Từ thực tiễn công tác, Tòa án Nhân dân kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét, nghiên cứu mở rộng đối tượng phạm nhân được xét tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Quang cảnh buổi giám sát.
Chiều 20-9, Đoàn giám sát của Ban Pháp chế HĐND tỉnh do đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh làm trưởng đoàn, đã giám sát việc chấp hành pháp luật về giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian từ năm 2021 đến nay tại Tòa án Nhân dân tỉnh.
Lãnh đạo Tòa án Nhân dân tỉnh báo cáo tại buổi giám sát.
Theo báo cáo, từ ngày 1-1-2021 đến 30-6-2023, Tòa án Nhân dân tỉnh đã tổ chức 51 phiên họp, xét và quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù có điều kiện cho 23.530 phạm nhân (đạt tỷ lệ 99,81% số phạm nhân được đề nghị và tòa đưa ra xét giảm). Trong đó có 16.521 phạm nhân được chấp nhận toàn bộ mức đề nghị, 7.009 phạm nhân được chấp nhận một phần mức đề nghị giảm thời hạn chấp hành án phạt tù.
Công tác xét giảm thời hạn án phạt tù được thực hiện kịp thời, đúng quy trình quy định, vừa đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, vừa đảm bảo chính sách hình sự nhân đạo của Đảng, Nhà nước; đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị có liên quan.
Từ thực tiễn công tác, Tòa án Nhân dân tỉnh còn gặp một số khó khăn do các quy định của pháp luật. Cụ thể, theo quy định, sau khi xét giảm án, trong 3 ngày làm việc, Tòa án Nhân dân tỉnh phải ban hành và gửi tới 7 bản quyết định đối với 1 phạm nhân. Trong khi số phạm nhân trong mỗi đợt xét giảm án là rất lớn, nên gây áp lực về thời gian gửi quyết định theo luật định.
Lãnh đạo Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh tham gia ý kiến tại buổi giám sát.
Cũng theo báo cáo, từ ngày 1-1-2021 đến 30-6-2023, Tòa án Nhân dân tỉnh đã tổ chức 14 phiên họp, xét và quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho 187 phạm nhân trong tổng số 220 trường hợp xét. 33 phạm nhân không được chấp nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện là do thuộc trường hợp phạm tội về ma túy hoặc hành vi phạm tội quá hung hãn, quyết liệt, có tính chất côn đồ, có nguy cơ tái phạm cao.
Các quyết định chấp nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện hoặc không chấp nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện đều đảm bảo căn cứ, đúng quy định của pháp luật, không xảy ra tình trạng khiếu nại, kháng nghị, hoặc cấp trên hủy bỏ.
Lãnh đạo Cục Thi hành án dân sự tỉnh phát biểu làm rõ một số vấn đề thành viên Ban Pháp chế HĐND tỉnh quan tâm.
Đánh giá việc thực hiện công tác tha tù trước thời hạn có điều kiện, Tòa án Nhân dân tỉnh cho rằng, đây là chế định mới của Bộ Luật Hình sự, giúp phạm nhân có ý thức cải tạo, chấp hành án phạt tù, để sớm tái hòa nhập cộng đồng, giảm áp lực cho cơ sở giam giữ, tiết kiệm ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, số phạm nhân được đề nghị tha tù trước thời hạn ở các trại giam còn ít.
Thực tế này có nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do một số quy định của pháp luật còn chưa phù hợp với thực tiễn. Ví như, trong số điều kiện được tha tù trước thời hạn có yếu tố phạm tội lần đầu. Trên thực tế, nhiều phạm nhân bị kết án lần đầu, cải tạo tốt, nhưng lại không thuộc trường hợp phạm tội lần đầu. Và tuy phạm tội nhiều lần, nhưng phạm nhân chỉ trong vai trò giúp sức, hoặc tội ít nghiêm trọng, gây nguy hiểm không cao cho xã hội. Thêm vào đó, việc giao cho cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện và UBND cấp xã xác minh nơi cư trú hiện tại của gia đình phạm nhân và các điều kiện có ảnh hưởng đến an ninh trật tự của phạm nhân đang trong trại lại chưa có tiêu chí cụ thể rõ ràng, dẫn đến tâm lý ngại tiếp nhận quản lý người được tha tù trước thời hạn trở về địa phương…
Từ những thực tế công tác, Tòa án Nhân dân tỉnh kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền cần sửa đổi một số quy định có liên quan đến công tác gửi quyết định giảm án. Đồng thời nghiên cứu, xem xét mở rộng đối tượng xét tha tù trước thời hạn chấp hành án phạt tù có điều kiện đối với phạm nhân đã chấp hành được 1⁄2 mức án, chấp hành xong nghĩa vụ dân sự, có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và không còn nguy hiểm cho xã hội…
Đại diện Công an tỉnh phát biểu làm rõ một số vấn đề thành viên Ban Pháp chế HĐND tỉnh quan tâm.
Bên cạnh đó cần sửa đổi quy định giao cho chính quyền địa phương nhận xét phạm nhân đang chấp hành án trong trại giam. Bởi trên thực tế, phạm nhân đã rời khỏi địa phương đi chấp hành án (nhiều phạm nhân đi khỏi địa phương nhiều năm), chính quyền địa phương không biết được phạm nhân cải tạo tiến bộ hay chưa…
Đại biểu Nguyễn Quốc Hải, Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh tham gia ý kiến tại buổi giám sát.
Phát biểu tại buổi giám sát, thành viên Ban Pháp chế HĐND tỉnh cho rằng, Tòa án Nhân dân tỉnh đã thực hiện công tác xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện đảm bảo quy trình quy định và có chất lượng cao. Các quyết định giảm án hoặc tha tù trước thời hạn không có khiếu nại hoặc kháng nghị.
Bên cạnh đó, các thành viên Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã trao đổi một số vướng mắc, khó khăn, đề xuất, kiến nghị của các trại giam trên địa bàn tỉnh liên quan đến công tác xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Đại biểu Lê Thị Hương, Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh đặt câu hỏi tại buổi giám sát.
Đồng thời đặt câu hỏi, đề nghị Tòa án Nhân dân tỉnh, Công an tỉnh, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh, Cục Thi hành án dân sự tỉnh làm rõ một số vấn đề có liên quan, như mức giảm án và tha tù được quyết định chỉ bằng, hoặc thấp hơn mức đề nghị của các trại giam; tình trạng hủy quyết định tha tù trước thời hạn do người được tha tù tái vi phạm pháp luật; số lượng hồ sơ xem xét, giải quyết rất lớn, lại trong thời hạn ngắn, trong khi số cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ lại không nhiều, tạo sức ép công việc; số liệu báo cáo giữa một số cơ quan tư pháp còn chưa thống nhất,…
Chánh án Tòa án Nhân dân tỉnh Nguyễn Thị Nga phát biểu làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm.
Tại buổi giám sát, lãnh đạo Viện Kiểm sát, Công an tỉnh, Cục Thi hành án dân sự cũng phát biểu làm rõ thực trạng công tác quản lý, giáo dục người được tha tù trước thời hạn có điều kiện ở địa phương.
Phát biểu kết luận buổi giám sát, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh Nguyễn Ngọc Tiến đánh giá cao tinh thần nỗ lực, cố gắng của Tòa án Nhân dân tỉnh trong công tác xét, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian qua, đảm bảo chất lượng, tính nghiêm minh của pháp luật. Đồng thời ghi nhận sự phối hợp của các cơ quan có liên quan trong công tác xét, đề nghị giảm án, tha tù trước thời hạn. Thông qua đó vừa đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, vừa đảm bảo chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước, tạo điều kiện, động lực để phạm nhân yên tâm tư tưởng, cải tạo tốt, có cơ hội để sớm tái hòa nhập cộng đồng, không tái diễn vi phạm pháp luật.
Đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh phát biểu kết luận buổi giám sát.
Để thực hiện tốt chính sách giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian tới, đồng chí Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh đề nghị Tòa án Nhân dân tỉnh nói chung và các cơ quan có liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong lĩnh vực này. Đồng thời tăng cường xây dựng đội ngũ, nâng cao trình độ cán bộ trực tiếp thực thi nhiệm vụ, đổi mới và nâng cao chất lượng công tác tham mưu, tiếp tục đảm bảo thực hiện đúng quy định, chất lượng công tác xét, đề nghị, quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Công an tỉnh, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh và Tòa án Nhân dân tỉnh cần tiếp tục phối hợp làm tốt công tác quản lý, cải tạo, giáo dục phạm nhân, nhằm đảm bảo pháp luật được thực thi nghiêm minh, nhưng hướng đến cải tạo để phạm nhân tái hòa nhập cộng đồng. Phối hợp với các cấp chính quyền tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, giảm kỳ thị trong cộng đồng đối với người phạm tội trở về. Đồng thời tạo điều kiện để người được tha tù có việc làm, đóng góp tích cực cho cộng đồng xã hội, không tái vi phạm pháp luật…
Đồng chí Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh cũng ghi nhận, tiếp thu những kiến nghị tại buổi giám sát để tổng hợp, báo cáo hội HĐND tỉnh xem xét, quyết định và kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét sửa đổi các quy định của pháp luật phù hợp với thực tiễn, để chính sách giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện được thực hiện có hiệu quả hơn trong thời gian tới.
Đỗ Đức
