Để du lịch lễ hội “đẻ trứng vàng”

Mùa xuân – mùa lễ hội và cũng là dịp cao điểm, “phát súng lệnh” đầu tiên trong năm của ngành du lịch cả nước nói chung, du lịch xứ Thanh nói riêng.

Dâng hương, dâng lễ tại đền Cô Bơ (xã Hà Sơn, Hà Trung).

Theo hành trình mùa xuân “lên rừng xuống biển”, chúng tôi lựa chọn các điểm du lịch tâm linh, thắng cảnh tiêu biểu của quê Thanh, hòa mình vào không gian lễ hội nơi đây. Vệt di tích, danh thắng cùng đa dạng các sự kiện văn hóa, lễ hội đủ sức khiến cho những vị khách khó tính nhất cũng phải trầm trồ, yêu mến trước sắc vóc, bề dày lịch sử, vỉa tầng tinh hoa văn hóa của mảnh đất xứ Thanh. Nàng xuân yêu kiều giục giã bước chân người trẩy hội, bởi không khí lễ hội làm lòng người rạo rực trong niềm vui chung. Hòa vào tâm thức ấy, những dòng người đổ về các di tích, danh thắng để vãn cảnh, dâng hương, vui lễ hội đã phác họa nên bức tranh du lịch xứ Thanh đầy sôi động, ấn tượng.

Khu di tích lịch sử văn hóa – thắng cảnh Cửa Đặt (Thường Xuân) không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình mà còn là địa điểm sinh hoạt văn hóa tâm linh đặc sắc. Từ đây, phóng tầm mắt bao quát xung quanh, du khách được “mục sở thị” những ngọn núi cao trên 1.000m so với mực nước biển, mây mù quanh năm bao phủ như: Pù Rinh, Pù Gió, Pù Ta Leo, ngắm nhìn những ngôi đền thiêng ẩn hiện trong màu xanh mướt mát của rừng. Em Đỗ Minh Hiền (thị trấn Quán Lào, Yên Định) hào hứng kể: “Qua tìm hiểu, em biết nơi này có cảnh sắc thiên nhiên đẹp, nhiều hoạt động văn hóa, lễ hội hấp dẫn nên em cùng các bạn đã lên kế hoạch du xuân ở đây, mở đầu hành trình “lên rừng xuống biển”.

Ông Đỗ Doãn Bảy, Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch huyện Thường Xuân chia sẻ: “Thông qua các hoạt động lễ hội đã quảng bá nét đẹp đất và người Thường Xuân đến với đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh, từ đó thúc đẩy du lịch, đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương”.

Trong bối cảnh hiện nay, du lịch văn hóa, trong đó có du lịch lễ hội, là một trong những dòng sản phẩm được quan tâm, chú trọng. Ở nhiều địa phương trong cả nước, việc khai thác hiệu quả di sản văn hóa, trong đó có lễ hội truyền thống, vừa là mục tiêu cũng vừa là giải pháp phát triển du lịch.

Không nằm ngoài xu thế chung ấy, cùng với sản phẩm du lịch biển, du lịch văn hóa, tâm linh trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ngày càng phát huy tốt giá trị. Theo số liệu thống kê, 2 tháng đầu năm 2025, tỉnh Thanh Hóa đã đón gần 1,7 triệu lượt khách du lịch; tổng doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt 1.642 tỷ đồng.

Một số lễ hội truyền thống đang từng bước trở thành sản phẩm du lịch để du khách tìm hiểu, khám phá và trải nghiệm, tiêu biểu như: Lễ hội Lam Kinh, Lễ hội Lê Hoàn (Thọ Xuân), Lễ hội đền Bà Triệu (Hậu Lộc); Lễ hội cầu phúc đền Độc Cước (TP Sầm Sơn), Lễ hội đền Nưa – Am Tiên (Triệu Sơn), Lễ hội Phủ Na (Như Thanh), Lễ hội đền Cửa Đặt (Thường Xuân), lễ hội đền Đồng Cổ (Yên Định), Lễ hội Cầu Ngư (Hậu Lộc), Lễ hội đền Trần Hưng Đạo (Hà Trung), Lễ hội dâng trâu tế trời đền Chín gian (Như Xuân), Lễ hội Nàng Han (Thường Xuân), Lễ hội Mường Xia (Quan Sơn), Lễ hội Mường Ca Da (Quan Hóa)…

Những kết quả đạt được trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống nói chung, lễ hội nói riêng gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa thời gian qua là điều đáng ghi nhận. Tuy nhiên, kết quả ấy vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng, lợi thế của vùng đất có hơn 1.535 di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng và kiểm kê; hàng trăm lễ hội, lễ tục, trò diễn dân gian ở khắp các vùng miền được lưu giữ; hàng chục di sản được “điểm mặt gọi tên” trong danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Du khách vui xuân, trẩy hội tại Khu Di tích lịch sử – văn hóa, thắng cảnh Cửa Đặt (Thường Xuân).

Để lễ hội trở thành sản phẩm du lịch có sức hút và trở thành nguồn lực phát triển du lịch, tỉnh Thanh Hóa cần tiếp tục tăng cường và đổi mới công tác quản lý, tổ chức, truyền thông, quảng bá lễ hội. Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ, thường xuyên và đồng bộ giữa các cấp, các ngành; thực hiện việc quản lý, tổ chức lễ hội phù hợp với quy mô, nội dung, tính chất lễ hội và có quy định cụ thể về trách nhiệm của các địa phương trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội.

Trong bức tranh lễ hội đa sắc đa thanh, tỉnh Thanh Hóa cần khai thác hiệu quả, có chiều sâu, trọng tâm trọng điểm, làm nổi bật cái hay, cái đẹp, cái mới lạ, cái độc đáo trong các giá trị văn hóa, lịch sử của địa phương; đa dạng hóa các sản phẩm du lịch từ kho tàng lễ hội để thu hút nhiều “tệp” du khách khác nhau. Song song với đó, tỉnh cần đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số vào công tác tuyên truyền, quảng bá nét đẹp văn hóa, tâm linh trong hoạt động lễ hội; tuyên truyền, giáo dục việc thực hiện nếp sống văn hóa trong lễ hội, xem đây là nhiệm vụ phải được đặt ra ở cả người tổ chức và người tham dự lễ hội.

Lồng ghép thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội vào các nội dung của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa… Tiếp tục chấn chỉnh, có biện pháp xử lý các vi phạm giải quyết dứt điểm những tồn tại trong quản lý và tổ chức lễ hội những năm tiếp theo tại các địa phương, không để xảy ra các hành vi chen lấn, cờ bạc trá hình, ăn mày, ăn xin, dịch vụ đổi tiền lẻ hưởng chênh lệch, các đồ chơi có tính bạo lực…; lưu hành, kinh doanh văn hóa phẩm trái phép; không để các đối tượng lợi dụng, lôi kéo đông người tại lễ hội để tuyên truyền, quảng bá các hoạt động có dấu hiệu mê tín dị đoan, trái với thuần phong mỹ tục, vi phạm quy định về thực hiện nếp sống văn minh diễn ra trong lễ hội.

Giữa nhịp sống đương đại, lễ hội truyền thống không đơn thuần là “cầu nối” giữa quá khứ và hiện tại, giữa cái thực và cái huyền ảo, linh thiêng. Hơn hết, lễ hội được xem như “liệu pháp”, “điểm tựa” tinh thần, hướng con người đến các giá trị chân – thiện – mỹ. Bởi vậy, lễ hội truyền thống luôn có sức lôi cuốn, hấp dẫn riêng, từ đó làm nên vai trò, vị thế không dễ gì “cạnh tranh”, thay thế. Địa phương nào biết nắm bắt thời cơ, khơi nguồn và nâng tầm giá trị lễ hội sẽ tạo nguồn lực mạnh mẽ thúc đẩy du lịch. Đó là “cuộc chơi” sự quyết tâm, bản lĩnh, trí tuệ và văn hóa…

Đăng Khoa