Và đầu những năm 2000, với sự quan tâm của các cấp, ngành và nỗ lực tận tâm của người dân địa phương, trò diễn và lễ hội Xuân Phả suốt những năm qua đã được khôi phục thành công. Ông Bùi Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Trường cũng đồng thời là nghệ nhân có nhiều đóng góp trong việc khôi phục trò diễn và lễ hội Xuân Phả, cho biết: “Hội làng Xuân Phả cùng các trò diễn đặc sắc trong lễ hội ví như mạch nguồn âm thầm chảy trong đời sống văn hóa tinh thần người dân địa phương, dẫu có những khoảng thời gian trầm lặng, gián đoạn nhưng không mất đi. Di sản văn hóa ấy đã góp phần làm nên màu sắc rực rỡ của “bức tranh” văn hóa xứ Thanh, văn hóa Việt Nam… Mời du khách về với Xuân Phả, về với hội làng truyền thống để hiểu hơn về nét đẹp của di sản văn hóa ông cha”.

Khánh Lộc

Nguồn

Cùng chủ đề

Kho bạc Nhà nước Thanh Hóa với công tác an sinh xã hội

Thực hiện Kế hoạch an sinh xã hội năm 2024, Kho bạc Nhà nước (KBNN) Thanh Hóa đã góp phần giảm bớt khó khăn, thiếu thốn, động viên con em đồng bào vùng cao, đặc biệt là tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ, để các cháu có môi trường vui chơi, học tập ấm áp và hạnh phúc; giúp...

Phó Bí thư Tỉnh ủy Trịnh Tuấn Sinh tiếp xúc cử tri TP Sầm Sơn

Sáng 5/11, tại xã Quảng Minh (TP Sầm Sơn), Tổ đại biểu HĐND tỉnh gồm các đại biểu: Trịnh Tuấn Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy; Lương Tất Thắng, Tỉnh ủy viên, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Sầm Sơn; Cao Tiến Đoan, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hóa, đã có buổi tiếp xúc cử tri TP Sầm Sơn trước kỳ họp thường lệ cuối năm 2024, HĐND tỉnh khóa XVIII.Phó Bí thư Tỉnh...

Liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm vụ đông

Vụ đông năm nay tỉnh Thanh Hóa phấn đấu gieo trồng 47.000ha, ưu tiên cho các loại rau màu, ngô ngọt, ngô làm thức ăn chăn nuôi, dưa chuột... Với quyết tâm đạt mục tiêu cả về diện tích, sản lượng, giá trị kinh tế, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã và đang khuyến khích người dân áp dụng khoa học - kỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút doanh nghiệp, HTX liên kết...

HTX do phụ nữ làm chủ

Trên địa bàn Thanh Hóa đã có nhiều phụ nữ không chỉ phát triển kinh tế gia đình hiệu quả mà còn khẳng định sự tự tin, dám nghĩ, dám làm, thành công ở mô hình kinh tế hợp tác. Ngày càng nhiều HTX do phụ nữ làm chủ đã trở thành điểm tựa phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và mở ra hướng phát triển kinh tế cho các hộ thành viên.Sản xuất bánh lá răng...

Giải ngân vốn đầu tư công: Quyết tâm giữ vị thế top đầu (Bài 1)

Năm 2024, trong lúc nhiều địa phương trên cả nước gặp khó khăn khi giải ngân vốn đầu tư công thì Thanh Hóa vẫn liên tục lọt top giải ngân cao. Tính đến ngày 28/10, Thanh Hóa đã giải ngân được 9.301,7 tỷ đồng, đạt 65,9% kế hoạch vốn phân bổ, đứng thứ 4 cả nước. Bước vào cao điểm “chạy nước rút” những tháng cuối năm, các chủ đầu tư, đơn vị thi công đang quyết tâm tháo...

Cùng tác giả

Khởi tranh Giải bóng bàn Báo Hà Nội Mới mở rộng 2024

Tham dự lễ khai mạc có Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi; Tổng Biên tập Báo Hà Nội Mới, Trưởng Ban Tổ chức giải Nguyễn Minh Đức; Tổng thư ký Liên đoàn Bóng bàn Việt Nam Nguyễn Nam Hải; cùng lãnh đạo các sở, ban, ngành, các trưởng đoàn, huấn luyện viên và gần 400 vận động viên. T  oàn cảnh lễ khai mạc....

Lang Chánh (Thanh Hóa): Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào DTTS

Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền Trong năm 2024, huyện Lang Chánh đã triển khai thực hiện Dự án 10, Tiểu dự án 1 về phát huy vai trò của Người có uy tín, phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS theo Quyết định 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhằm nâng cao nhận thức pháp luật cho bà con các dân tộc, góp phần xây dựng cộng đồng an toàn, phát...

Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa tán thành với chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm...

Tiếp tục chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, chiều 8/11, tổ 18 gồm 3 đoàn: Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam và Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh đã thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo; dự án Luật Hóa...

[Bản tin 18h] Ngân hàng nhà nước có thể can thiệp thị trường vàng nếu cần thiết

(Baothanhhoa.vn) - Những thông tin đáng chú ý: Thanh Hoá chuẩn bị cho điểm cầu trực tiếp kỷ niệm 70 năm sự kiện Tập kết ra Bắc; Góp ý vào các dự thảo nghị định quy định chi tiết Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; Ngân hàng Nhà nước có thể can thiệp thị trường vàng nếu cần thiết; Thanh Hóa chủ động ứng phó bão YINXING; Bộ Y tế bác...

Xúc tiến, quảng bá và định hướng phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng huyện Quan Sơn

Chiều 8/11, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) Thanh Hóa phối hợp với UBND huyện Quan Sơn tổ chức Hội nghị xúc tiến, quảng bá và định hướng phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng huyện Quan Sơn.Toàn cảnh hội nghị.Tham dự hội nghị có lãnh đạo Sở VH,TT&DL Thanh Hóa, lãnh đạo huyện Quan Sơn đông đảo các chuyên gia du lịch trong nước và đại diện doanh nghiệp du lịch lữ hành trong...

Cùng chuyên mục

Nhiều điểm du lịch tâm linh tạo sức hút du khách

Đi lễ đền, chùa từ lâu đã trở thành nét đẹp văn hóa tâm linh trong đời sống tinh thần của người Việt. Chính vì vậy, thời gian qua các điểm đến tâm linh trên địa bàn tỉnh thu hút được khá đông du khách tới dâng hương, vãn cảnh trong cả suốt 4 mùa.Di tích lịch sử và thắng cảnh Phủ Na (Như Thanh), thu hút du khách đến tham quan, dâng hương.Đến với Thường Xuân, du khách...

Kế hoạch phối hợp tổ chức chương trình Cầu truyền hình trực tiếp Kỷ niệm 70 năm sự kiện Tập kết ra Bắc (1954...

Sáng ngày 08/11/2024, đồng chí Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì hội nghị nghe báo cáo về Kế hoạch phối hợp tổ chức chương trình Cầu truyền hình trực tiếp Kỷ niệm 70 năm sự kiện Tập kết ra Bắc (1954 - 2024). Tham dự hội nghị có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đầu Thanh Tùng, lãnh đạo các ban, sở, ngành, đơn vị, địa phương liên quan. ...

Phát huy giá trị di sản văn hóa từ chuyển đổi số

Thanh Hóa có hệ thống di sản văn hóa đa dạng, phong phú. Để bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, việc số hóa di tích, hiện vật lịch sử và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đang được các cấp, ngành, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh đặc biệt quan tâm.Ứng dụng công nghệ số tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa giúp du khách có những trải nghiệm tốt hơn...

Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng

Trong thời đại 4.0, việc đọc sách có xu hướng ngày càng ít. Do đó, việc hình thành thói quen đọc sách và phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đã và đang trở nên cấp thiết.Các em học sinh tham quan, đọc sách tại Thư viện tỉnh.Gần đây, Thư viện tỉnh Thanh Hóa đã triển khai nhiều hoạt động phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng. Trong đó đẩy mạnh công tác tuyên truyền văn hóa...

Truyền thanh thông minh về làng quê

Truyền thanh thông minh là một xu hướng tất yếu của các địa phương. Chuyển đổi sang truyền thanh thông minh đã và đang góp phần xây dựng hệ thống hạ tầng thông minh, nâng cao chất lượng thông tin, tuyên truyền tại cơ sở.Công chức văn hóa xã hội xã Hoằng Đạo vận hành hệ thống truyền thanh qua máy tính.Xã Hoằng Đạo là một trong những địa phương của huyện Hoằng Hóa triển khai thí điểm việc...

Thúc giục trách nhiệm bảo vệ di tích

Thảo luận tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, ĐBQH tán thành chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 nhằm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh; phát triển hệ thống hạ tầng, cảnh quan, thiết chế văn hóa đồng bộ, hiệu quả, nhưng cần hết sức thận trọng. Nhất là tránh lạm dụng trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ di...

Lan tỏa văn hóa đọc trong trường học

Từ xa xưa ông cha ta đã có câu: “Để vàng để bạc không bằng để sách cho con” để khẳng định ý nghĩa và giá trị của sách. Đọc sách giúp con người tiếp cận tri thức, lĩnh hội tinh hoa nhân loại để hoàn thiện, phát triển bản thân. Lan tỏa văn hóa đọc trong trường học không chỉ giúp các em học sinh thấy được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách mà còn...

Xây dựng lực lượng nghệ sĩ, diễn viên sân khấu trẻ kế cận

Linh hoạt trong cơ chế, chính sách và sự đãi ngộ, tạo điều kiện để các nghệ sĩ, diễn viên trẻ được tham gia các cuộc thi, liên hoan sân khấu, là những giải pháp để các đơn vị nghệ thuật của tỉnh Thanh Hóa xây dựng nhân lực trẻ kế cận chất lượng cho tương lai.Vở diễn “Đất liền và biển cả” của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa với sự tham gia của các nghệ...

Kỷ niệm 40 năm ngày thành lập GHPGVN tỉnh Thanh Hóa

Sáng ngày 31/10/2024, tại trung tâm hội nghị 25B, thành phố Thanh Hóa, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức đại lễ kỷ niệm 40 năm ngày thành lập GHPGVN tỉnh Thanh Hóa (1/11/1984 - 1/11/2024). Toàn cảnh buổi lễ. Tham dự buổi lễ có...

Nâng cao nghiệp vụ bảo tồn văn hóa phi vật thể cho đồng bào dân tộc thiểu số  

Sáng 31/10, tại huyện Mường Lát, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp UBND huyện Mường Lát tổ chức khai mạc lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và truyền dạy văn hóa phi vật thể cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn huyện.PGS, Tiến sỹ, Trưởng khoa Du lịch Trường Đại học Văn hóa Hà Nội Bùi Thanh Thủy truyền đạt nội dung tập huấnĐông đảo học viên là...

Tin nổi bật

Tin mới nhất