Nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao, thôn Thạch An, xã Cẩm Liên (Cẩm Thủy) được lưu truyền qua bao thế hệ. Những sản phẩm do các bà, các mẹ làm ra không chỉ thể hiện sự khéo léo, tinh tế, sáng tạo của người phụ nữ mà còn thể hiện nếp sống, tín ngưỡng của dân tộc Dao.
Phụ nữ thôn Thạch An được nghệ nhân trong thôn truyền nghề thêu.
Thôn Thạch An có 88 hộ với 426 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Dao. Theo các cụ cao niên trong thôn kể lại, nghề thêu gắn liền với đời sống của người dân tộc Dao. Phụ nữ dân tộc Dao trước đây ai cũng biết thêu, từ 10 đến 13 tuổi các cô gái đã học thêu và đến tuổi đôi mươi đã thêu thành thạo các bộ trang phục cho bản thân và các thành viên trong gia đình. Những năm gần đây, do tác động của kinh tế thị trường, nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao nói chung và ở thôn Thạch An nói riêng đang bị dần lãng quên. Để bảo tồn và phát huy nghề thêu, những năm qua, chi ủy cùng với ban công tác mặt trận thôn, các tổ chức đoàn thể thôn Thạch An đã tăng cường công tác vận động người dân gìn giữ nghề thêu truyền thống của ông cha; động viên, khuyến khích các gia đình có con em xây dựng gia đình, trong ngày lễ thành hôn mặc sắc phục của dân tộc mình. Đồng thời, khuyến khích các nghệ nhân tích cực truyền nghề cho thế hệ con cháu để tiếp tục lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của dân tộc mình.
Bà Phùng Thị Ân là một trong số những người đam mê với nghề thêu truyền thống của dân tộc Dao ở thôn Thạch An, cho biết: “Từ nhỏ, tôi luôn được mẹ căn dặn là con gái Dao phải biết thêu thùa. Vì vậy, tôi luôn nỗ lực học nghề và lên 10 tuổi tôi đã tự tay thêu trang phục cho mình và các thành viên trong gia đình. Nhưng một bộ phận giới trẻ trong thôn không mặn mà với trang phục truyền thống của dân tộc. Đây là điều khiến tôi và những người yêu nghề thêu truyền thống lo lắng, trăn trở. Tôi cùng với một số chị em đến từng nhà vận động những người trẻ tuổi tham gia học nghề thêu, vừa dạy nghề, vừa tuyên truyền cho họ hiểu giá trị của nghề truyền thống của ông cha để lại. Hiện nay, thôn Thạch An có khoảng 50 chị, em biết thêu. Đây chính là những người kế cận, gìn giữ nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao”.
Tìm hiểu thực tế được biết, nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao thôn Thạch An không chỉ để phục vụ cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày mà còn mang một ý nghĩa thiêng liêng trong văn hóa của người Dao. Những họa tiết, hoa văn trên trang phục, dây thắt lưng, khăn đội đầu… đều xuất phát và gắn liền với cuộc sống sinh hoạt, lao động thường ngày, thể hiện tín ngưỡng, phong tục, tập quán của người Dao. Mặc dù nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao thôn Thạch An đang đứng trước những khó khăn, nhưng bằng tình yêu và tâm huyết của những người phụ nữ nơi đây sẽ góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Ông Cao Văn Tình, Chủ tịch UBND xã Cẩm Liên, cho biết: Với cách làm người già dạy cho người trẻ, người biết nhiều dạy cho người chưa biết, nghề thêu của đồng bào dân tộc Dao thôn Thạch An đã có nhiều chuyển biến tích cực. Song để nâng tầm sản phẩm thêu truyền thống vượt ra khỏi phạm vi gia đình, trở thành hàng hóa, rất cần sự quan tâm của huyện, các ngành chức năng. Qua đó, vừa góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc vừa tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
Bài và ảnh: Xuân Anh
