[Cập nhật] – Các tham luận đã làm rõ, phân tích sâu sắc thêm những nội dung và giá trị cốt lõi tác phẩm ”Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực…” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Sáng 7/11, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ban Nội chính Tỉnh ủy, Trường Chính trị tỉnh phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học giá trị lý luận và thực tiễn của tác phẩm “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Báo Thanh Hóa xin trân trọng giới thiệu nội dung các bài tham luận.

Nội dung và giá trị cốt lõi cuốn sách của Tổng Bí thư về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và tầm quan trọng của việc quán triệt, học tập tuyên truyền tác phẩm tới cán bộ, đảng viên và Nhân dân tỉnh Thanh Hóa hiện nay

(PGS, TS Đỗ Xuân Tuất, Phó Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng; Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Hồ Chí Minh Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh).

I. Tác phẩm “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” – Nội dung và giá trị

Cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng – người đứng đầu Đảng ta và là Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản năm 2023, là một tác phẩm lớn, bao gồm các bài viết, bài nói, phát biểu chỉ đạo, tổng kết thực tiễn công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam. Tác phẩm được công bố đúng vào dịp kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và 10 năm thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nên càng thêm giá trị và sức sống.

Gói gọn trong 612 trang sách, gần 100 hình ảnh minh họa, được trình bày theo phong cách báo chí hiện đại, chuẩn bị một cách công phu, nghiêm túc và kỹ lưỡng, cuốn sách là một công trình đã trả lời một cách đầy đủ, toàn diện và sâu sắc về những vấn đề lớn có quan hệ tới toàn bộ công cuộc đấu tranh chống “giặc nội xâm” ở nước ta hiện nay: Tham nhũng, tiêu cực là gì? Vì sao chúng ta phải đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực? Phải làm gì và làm như thế nào để ngăn chặn và đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới?

Với bố cục ba phần, cuốn sách đã tổng hợp, phân tích sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời, quyết liệt, kiên trì của Đảng ta mà đứng đầu và hạt nhân là đồng chí Tổng Bí thư: “Chống tham nhũng không chỉ kêu gọi suông mà phải bằng luật pháp”; “Lò nóng lên rồi, củi tươi cũng phải cháy”; “Chống tham nhũng không thể bỏ dở giữa chừng”; “Ai nhụt chí thì dẹp sang một bên cho người khác làm”; “Không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”; “Suy thoái tư tưởng chính trị là gốc của tham nhũng”.

Phần thứ nhất: Một số vấn đề rút ra từ thực tiễn công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam

Ở phần này, tác phẩm tập trung phân tích, làm rõ nhận định: “Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là việc làm cần thiết, tất yếu, một xu thế không thể đảo ngược”. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phân tích, đánh giá một cách chi tiết, toàn diện và khoa học chặng đường 10 năm đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam từ khi thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đến nay; khẳng định những bước tiến quan trọng trong “cuộc chiến” chống “giặc nội xâm” dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, ráo riết, quyết liệt của Đảng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ tuyệt đối của quần chúng Nhân dân.

Ngoài ra, để làm rõ quan điểm chỉ đạo nhất quán của Đảng đối với “xu thế” đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, cuốn sách chuyển tải nội dung 4 phát biểu kết luận của đồng chí Tổng Bí thư tại các Hội nghị toàn quốc về công tác phòng, chống tham nhũng các năm 2014, 2018, 2020, 2022; và kết luận tại 36 phiên họp, cuộc họp của Ban Chỉ đạo và Thường trực Ban Chỉ đạo, cho thấy rất rõ những bước tiến, bước chuyển mình quan trọng của “cuộc chiến” chống “giặc nội xâm” qua từng giai đoạn cách mạng. Đó là: Nếu như năm 2014, công tác phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng vẫn còn nhiều hạn chế so với yêu cầu và kỳ vọng của Nhân dân thì đến năm 2022, tham nhũng đã từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng đã được Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, bài bản, ngày càng đi vào chiều sâu, có bước tiến mạnh, đạt nhiều kết quả cụ thể, rất quan trọng và toàn diện.

Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ và nói đúng sự thật, bên cạnh đánh giá những kết quả đạt được, trong phát biểu kết luận tại các Hội nghị toàn quốc, đồng chí Tổng Bí thư đã đúc kết, rút ra 8 bài học kinh nghiệm có hàm lượng giá trị cao để củng cố thêm bản lĩnh và niềm tin từ thực tiễn phong phú của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian qua, đó là: biến quyết tâm chính trị thành hành động thực tế; tiến hành kiên quyết, kiên trì, không nghỉ, không ngừng; chú trọng công tác cán bộ; tích cực phòng ngừa chủ động phát hiện, kịp thời xử lý; tăng cường kiểm soát quyền lực; phát huy vai trò nòng cốt và sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan có chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; gắn phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; các giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực phải phù hợp với đặc điểm tình hình của nước ta.

Điểm nổi bật ở phần này, trên cơ sở những bài phát biểu kết luận tại các phiên họp, cuộc họp và thực tiễn đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta thời gian qua, đồng chí Tổng Bí thư đã đề ra một hệ thống 5 nhiệm vụ, giải pháp thiết thực, đề ra yêu cầu giai đoạn sau phải có bước tiến mới, quyết liệt hơn, mạnh mẽ hơn và hiệu quả cao hơn giai đoạn trước, đó là:

1.Ban Chỉ đạo và từng thành viên phải “đúng vai, thuộc bài”, nghĩa là phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn, không làm thay, làm “trèo” sang việc của cơ quan khác; phải nắm vững, nắm chắc nguyên tắc, luật pháp, cơ chế, chính sách, quy chế, quy định…

2.Hoàn thiện thể chế để “không thể” tham nhũng, tiêu cực, nhất là thể chế về quản lý kinh tế – xã hội để phòng, chống tham nhũng.

3.Thi hành đồng bộ giữa kỷ luật Đảng, kỷ luật hành chính và xử lý hình sự, trong đó cần tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, tập trung vào các lĩnh vực có nhiều dư luận tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức đảng, đảng viên có sai phạm.

4.Tập trung xử lý những khâu yếu, việc khó, đặc biệt là trong giám định, định giá tài sản phục vụ điều tra, truy tố, xét xử tội phạm về tham nhũng, trong thu hồi tài sản tham nhũng, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, khắc phục tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, “tham nhũng vặt”.

5.Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Phần thứ hai: Nhất quán phương châm: “Phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực từ sớm, từ xa, cả ngọn lẫn gốc”, gồm 22 bài viết, bài phát biểu được tuyển chọn từ hơn 500 bài viết, bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Phú Trọng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và về việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, trong đó có bài được viết từ năm 1973. Điều này cho thấy, đồng chí Tổng Bí thư đã dành sự quan tâm, tâm huyết và tinh thần trách nhiệm cao đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng từ rất sớm. Xuyên suốt các bài viết trong phần này cho thấy sự trăn trở trong suy nghĩ, tư duy sắc bén, nhãn quan chính trị của đồng chí Tổng Bí thư về những “vấn đề căn cơ trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là phòng ngừa từ xa, từ sớm mà trọng tâm là xây dựng, chỉnh đốn Đảng và đặc biệt là phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, tức là trị tận gốc tham nhũng, tiêu cực”.

Nội dung phần này của cuốn sách cho thấy rõ: “Một trong những bài học lớn của công cuộc đổi mới ở Việt Nam là phải giữ vững và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng, coi xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt”. Bằng những lập luận đầy tính thuyết phục, 14 bài viết trong tổng số 22 bài viết của đồng chí Tổng Bí thư về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng từ khi đổi mới đến nay đã được đồng chí quán triệt sâu sắc trên cơ sở đề cập những yêu cầu nhiệm vụ cụ thể, gắn với thực tiễn phát triển đất nước trong mỗi giai đoạn cách mạng. Đồng thời, cuốn sách đã tuyển chọn 8 bài viết của Tổng Bí thư về rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, trong đó có 4 bài được viết từ những năm 70 thế kỷ XX (1 bài viết năm 1973; 2 bài viết năm 1978 và 1 bài viết năm 1979). Đến thời điểm hiện tại, nội dung bài viết vẫn vẹn nguyên tính thời sự, mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, tính chiến đấu cao, sắc sảo về lý luận, đậm chất thực tiễn.

Phần thứ ba: Trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt. Tập hợp, chọn lọc 62 ý kiến đánh giá của các tầng lớp Nhân dân, 10 ý kiến của đại biểu Quốc hội và 24 ý kiến của các chính khách, học giả, bạn bè quốc tế. Những ý kiến tâm huyết này thể hiện sự ghi nhận, ủng hộ, niềm tin sâu sắc của người dân thuộc mọi tầng lớp, ở mọi vùng miền đối với cuộc chiến chống “giặc nội xâm” được tiến hành thường xuyên, liên tục, kiên quyết, kiên trì, bền bỉ dưới sự lãnh đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây không chỉ là nhiệm vụ, trách nhiệm của các cơ quan chuyên trách mà đã trở thành mối quan tâm chung của toàn xã hội, của mọi tầng lớp Nhân dân và đông đảo cán bộ, đảng viên. Từ đó, cho thấy tinh thần đoàn kết, thống nhất, “Tiền hô hậu ủng”, “Nhất hô bá ứng”, “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt” của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị trong ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực trong thời gian qua.

Đặc biệt, công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở nước ta đã tạo được tiếng vang, ghi dấu ấn rõ nét, được bạn bè quốc tế ghi nhận, ủng hộ và đánh giá cao. Sự ủng hộ, đồng tình đó chính là sức mạnh to lớn trong cuộc chiến “không khoan nhượng”, không được phép “chùn chân”, “mỏi gối”, chỉ có tiến không có lùi, không thể đảo ngược, không thể “chững lại”, “tuyệt đối không được chủ quan, thỏa mãn, không được bằng lòng với những kết quả đã đạt được, mà phải kiên quyết, kiên trì đẩy mạnh, tiếp tục làm với một quyết tâm cao hơn, mạnh mẽ hơn và hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới”.

II. Tầm quan trọng của việc quán triệt, học tập, tuyên truyền tác phẩm tới cán bộ, đảng viên và Nhân dân tỉnh Thanh Hóa hiện nay

Tham nhũng, tiêu cực là vấn đề của mọi thể chế, mà quốc gia dân tộc nào cũng phải đối mặt trong quá trình phát triển. Tham nhũng, tiêu cực là “giặc ở trong lòng”, thứ giặc cực kỳ nguy hiểm, không gươm, không giáo, nhưng có thể phá hỏng sự nghiệp cách mạng của đất nước nói chung cũng như của mỗi địa phương. Bởi vậy, nhận diện, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực luôn là công việc cực kỳ khó khăn, phức tạp, lâu dài.

Tiếp cận từ nội dung tác phẩm, sẽ cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân trong tỉnh nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn về tham nhũng, tiêu cực, cũng có nghĩa là “chẩn đúng bệnh”, để tiến tới bốc “đúng thuốc” chữa trị căn bệnh nguy hiểm này đang len lỏi trong đời sống chính trị của tỉnh nhà.

Đảng ta xác định tham nhũng, tiêu cực là một trong “bốn nguy cơ”, thách thức lớn, cản trở công cuộc đổi mới, gây hậu quả, tác hại to lớn cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội; không chỉ gây thất thoát nghiêm trọng tài sản công, bào mòn ngân sách Nhà nước mà còn đe dọa sự ổn định xã hội, làm băng hoại các giá trị đạo đức tốt đẹp… Nếu không kịp thời ngăn chặn, đẩy lùi, tham nhũng, tiêu cực sẽ trở thành mối đe dọa đặc biệt nghiêm trọng đối với vai trò lãnh đạo của Đảng, sự tồn vong của chế độ.

Do đó, thấm nhuần nội dung và tinh thần, giá trị tác phẩm chính là giương cao ngọn cờ đấu tranh chống “giặc nội xâm”, loại trừ nguy cơ từ bên trong, để xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị ở địa phương trong sạch vững mạnh toàn diện, ổn định và phát triển bền vững (chứ không hề là sự đấu đá nội bộ, phe cánh, hay triệt hạ lẫn nhau như các phần tử xấu, cơ hội chính trị, thế lực thù địch rêu rao, xuyên tạc, bịa đặt). Như đồng chí Tổng Bí thư đã chỉ rõ, chúng ta cần thống nhất quan điểm: “Mục tiêu của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là nhằm làm trong sạch Đảng và bộ máy nhà nước, để phát triển đất nước. Đây là cuộc đấu tranh chống “giặc nội xâm”, không phải là cuộc đấu giữa các “phe cánh” hay “đấu đá nội bộ”, như có người không hiểu hoặc cố tình xuyên tạc với động cơ sai, dụng ý xấu”. Và thực tiễn kết quả, những chuyển biến tích cực trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực những năm qua trên phạm vi cả nước và trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã cho câu trả lời xác đáng về vấn đề này.

Do đó, quán triệt, học tập, tuyên truyền tác phẩm của đồng chí Tổng Bí thư tới cán bộ, đảng viên và Nhân dân tỉnh Thanh Hóa hiện nay chính là để kiên định và nhất quán mục tiêu, quan điểm chỉ đạo, định hướng phương châm, tư tưởng hành động và các nhiệm vụ, giải pháp phòng, chống, đó là: Ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực; tạo bước chuyển biến rõ rệt để giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội; củng cố lòng tin của nhân dân; xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh; đội ngũ cán bộ, công chức kỷ cương, liêm chính. Nhân tố quyết định việc thực hiện thành công mục tiêu đó là sự lãnh đạo trực tiếp, chặt chẽ, toàn diện, thường xuyên của Đảng bộ tỉnh, của các cấp ủy, chính quyền địa phương và sự vào cuộc với quyết tâm chính trị cao, đồng sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị.

Trong những năm đổi mới vừa qua, các cấp ủy, chính quyền địa phương ở tỉnh Thanh Hóa chưa bao giờ chủ quan, trái lại, luôn đặt cảnh báo về nguy cơ và tác hại của tệ tham nhũng, tiêu cực “ở mức độ cao nhất”. Vì thế, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là quan điểm nhất quán, xuyên suốt, xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của tỉnh đặt ra; từ vị thế, uy tín của Đảng bộ, để xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, vì sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh.

Trong tình hình hiện nay, Đảng bộ, chính quyền và các tổ chức trong hệ thống chính trị ở địa phương càng phải quan tâm đẩy mạnh công tác tuyên truyền nội dung và giá trị cốt lõi của cuốn sách của Tổng Bí thư. Muốn vậy, phải tăng cường và có sự đổi mới về cách thức tuyên truyền; phát huy đầy đủ và hiệu quả hơn nữa sự giám sát của các cơ quan dân cử, vai trò của Mặt trận Tổ quốc, của nhân dân và báo chí, truyền thông trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Thông qua quán triệt, học tập, tuyên truyền để tiếp tục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và Nhân dân về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Đồng thời, gắn với công tác này là việc công khai kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực. Trong sự chỉ đạo tập trung, thống nhất, nhất quán của cấp ủy, của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tỉnh Thanh Hóa, chủ động cung cấp thông tin về những vấn đề nhạy cảm, dư luận quan tâm, góp phần định hướng tốt dư luận xã hội và thể hiện sự công khai, minh bạch trong xử lý tham nhũng, tiêu cực. Các cơ quan thông tấn, báo chí (của tỉnh, của Trung ương đóng trên địa bàn) phải tích cực vào cuộc hơn nữa, đồng hành trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; phải “nâng mình lên” trở thành một trong những công cụ không những cung cấp thông tin đúng đắn về cuộc đấu tranh trên địa bàn tỉnh, mà quan trọng trước hết thông qua tuyên truyền nội dung và giá trị cuốn sách của đồng chí Tổng Bí thư để tuyên truyền, phổ biến, giáo dục các chủ trương, quan điểm về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, chấn chỉnh, loại bỏ tư tưởng lo ngại việc đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, từ đó tạo sức mạnh, áp lực xã hội trong đấu tranh phòng, chống và chỉ đạo định hướng thông tin, tuyên truyền về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trên địa bàn.

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng và tinh thần cốt lõi trong tác phẩm của đồng chí Tổng Bí thư, cuộc đấu tranh này thời gian qua của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa đã để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, và thực sự “đã trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược”, được cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh đồng tình, ủng hộ, được Đảng ghi nhận. Kết quả đó đã khẳng định quyết tâm rất cao, nỗ lực rất lớn, nói đi đôi với làm của Đảng bộ tỉnh. Cuộc đấu tranh này không chỉ là tuyên ngôn mà đã trở thành quyết tâm chính trị, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Đảng và của đồng chí Tổng Bí thư: Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực “được tiến hành một cách kiên quyết, kiên trì, không khoan nhượng, không nương nhẹ, không làm oan, sai, không bỏ lọt tội phạm; rất nghiêm minh, nhưng cũng rất nhân văn, nhân ái, có lý, có tình”. Trên phạm vi toàn quốc và ở tỉnh, “Có thể nói, chưa bao giờ chúng ta xử lý nghiêm khắc nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm như vừa qua. Đây là điều không ai mong muốn, thậm chí rất đau xót, rất đau lòng; nhưng vì sự nghiệp chung; vì sự nghiêm minh của kỷ luật Đảng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước, sự trong sạch, vững mạnh và uy tín của Đảng, Nhà nước và ý nguyện của Nhân dân, phải làm và kiên quyết làm, làm quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới”, theo quan điểm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai và không chịu sức ép của bất kỳ cá nhân nào”.

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trên địa bàn tỉnh thời gian qua là chủ trương đúng, tạo bước chuyển thực chất, tạo sự ổn định và phát triển bền vững (chứ không kìm hãm, gây đổ vỡ đối với sự phát triển). Thực tế chứng minh, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, tăng cường chỉ số lòng tin của nhân dân xứ Thanh về “cơ đồ”, tiền đồ phát triển của tỉnh. Cuộc đấu tranh này không làm cho nội bộ mất đoàn kết, không phải cuộc đấu giữa các “phe cánh” hay “đấu đá nội bộ”, mà là: “nhằm làm trong sạch Đảng và bộ máy Nhà nước, để phát triển”; là để “trị bệnh cứu người”, “kỷ luật một vài người để cứu muôn người, truy tố một vụ để cảnh tỉnh cả một vùng, một lĩnh vực; từ đó để cảnh báo, răn đe, giáo dục, phòng ngừa là chính”, không chỉ nhằm làm trong sạch đội ngũ, tăng cường năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực lãnh đạo của chính quyền, bảo vệ sự lành mạnh trong quan hệ xã hội, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Việc quán triệt, học tập, tuyên truyền tác phẩm tới cán bộ, đảng viên và Nhân dân tỉnh Thanh Hóa hiện nay chính là sự khẳng định quan điểm: “đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không làm nản chí, chùn bước, sợ sai không dám làm của cán bộ, đảng viên, mà chỉ làm chùn bước những ai có động cơ không trong sáng, đã trót “nhúng chàm” và những người không nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, thiếu bản lĩnh, thiếu kiến thức và kinh nghiệm” – như Tổng Bí thư đã chỉ ra.

Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mà trọng tâm là phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống tức là trị tận gốc của tham nhũng. Đối với các cấp của hệ thống chính trị ở tỉnh Thanh Hóa, quán triệt sâu sắc nội dung và giá trị tác phẩm của đồng chí Tổng Bí thư, đòi hỏi trong thời gian tới các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, đặc biệt là người đứng đầu phải xác định công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, khó khăn, phức tạp, nhưng hết sức quan trọng. Phải kiên quyết, kiên trì và làm ngày càng bài bản, nhuần nhuyễn hơn. Phải thấy rõ tính quan trọng và trách nhiệm trực tiếp của các cấp ủy và các cơ quan chức năng (trực tiếp là Ban Chỉ đạo cấp tỉnh) trong công tác này. Chỉ đạo quyết liệt, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, hiệu quả hơn nữa trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở địa phương, cơ sở; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc (“tham nhũng vặt”), kiên quyết loại khỏi bộ máy những cán bộ hư hỏng, tha hóa, biến chất, bất kể họ là ai, ở cương vị công tác nào. Kịp thời biểu dương những cán bộ, đảng viên gương mẫu. Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị ở địa phương, vậy nên phải huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Trong quá trình đó, tác phẩm “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” luôn là “cẩm nang”, mang giá trị soi sáng cho cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện nay.

Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhìn từ tác phẩm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thực tiễn Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa

(PGS, TS Lê Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh)

Những ngày đầu Xuân Quý Mão 2023, cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được ra mắt vào đúng dịp kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là sự kiện có ý nghĩa chính trị hết sức to lớn thể hiện sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, toàn diện và đầy sức thuyết phục của đồng chí Tổng Bí thư, được rút ra từ kinh nghiệm thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo và cho thấy tầm nhìn của đồng chí Tổng Bí thư về các vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cách đây hơn 50 năm, góp phần làm sáng rõ bước phát triển trong tư duy lý luận của Đảng về công tác xây dựng Đảng nói chung, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nói riêng.

Đọc kỹ tám bài viết của Tổng Bí thư từ năm 1973 đến năm 1990 cho thấy cái “Tầm”, “Tâm” và “Tài” của người đảng viên cộng sản suốt đời vì Nước, vì Dân. Bài đầu tiên có tiêu đề “Bệnh sợ trách nhiệm”, đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 11/1973; bút danh Người xây dựng. Ngay câu mở đầu, tác giả bài viết đã trích dẫn câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ai sợ phụ trách và không có sáng kiến thì không phải người lãnh đạo[1].

Tác giả đã chỉ rõ căn bệnh sợ trách nhiệm và những biểu hiện của nó: Nhiệm vụ trước mắt đòi hỏi mọi người phải có tinh thần trách nhiệm rất cao, nhưng hiện nay trong cán bộ, đảng viên ta còn có những đồng chí sợ trách nhiệm.

Biểu hiện của bệnh sợ trách nhiệm là: Người sợ trách nhiệm thường làm việc một cách cầm chừng cho “đủ bổn phận”, cốt sao không phạm phải khuyết điểm gì lớn. Vì luôn luôn lo sợ phải chịu trách nhiệm về những việc sẽ xảy ra, cho nên không muốn cải tiến công tác, không dám mạnh dạn thay đổi những cái không hợp lý, chỉ làm theo nếp cũ^[2].

Người sợ trách nhiệm thường rụt rè, do dự trong khi giải quyết công việc, không phát biểu rõ ràng, dứt khoát ý kiến riêng của mình, không dám quyết đoán những việc thuộc phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của mình. Vì muốn trốn tránh trách nhiệm cá nhân của mình, các đồng chí này thường vin vào lý do chưa có chỉ thị của cấp trên để ỷ lại và chờ đợi một cách thụ động.

Người sợ trách nhiệm cũng thường lấy lý do làm việc tập thể, tôn trọng tập thể để dựa dẫm vào tập thể.

Người sợ trách nhiệm còn ngại “va chạm” trong quan hệ với các đồng chí trong đơn vị, với cấp trên và cả với cấp dưới^[3].

Hậu quả có bệnh sợ trách nhiệm là: một trở ngại cho công tác của Đảng và Nhà nước, làm cho công việc bị trì trệ, dậm chân tại chỗ, làm cho những nhân tố mới không phát huy được, những khuyết điểm và nhược điểm không được khắc phục kịp thời và làm cho trình độ, năng lực công tác của cán bộ chậm được nâng cao^[4].

Trong bài viết này, cái “Tầm” của người lãnh đạo được thể hiện rất rõ, ngay từ năm 1973 tức là khi đó mới 29 tuổi đời mà Tổng Bí thư tương lai của Đảng đã trích dẫn câu nói của Đimitơrốp: Người cán bộ phải có khả năng độc lập quyết định phương hướng trong mọi hoàn cảnh và không sợ chịu trách nhiệm về những quyết định của mình. Người nào sợ trách nhiệm không phải là một người lãnh đạo^[5].

Từ việc chỉ ra bệnh sợ trách nhiệm, tác giả cũng chi rõ: Nguồn gốc chủ yếu của bệnh sợ trách nhiệm là chủ nghĩa cá nhân. Chính vì luôn luôn tính toán cho lợi ích cá nhân, bo bo “bảo vệ” lấy cái cá nhân của mình mà mất cả dũng khí đấu tranh, thiếu hẳn “tinh thần trách nhiệm nghiêm túc, tính kiên quyết, tính nguyên tắc trong khi giải quyết các vấn đề”^[6], không dám đương đầu trước khó khăn, không dám nghĩ, không dám làm, chỉ tránh khó ngại phiền. Vì vậy, khắc phục bệnh sợ trách nhiệm trước hết là phải chống chủ nghĩa cá nhân, nâng cao tinh thần cách mạng của cán bộ, đảng viên, làm cho mỗi người đều có tinh thần xả thân vì sự nghiệp cách mạng, đều thật sự “trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”^[7] như Hồ Chủ tịch đã dạy^[8].

Bài “Của công, của riêng” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số tháng 6/1978 đã cho thấy những trăn trở, tâm huyết của Tổng Bí thư đối với tài sản tập thể: Là những chiến sĩ tiên phong đấu tranh cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, hơn ai hết, cán bộ, đảng viên càng phải gương mẫu giữ gìn, bảo vệ của công, thật sự cần kiệm liêm chính, không xâm phạm tài sản của Nhà nước, của nhân dân. Tôn trọng, giữ gìn, bảo vệ của công là trách nhiệm lớn lao, là phẩm chất cao quý của mỗi cán bộ, đảng viên^[9].

Nếu cậy mình có chút ít công lao đối với tập thể, đối với cách mạng, tự cho phép mình xà xẻo, sử dụng trái phép của công, là tự mình bôi nhọ thanh danh, uy tín của mình^[10].

Đáng tiếc là đến nay, trong đội ngũ chúng ta vẫn có những cán bộ, đảng viên, kể cả một số cán bộ, đảng viên giữ những cương vị phụ trách trong các cơ quan của Đảng và Nhà nước, chưa nêu cao ý thức tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ của công, thậm chí còn có những hành vi tham ô, chiếm dụng của công. Lợi dụng cương vị, quyền hạn của mình, họ tìm mọi “mưu ma chước qủy” để sử dụng nhập nhằng, bừa bãi của công, xoay xở, bòn vét của công, chiếm của công làm của riêng. Họ bày đặt ra lễ nghi này, thủ tục nọ để phô trương hình thức, chè chén, “liên hoan”, hoặc có khi “mượn gió bẻ măng” tạo cơ hội để “chấm mút” tiền của của nhân dân, của tập thể. Quen thân nhau, họ “móc ngoặc” trao đổi cho nhau hàng hóa, vật tư của Nhà nước, của tập thể theo kiểu “ông mất chân giò, bà thò chai rượu” để “giúp” nhau thỏa mãn những yêu cầu riêng, lợi ích riêng. Họ ngấm ngầm hoặc công khai bớt xén nguyên liệu, của cải của Nhà nước, tuồn hàng hóa từ trong kho của Nhà nước, của tập thể ra ngoài, tiếp tay cho bọn buôn gian, bán lậu, làm ăn phi pháp. Họ đua nhau “vặt lông”, “làm thịt” những thứ hàng chiến lợi phẩm, chiếm làm của riêng những tài sản mà nhân dân và bộ đội ta phải đổ bao nhiêu mồ hôi, xương máu mới giành được. Có những người lợi dụng sơ hở trong công tác quản lý của Nhà nước, ăn cắp của công, xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa một cách trắng trợn. Thôi thì “sống chết mặc bay”, miễn sao lợi dụng của công đắp điếm cho mình càng được nhiều càng tốt (!).

Đó là chưa kể một số người sống theo phương châm “của người bồ tát của ta lạt buộc”, thu vén các thứ cho riêng mình, nhưng thờ ơ, vô trách nhiệm trong việc giữ gìn, bảo vệ tài sản chung, làm hư hỏng, mất mát, hoặc sử dụng một cách vô tội vạ tài sản chung, gây lãng phí rất nghiêm trọng.

Không nói chúng ta cũng biết, đó là những hành động mang nặng chủ nghĩa cá nhân, rất xấu, rất đáng chê trách. Ở những mức độ khác nhau, những hành động đó đều là xâm phạm đến thành quả lao động của nhân dân, là phung phí mồ hôi và cả xương máu của những người đã sản xuất ra và bảo vệ của cải vật chất của xã hội, làm ảnh hưởng xấu đến bước phát triển của đất nước, đến việc cải thiện đời sống của nhân dân. Những hành động đó biểu hiện sự sa sút về mặt phẩm chất cách mạng, nêu gương xấu trước quần chúng, làm cho quần chúng chê trách, oán ghét^[11].

Từ việc chỉ rõ những hành vi tham ô, chiếm dụng của công của một bộ phận cán bộ, đảng viên, tác giả bài viết đã vạch rõ nguyên nhân: có người do nhận thức mơ hồ, do thiếu tình cảm cách mạng trong sáng và sâu sắc đối với nhân dân, với Tổ quốc, nhưng có lẽ chủ yếu là do mắc vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ. Sống trong điều kiện mới, có chút ít quyền hành trong tay, họ sinh ra kiêu ngạo, xa xỉ, tham ô, lãng phí. Họ bị lối sống ích kỷ lôi kéo, trói buộc, thường chỉ nghĩ đến mình, chỉ vì mình, coi lợi ích của mình nặng hơn lợi ích chung. Đảng ta, nhân dân ta rất trân trọng và ghi nhận công lao, thành tích của họ, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi họ phải tiếp tục rèn luyện giữ vững phẩm chất cao quý của mình, nêu gương tốt trước quần chúng để bảo vệ uy tín của Đảng, củng cố mối liên hệ tốt đẹp giữa Đảng và quần chúng^[12].

Bài “Móc ngoặc” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số tháng 8/1978 được mở đầu với cách diễn giải rất hóm hỉnh nhưng thâm thúy: “Móc” ghép với “ngoặc” thành từ “móc ngoặc” để diễn tả một cách có hình ảnh hành động của một số người thông đồng, móc nối với nhau ăn cắp hoặc sử dụng nhập nhằng tài sản của Nhà nước, của tập thể, lợi dụng lẫn nhau làm sai phép nước để mưu lợi ích cá nhân – dùng từ như vậy quả là đạt, là thâm thuý và hóm hỉnh. Đã móc rồi lại còn ngoặc nữa, mối quan hệ mới ràng buộc chặt chẽ làm sao!^[13]

Sau khi điểm qua các hiện tượng “móc ngoặc” đang diễn ra, tác giả bài viết nêu rõ: Cũng có người biết móc ngoặc là sai, là vi phạm chế độ, nguyên tắc quản lý của Nhà nước, nhưng vì thấy có người khác làm nhất thời “có lợi”, cho nên… “cũng liều nhắm mắt đưa chân”… Thế rồi, trót lọt được một lần, lần sau họ lại làm tiếp và cho mình là con người “khôn ngoan” biết cách sống. Có phút giây nào đó giật mình nghĩ lại thì âu cũng chỉ là cơn gió thoảng qua giữa mênh mông trời đất!^[14].

Đảng ta, nhân dân ta đã nhiều lần lên án và phê phán thói tệ móc ngoặc nhưng hậu quả thật đáng buồn: Điều đáng nói là, hiện tượng móc ngoặc hiện nay không phải là cá biệt hay lẻ tẻ. Nó đã xảy ra ở nhiều nơi, nhiều ngành, cả trong một số cán bộ phụ trách. Nhưng một số người lãnh đạo vẫn bàng quan, vô trách nhiệm hoặc bị một số người cấp dưới nịnh hót, mua chuộc, đã buông lỏng, làm ngơ, thậm chí bao che cho những hành vi móc ngoặc. Tình trạng “há miệng mắc quai”, “rút dây sợ động rừng” đã trói buộc một số người, làm cho việc chấp hành kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước không nghiêm, không triệt để^[15].

Giải pháp mà tác giả đưa ra là: Chỉ cần mọi cấp, mọi ngành, mọi cán bộ, đảng viên, trước hết là những người lãnh đạo, thật sự bắt tay vào thực hiện, thực hiện nghiêm chỉnh, kiên quyết, triệt để; thực hiện không hề có chữ “nhưng” nào đi kèm, thì chúng ta sẽ chặn đứng được hiện tượng móc ngoặc, sẽ quét sạch được những con “sâu mọt” muốn đục khoét tài sản của Nhà nước, những “con sâu bỏ rầu nồi canh” làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của đội ngũ chúng ta^[16].

Bài “Tình đồng chí” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số tháng 10/1979; bút danh Trọng Nghĩa lại thấm đượm tinh thần cách mạng cao cả: Tình đồng chí là tình bạn chiến đấu của những người chiến sĩ cách mạng giác ngộ lý tưởng cộng sản, có cùng chí hướng đấu tranh và được thử thách trong quá trình đấu tranh cách mạng. Nó tồn tại và phát triển qua tất cả các thời kỳ, và trở thành một trong những truyền thống quý báu của Đảng, là vật bảo đảm quan trọng cho sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, tạo ra sức mạnh vô địch của Đảng^[17].

Tác giả bải viết đã đưa ra cơ sở của tình đồng chí giữa những người cộng sản được xây dựng trên cơ sở thế giới quan và nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa; trên cơ sở những nguyên tắc tư tưởng và tổ chức của Đảng Cộng sản; là tình thương yêu trong sáng, chân thành, tôn trọng, quan tâm, thông cảm lẫn nhau, khiêm tốn, nhường nhịn nhau thì tác giả cũng chỉ rõ: trong Đảng ta có những hiện tượng cán bộ, đảng viên đối xử với nhau không theo tình đồng chí, xúc phạm sự thiêng liêng, cao đẹp của tình đồng chí^[18].

Bên cạnh việc chỉ rõ những hiện tượng: kèn cựa, bon chen, tranh giành địa vị, quyền lợi với đồng chí… hoặc mưu tính lợi ích cá nhân, có thái độ không thẳng thắn, trung thực, không dám đấu tranh chống những khuyết điểm, sai lầm của đồng chí mình, có khi còn kéo bè, kéo cánh, bênh che, dung túng cho nhau, làm cho việc thi hành kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước không nghiêm túc^[19].

Tác giả bài viết nhấn mạnh: Sự yêu thương đồng chí của những người cộng sản không có nghĩa là bao che, tha thứ lỗi lầm, khuyết điểm của đồng chí mình; trái lại, người cộng sản thường xuyên giúp đỡ đồng chí mình giữ vững phẩm chất cách mạng và nâng cao không ngừng trình độ hiểu biết và năng lực công tác. Với vũ khí tự phê bình và phê bình, người cộng sản bình tĩnh soi xét kỹ mình, đồng thời thật sự chân thành chỉ ra cho đồng chí mình những khuyết điểm, thiếu sót với tình thương yêu đồng chí thật sự, để giúp đồng chí mình sửa chữa và tiến bộ, không đao to, búa lớn, dìm dập đồng chí, nhưng cũng không dung túng, bao che khuyết điểm của đồng chí mình. Nếu nể nang, né tránh, hoặc vì lý do nào đó mà không nghiêm khắc với khuyết điểm của đồng chí mình là làm hại đồng chí mình, đẩy đồng chí mình vào sự sa ngã và tội lỗi; như thế không phải là thương yêu đồng chí một cách đúng đắn. Trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền, cán bộ, đảng viên rất dễ mắc vào quan liêu, mệnh lệnh, xa rời thực tế, xa rời quần chúng (là những thứ làm xói mòn bản chất cách mạng của cán bộ, đảng viên thoái hóa, hư hỏng). Nếu những người cộng sản không sáng suốt, trung thực, không thẳng thắn vạch ra và giúp đỡ đồng chí mình sửa chữa những khuyết điểm, sai lầm thì làm sao có thể giúp đồng chí mình giữ được phẩm chất của người cộng sản?^[20].

Bài “Chức vụ và uy tín” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 02/1984; bút danh Trọng Nghĩa nêu rõ: Thông thường, bất cứ người lãnh đạo nào cũng phải có một uy tín nhất định; chức vụ càng cao thì uy tín càng lớn. Bởi vì không có uy tín thì không thể lãnh đạo, thuyết phục và tập hợp người khác được. Uy tín là điều kiện bảo đảm hiệu quả công tác của người lãnh đạo. Người lãnh đạo không có uy tín thì nói chẳng ai nghe, làm chẳng nên trò trống gì. Vả chăng, khi tập thể và cấp trên giao cho người nào đó một chức vụ nào đó tức là đã căn cứ vào phẩm chất, năng lực và uy tín của anh ta rồi. Không có uy tín, làm sao anh ta có thể được cất nhắc và đề bạt?

Nhưng dĩ nhiên sự đời không đơn giản như vậy. Không phải hễ cứ có chức vụ là đã có uy tín, càng không phải đã có uy tín đầy đủ. Uy tín, theo đúng nghĩa chân chính của nó là sự tín nhiệm mà người đó có được bằng chính phẩm chất và tài năng của mình. Chức vụ không đẻ ra uy tín, không quyết định uy tín. Uy tín không phải bao giờ cũng tỷ lệ thuận với chức vụ. Thực tế đã chẳng có những người ở cương vị khá cao, thậm chí rất cao nhưng lại không có uy tín hoặc uy tín quá thấp đó sao? Ở nơi này nơi nọ, đã chẳng có những “thủ trưởng” nói mà quần chúng và cấp dưới không muốn nghe, thậm chí còn bị quần chúng chê trách, muốn “tẩy chay” đó sao?

Rõ ràng, giữa chức vụ và uy tín tuy có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nương tựa vào nhau, nhưng không phải là một. Theo ý nghĩa nào đó, có thể hiểu mối quan hệ giữa chức vụ và uy tín như mối quan hệ giữa hình thức và nội dung. Chức vụ là hình thức, còn uy tín là nội dung. Chức vụ là điều kiện khách quan để củng cố và nâng cao uy tín, trong khi uy tín là cái quyết định sự tồn tại của chức vụ. Nếu uy tín mất đi thì theo quy luật thông thường, chức vụ trước sau cũng sẽ mất theo.

Trong thực tế cũng có những trường hợp một người nào đó ở tập thể này thì có uy tín, nhưng khi chuyển sang tập thể khác lại không có uy tín, hoặc ngược lại. Ngay trong một đơn vị, người lãnh đạo có thể có uy tín cao với một số người này nhưng lại không có uy tín như thế với số người khác. Điều đó chứng tỏ cách xem xét, đánh giá của những người chung quanh, cũng như môi trường công tác và đặc điểm của mỗi tập thể cũng có ảnh hưởng đến việc xây dựng uy tín của một người. Ví dụ như, một người lãnh đạo vốn có phẩm chất tốt, có năng lực chuyên môn giỏi, lại phụ trách một tập thể tốt, đoàn kết nhất trí thì dễ phát huy tác dụng và do đó dễ có uy tín hơn là phải phụ trách một đơn vị mà nội bộ có nhiều vấn đề phức tạp. Nhưng dù sao môi trường công tác cũng chỉ là hoàn cảnh khách quan góp phần thử thách và kiểm nghiệm uy tín của một người, chứ không phải là cái quyết định uy tín^[21].

Trong nhiều nghị quyết, Đảng ta đã khẳng định mạnh mẽ rằng cần phải kiên quyết thi hành kỷ luật những cán bộ, đảng viên làm bậy, phải thay đổi những cán bộ, đảng viên không có đủ những yêu cầu về phẩm chất và năng lực đảm đương trách nhiệm được giao, không còn uy tín trước quần chúng. Nhưng đáng tiếc là cho đến nay, tư tưởng đó của Đảng và cũng là nguyện vọng của đông đảo đảng viên và Nhân dân vẫn chưa được quán triệt một cách sâu sắc và triệt để; trong thực tế vẫn còn không ít những người không xứng đáng nắm giữ những chức vụ khá quan trọng trong các tổ chức đảng, các cơ quan quản lý kinh tế và các tổ chức xã hội khác. Vì sao như vậy? Đó chẳng phải vì cái gì khác ngoài sự nể nang và sự bao che, sự thiếu phê bình và tự phê bình. Chính sự nể nang, sự bao che, sự thiếu phê bình và tự phê bình đang là một trở ngại lớn trên con đường củng cố và kiện toàn đội ngũ cán bộ của chúng ta^[22].

Bài “Làm xiếc” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 06/1985; bút danh Trọng Nghĩa đã lên án tệ “làm xiếc” được dùng để ám chỉ và phê phán những việc làm có tính xảo thuật và mánh khóe vì lợi ích cá nhân, lợi ích cục bộ của một số người, một số cơ quan, đơn vị^[23].

Hậu quả của tệ “làm xiếc” là: Nó đang gây ra biết bao tai hại cho đời sống kinh tế, xã hội ta, cho thuần phong mỹ tục của nhân dân ta, cho nền đạo đức mới, văn hóa mới của chúng ta. Nó làm hư hỏng không ít cán bộ, đảng viên ta^[24].

Bài “Một sự thật nhức nhối” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 10/1987, bút danh Trọng Nghĩa đã lên án tệ lãng phí: Điều đáng nói là có những cán bộ cấp cao cũng phạm vào xa hoa, lãng phí. Tác giả nhấn mạnh: Chúng ta không phản đối việc ăn ngon, mặc đẹp, ở rộng, đầy đủ tiện nghi, đi lại thuận tiện, dễ dàng; không bác bỏ cuộc sống sang trọng, đàng hoàng do thu nhập chính đáng bằng lao động của mỗi người đem lại; không đố kỵ với những người có điều kiện sống khá giả. Trái lại, sống sung sướng, hạnh phúc trong công bằng là mục đích của chủ nghĩa xã hội; chúng ta phấn đấu hy sinh là cốt làm cho cuộc sống của mỗi người, mỗi gia đình ngày càng được sung sướng hơn, hạnh phúc hơn. Nhưng chúng ta không thể đồng tình với những lối sống quá cầu kỳ, hợm hĩnh, quá cách biệt, xa lạ với đời sống chung của mọi người lao động, không phù hợp với hoàn cảnh hiện tại của đất nước. Đồng thời, chúng ta kiên quyết lên án những hành vi lợi dụng chức quyền tham ô, ăn cắp của công, làm lãng phí nghiêm trọng tài sản của Nhà nước và của tập thể để có cuộc sống xa hoa, phè phỡn. Mọi sự tiêu dùng lãng phí, xa xỉ không hề làm tăng thêm danh giá cho cơ quan hay cá nhân người nào. Trái lại, nó gây ra không biết bao nhiêu tốn kém, ảnh hưởng đến nền kinh tế – tài chính của nước ta, tạo ra một lối sống không lành mạnh trong xã hội ta, làm hư hỏng nhiều cán bộ, đảng viên và góp phần tạo ra sự cách biệt giữa cán bộ và quần chúng, làm giảm sút lòng tin của quần chúng đối với Đảng^[25].

Bài “Cái làm nên uy tín đảng viên” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 02/1990 đã chỉ rõ thực trạng: Thế mà những năm gần đây, hình ảnh người cộng sản dường như không còn sức hấp dẫn, dường như đã bị phai mờ. Đối với lớp người lớn tuổi đã từng chiến đấu hy sinh hoặc đã từng sống những tháng năm khắc nghiệt của cuộc đấu tranh quyết liệt, hình ảnh người cộng sản dường như chỉ còn là một vầng hào quang, một ký ức hoặc một giấc mơ đẹp. Đối với những thanh thiếu niên mới lớn, hình ảnh người cộng sản dường như quá xa xôi, lạ lẫm. Người ta truyền nhau câu cửa miệng: “đảng viên nhan nhản, cộng sản hiếm hoi”^[26].

Trong giai đoạn hiện nay, cái quan trọng nhất thể hiện được vai trò tiên phong, gương mẫu của đảng viên, làm nên uy tín đảng viên, gắn với Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa là những vấn đề sau:

Một là, đảng viên phải có thái độ đúng đắn, tích cực đối với công cuộc đổi mới, đi đầu thực hiện đổi mới, kiên định lập trường cách mạng của giai cấp công nhân, trung thành với lý tưởng cộng sản, đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, vững vàng, không dao động trước bất kỳ khó khăn, thử thách nào.

Hai là, đảng viên phải có kiến thức, có năng lực thực hiện công cuộc đổi mới.

Ba là, đảng viên phải nỗ lực phấn đấu làm hết sức mình, bằng lao động sáng tạo và có chất lượng cao của mình, góp phần xóa bỏ nghèo nàn lạc hậu, làm giàu cho đất nước, cho nhân dân, trong đó có bản thân.

Những người lợi dụng chức quyền để kiếm chác, tham nhũng, bóc lột thì dù mang danh đảng viên, thực chất họ không còn là đảng viên. Họ còn ở trong Đảng chẳng qua là vì tổ chức đảng nơi họ sinh hoạt đã kém đấu tranh, xuê xoa, nể nang hoặc vì sự vô nguyên tắc nào đó. Và chừng nào còn như vậy thì sự trong sạch và uy tín của Đảng không tránh khỏi bị phá hoại.

Bốn là, đảng viên phải có quan hệ tốt với quần chúng.

Năm là, đảng viên phải có ý thức tổ chức kỷ luật, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất của Đảng trên cơ sở thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng.

Có thể thấy rằng sau khi đọc những bài viết của Tổng Bí thư cách đây 50 năm, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn quan tâm đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Bên cạnh đó, cuốn sách cho thấy sự nhất quán giữa nói đi đôi với làm; sự kiên trì, đấu tranh không ngừng, không nghỉ; sự thống nhất giữa ý chí và hành động; đối xử với đồng chí, đồng đội rất thân ái, nhân hậu; khi đấu tranh với tham nhũng, tiêu cực thì rất quyết liệt nhưng khi phải xử lý kỷ luật những tổ chức, cá nhân có vi phạm cũng hết sức nhân văn, nhân nghĩa, nhân ái, nhân tình với mục tiêu xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ngày càng thêm trong sạch, vững mạnh.

Với việc mở rộng nội dung và phạm vi ra toàn hệ thống chính trị, thể chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh cũng trở nên toàn diện và đồng bộ hơn. Cùng với các quy định của Đảng, chúng ta còn có hệ thống pháp luật của Nhà nước đang từng bước được hoàn thiện, nhất là pháp luật về cán bộ, công chức; về thi đua khen thưởng; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; khuyến khích, bảo vệ những người dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm với động cơ trong sáng, vì lợi ích chung…

Thứ nhất, phải nhận thức thật đầy đủ và sâu sắc mục đích, ý nghĩa, yêu cầu, nội dung của cuốn sách, nắm vững những tư tưởng chỉ đạo, những công việc phải làm, trên cơ sở đó có sự thống nhất cao về ý chí, quyết tâm, thấy đầy đủ trách nhiệm của mình để gương mẫu, tự giác thực hiện và chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Thứ hai, khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động, chương trình học tập, quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII và các nghị quyết hội nghị Trung ương phù hợp với điều kiện cụ thể của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa. Phải làm rất nghiêm túc, thiết thực; có sự phân công trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể, rõ ràng, chặt chẽ; tránh hời hợt, hình thức.

Thứ ba, phải thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp một cách đồng bộ, toàn diện, đồng thời có trọng tâm, trọng điểm; bao gồm cả việc thực hiện 10 nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, các quy định khác của Đảng và pháp luật của Nhà nước; kết hợp chặt chẽ giữa “xây và chống”, “chống và xây”.

Thứ tư, mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đặc biệt là người đứng đầu, người chủ trì phải gương mẫu, tự giác làm trước. Việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình cần được chuẩn bị thật chu đáo, chỉ đạo tỉ mỉ, chặt chẽ; tiến hành nghiêm túc, thận trọng; làm đến đâu chắc đến đó, đạt kết quả cụ thể, thực chất. Hết sức tránh làm lướt, làm qua loa, hình thức, chiếu lệ. Khắc phục tình trạng xuê xoa, nể nang, thậm chí biến cuộc họp tự phê bình và phê bình thành nơi vuốt ve, ca tụng lẫn nhau; đồng thời cũng ngăn chặn, tránh tình trạng lợi dụng dịp này để “đấu đá”, “hạ bệ” nhau với những động cơ không trong sáng. Nghiêm khắc xử lý những trường hợp trù dập phê bình và vu cáo người khác.

Thứ năm, phải đặt việc thực hiện xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tổng thể thực hiện các nghị quyết khác của Trung ương, của Quốc hội, của Chính phủ…, nói rộng ra là trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị thường xuyên của cả hệ thống chính trị, bảo đảm thúc đẩy việc hoàn thành các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững ổn định chính trị, quốc phòng, an ninh, đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại,… chứ không phải “đóng cửa” để chỉnh đốn Đảng.

Xây dựng, chỉnh đốn Đảng là để làm cho Đảng ta ngày càng mạnh hơn; cán bộ, đảng viên gương mẫu hơn; tổ chức đảng có sức chiến đấu cao hơn; đoàn kết nội bộ tốt hơn; gắn bó với nhân dân mật thiết hơn; thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ chính trị đạt kết quả cao hơn; chứ không phải ngược lại.

Tiếp thu tinh thần trong cuốn sách của Tổng Bí thư, Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa vững tin về sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, phục vụ cho lợi ích chính đáng của Nhân dân chính là mong muốn mà Đảng ta theo đuổi vì Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

[1] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.465.

[2] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.466.

[3] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.467.

[4] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.468.

[5] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.469.

[6] Lê Duẩn: “Mấy vấn đề về cán bộ và về tổ chức trong cách mạng xã hội chủ nghĩa”Tlđd.

[7] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.14, tr.435 (B.T).

[8] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.469-470.

[9] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.473.

[10] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.473.

[11] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.474-475.

[12] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.476.

[13] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.477.

[14] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.481.

[15] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.482.

[16] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.482.

[17] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr. 486.

[18] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.489.

[19] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.490.

[20] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.488-489.

[21] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.491-493.

[22] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.496-497.

[23] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.498.

[24] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.502-503.

[25] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.509.

[26] Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, H.2023, tr.511.

Vận dụng giá trị cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Thanh Hóa giai đoạn hiện nay

(Bùi Anh Linh, Phó Trưởng Ban Thường trực, Ban Nội chính Tỉnh ủy Thanh Hóa)

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng phòng, chống tham ô, tham nhũng trong Đảng, Nhà nước. Người cho rằng đó là “những căn bệnh nguy hiểm”, “là giặc nội xâm”, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, mà còn làm suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; làm suy yếu bộ máy của Đảng, Nhà nước; gây mất lòng tin của quần chúng Nhân dân. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là “một cuộc đấu tranh gay go giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái cũ và cái mới, giữa đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và kẻ địch là tệ tham ô, lãng phí, quan liêu”, phải được tiến hành thường xuyên, kiên quyết, kiên trì, bền bỉ, nhằm xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Trong những năm qua, đặc biệt là từ năm 2013, khi Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng được thành lập, trực thuộc Bộ Chính trị, do đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng được tiến hành ráo riết, quyết liệt, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” và để công tác phòng, chống tham nhũng đi vào chiều sâu, gắn kết đồng bộ giữa phòng và chống, từ tháng 9/2021, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng được Bộ Chính trị quyết định bổ sung chức năng, nhiệm vụ là phòng, chống tiêu cực, mà trọng tâm là chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên. Do đó, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTNTC) những năm gần đây có bước tiến mạnh, đột phá, đạt nhiều kết quả rất quan trọng, toàn diện, rõ rệt, để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định “công tác PCTNTC đã trở thành xu thế không thể đảo ngược”, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, hưởng ứng, đánh giá cao[1], cộng đồng quốc tế ghi nhận[2], góp phần quan trọng vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, giữ vững ổn định chính trị và phát triển kinh tế – xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, nâng cao vị thế, uy tín của nước ta trên trường quốc tế.

Đạt được những kết quả, thành tựu to lớn đó có nhiều nguyên nhân, trước hết đó là sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời, với quyết tâm chính trị cao của Đảng và Nhà nước trong đấu tranh PCTNTC, mà trực tiếp, thường xuyên là sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTNTC; sự nỗ lực, cố gắng, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng của các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTNTC, nhất là giữa các cơ quan kiểm tra, nội chính của Đảng, thanh tra, kiểm toán và các cơ quan tiến hành tố tụng ở Trung ương, địa phương; bên cạnh đó là sự kế thừa, tiếp nối, kiên trì, liên tục quá trình đấu tranh PCTNTC qua nhiều nhiệm kỳ; sự đồng lòng, nhất trí của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của báo chí, truyền thông và toàn xã hội, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong PCTNTC… Một trong những nguyên nhân sâu xa có tính căn bản, xuyên suốt đó chính là sự gương mẫu, giữ gìn, nói đi đôi với làm và làm đi đôi với nói, sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, toàn diện và đầy sức thuyết phục của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng ban Chỉ đạo đối với công tác PCTNTC.

Trên cơ sở nghiên cứu, hệ thống hóa sự chỉ đạo xuyên suốt, nhất quán của đồng chí Tổng Bí thư với tầm nhìn chiến lược, thể hiện tâm huyết suốt đời vì sự nghiệp xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh, ngày 2/2/2023, Ban Nội chính Trung ương đã tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của Tổng Bí thư. Cuốn sách là minh chứng về bước phát triển mới trong tư duy lý luận của Đảng ta, thể hiện sự kiên định và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác PCTNTC. Đồng thời, cuốn sách còn là cẩm nang gợi mở, định hướng và đưa ra nhiều giải pháp có giá trị lý luận và thực tiễn thiết thực, quan trọng đối với công tác PCTNTC hiện nay. Dó đó, việc nghiên cứu, vận dụng giá trị cuốn sách của đồng chí Tổng Bí thư trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác đấu tranh PCTNTC trong giai đoạn hiện nay ở tỉnh Thanh Hóa là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu thông qua các nhóm nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, phải tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, học tập, nghiên cứu Cuốn sách của đồng chí Tổng Bí thư để thấy rõ giá trị về tư duy lý luận được đúc kết từ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTNTC của Đảng ta, gắn với việc đẩy mạnh, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về PCTNTC; chú trọng xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân.

Đây là nhiệm vụ không mới, nhưng rất quan trọng; bởi tuyên truyền, giáo dục là một trong những biện pháp căn bản để nâng cao nhận thức một cách đầy đủ, sâu sắc về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác đấu tranh PCTNTC; về tinh thần, ý thức, đạo đức, xây dựng liêm chính, chống tha hóa, biến chất để từ đó có quyết tâm chính trị cao, đề ra biện pháp đúng và trúng; phải biến quyết tâm chính trị thành hành động thực tế của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân, trước hết là sự gương mẫu, quyết liệt, nói đi đôi với làm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, tổ chức, đơn vị, vì tham nhũng, tiêu cực thường diễn ra trong nội bộ, do người có chức, có quyền thực hiện. PCTNTC là cuộc đấu tranh ngay trong chính bản thân mỗi con người, trong mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương liên quan đến lợi ích, chức vụ, danh vọng, uy tín của tổ chức, cá nhân. Vì vậy, phải có thái độ thật kiên quyết, kiên trì, liên tục, bền bỉ, “không nghỉ”, “không ngừng” ở tất cả các cấp, các ngành, các lĩnh vực; thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự; với những bước đi vững chắc, tích cực, chủ động và có trọng tâm, trọng điểm. Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về những yếu kém, sai phạm về tham nhũng, tiêu cực trong tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương mình. Người được giao chức vụ, quyền hạn phải không ngừng tu dưỡng, rèn luyện, thường xuyên tự soi, tự sửa đồng thời phải tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn. Mọi quyền lực phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế; quyền lực phải được ràng buộc bằng trách nhiệm; quyền lực đến đâu trách nhiệm đến đó, quyền lực càng cao trách nhiệm càng lớn như Tổng Bí thư đã từng nói phải “nhốt” quyền lực vào trong “lồng” cơ chế; bất kể ai lạm dụng, lợi dụng quyền lực để trục lợi đều phải bị xử lý.

Do đó, phải quán triệt, tuyên truyền, giáo dục sâu rộng các mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp, quy định của Đảng và Nhà nước về PCTNTC; về sự nguy hại của tham nhũng, tiêu cực với những hình thức thiết thực, hiệu quả, phù hợp với từng nhóm đối tượng; đồng thời, phải kiên trì giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về đức tính liêm khiết, chính trực; xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực để mọi cán bộ, đảng viên phải ghi nhớ sâu sắc lời căn dặn của Bác Hồ rằng: Đảng ta là đảng cầm quyền; Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của Nhân dân. Đảng phải luôn luôn dựa vào Nhân dân, lắng nghe Nhân dân, gắn bó máu thịt với Nhân dân; việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm và làm cho bằng được; ngược lại, việc gì có hại cho dân thì phải hết sức tránh. Việc gì Nhân dân không đồng tình, thậm chí căm ghét, phản đối thì phải cương quyết ngăn ngừa, uốn nắn và xử lý nghiêm các sai phạm. Cán bộ, đảng viên, trước hết là người lãnh đạo phải biết trọng liêm sỉ, giữ danh dự, biết xấu hổ khi bản thân và người thân có hành vi tham nhũng, tiêu cực. Cha ông ta đã dạy: “Thiện căn ở tại lòng ta/Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”; “Có tài mà cậy chi tài/Chữ tài liền với chữ tai một vần!”. Tránh tình trạng: “Chân mình còn lấm bê bê/Lại cầm bó đuốc đi rê chân người”; “Thượng bất chính, hạ tắc loạn!”; “Cấp trên ở chẳng chính ngôi, cho nên ở dưới chúng tôi hỗn hào!”.

Bên cạnh đó, phải tăng cường phối hợp, chủ động công khai, kịp thời cung cấp thông tin, định hướng tuyên truyền về PCTNTC; chú trọng thông tin, tuyên truyền về gương người tốt, việc tốt; khắc phục tình trạng thông tin một chiều, thông tin không chính xác, mang tính kích động, gây hoang mang, cũng như tình trạng sợ sai, không dám làm, làm cầm chừng. Bảo vệ, khen thưởng, động viên kịp thời những người làm báo tích cực, dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực và phải kiên quyết vạch trần, phê phán, bác bỏ các luận điệu xuyên tạc, lợi dụng PCTNTC để kích động, chia rẽ, gây mất đoàn kết chống phá Đảng, Nhà nước ta; xử lý nghiêm việc đưa tin sai sự thật, vu cáo, bịa đặt, gây hậu quả xấu.

Hai là, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo rà soát cơ chế, chính sách về quản lý kinh tế – xã hội; cơ chế, chính sách về PCTNTC để phát hiện những sơ hở, bất cập, không phù hợp để sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc kiến nghị, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, góp phần xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, về quản lý kinh tế – xã hội và PCTNTC để bịt kín những “khoảng trống”, “kẽ hở” như Tổng Bí thư đã từng chỉ đạo “phải xây dựng cho được một cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng”; một cơ chế răn đe, trừng trị nghiêm khắc để “không dám tham nhũng”; và một cơ chế bảo đảm để “không cần tham nhũng”.

Vì thể chế nói chung, thể chế về PCTNTC nói riêng, cùng với chuẩn mực đạo đức trên các lĩnh vực và cơ chế kiểm soát quyền lực là yếu tố cơ bản, nền tảng, có tác dụng ngăn chặn từ gốc hành vi tham nhũng, tiêu cực. Phải xây dựng các quy chế nội bộ của Đảng, các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức áp dụng với cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu trong việc giữ gìn phẩm chất đạo đức, liêm chính, gương mẫu đi đầu trong PCTNTC. Trong xây dựng cơ chế, chính, phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để hạn chế sự tác động tiêu cực của “nhóm lợi ích”, “sân sau”, “tư duy nhiệm kỳ”; ngăn chặn nguy cơ nảy sinh tham nhũng, tiêu cực ngay từ khi xây dựng cơ chế, chính sách, luật pháp. Triển khai, thực hiện nghiêm túc các quy định về kiểm soát quyền lực, trách nhiệm giải trình, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch, cũng như trách nhiệm của người đứng đầu trong kiểm tra, phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực; và bảo vệ người tích cực đấu tranh PCTNTC; khuyến khích và bảo vệ cán bộ, đảng viên, người đứng đầu đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Ba là, phải kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh các hành vi tham nhũng, tiêu cực; trong đó, phòng ngừa là chính, là cơ bản, lâu dài; phát hiện, xử lý là đột phá, quan trọng.

Cùng với việc rà soát, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện về cơ chế, chính sách, phải thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện đồng bộ, nghiêm túc, thực chất các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, như: Công khai, minh bạch thông tin về tổ chức, hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; xây dựng, ban hành và thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ; xây dựng, thực hiện quy tắc ứng xử của người có chức vụ, quyền hạn; luân chuyển, chuyển đổi vị trí công tác; cải cách hành chính, nhất là việc thực hiện thủ tục hành chính; ứng dụng khoa học, công nghệ trong quản lý, điều hành; kiểm soát tài sản, thu nhập.

Phát hiện, xử lý các vụ việc tham nhũng, tiêu cực đây là nhiệm vụ rất khó khăn, phức tạp, nhạy cảm, nhưng đây là khâu đột phá, quan trọng trong đấu tranh PCTNTC. Do đó, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu phải quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo; đề cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan có chức năng như nội chính, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, công an, viện kiểm sát, tòa án trong việc phát hiện, xử lý, tham mưu xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực thông qua việc nâng cao chất lượng việc tự kiểm tra nội bộ; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tin báo, tố giác tội phạm của công dân; qua phản ánh của báo chí. Nơi nào có nhiều thông tin, phản ánh về tham nhũng, tiêu cực nhưng không chủ động tự kiểm tra để phát hiện hoặc phát hiện nhưng không xử lý, xử lý nương nhẹ thì cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị địa phương đó phải chịu trách nhiệm và bị xử lý nghiêm theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của đảng, thanh tra, kiểm toán của Nhà nước phải được tiến hành thường xuyên, toàn diện và công khai, có trọng tâm, trọng điểm; tập trung vào các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, có nhiều dư luận về tham nhũng, tiêu cực, về suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, như: Quản lý, sử dụng đất đai; xây dựng quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch; đầu tư xây dựng; thực hiện các chương trình mục tiêu; đấu thầu, đấu giá; quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công; thực hiện chính sách an sinh xã hội; quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ; đẩy mạnh điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; phát hiện sớm, xử lý nghiêm các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực; ngăn chặn có hiệu quả tệ “tham nhũng vặt”, nhất là tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà, khó khăn cho người dân, doanh nghiệp của cán bộ, công chức trong giải quyết công việc, phải có sự “bồi dưỡng”, “bôi trơn” thì mới giải quyết.

Thực hiện nghiêm cơ chế phối hợp phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, thi hành án, đó là nếu phát hiện vụ việc vi phạm có dấu hiệu tội phạm thì phải chuyển ngay hồ sơ đến cơ quan điều tra có thẩm quyền để thụ lý, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật, không chờ kết thúc quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, thi hành án mới chuyển và trong quá trình kiểm tra, thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, nếu phát hiện vi phạm liên quan đến cán bộ thuộc diện cấp ủy quản lý thì phải báo cáo ngay cho cấp ủy có thẩm quyền để xử lý theo quy định; nếu là cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý thì phải báo cáo ngay cho Thường trực Tỉnh ủy để kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo xử lý theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực phải gắn liền với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Bởi vì hai mặt này có quan hệ chặt chẽ với nhau. Phải kịp thời phát hiện, giải quyết từ sớm, ngăn chặn từ đầu các hành vi sai phạm, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Mọi cán bộ, đảng viên vi phạm đều phải bị xử lý kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh, công khai.

Đẩy nhanh tiến độ xác minh, điều tra, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, tiêu cực, nhất là các vụ việc, vụ án diện Ban Chỉ đạo Trung ương, Ban Chỉ đạo tỉnh trực tiếp chỉ đạo, xử lý theo đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; chú trọng phát hiện, xử lý các vụ án, vụ việc tham nhũng mới với quan điểm không có vùng cấm, không có ngoại lệ; không chịu sự tác động không đúng của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào. Nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng; chú trọng truy tìm, kịp thời áp dụng các biện pháp đồng bộ để thu hồi triệt để tài sản bị tham nhũng ngay từ giai đoạn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và trong giai đoạn thi hành án; khuyến khích người phạm tội tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, tiêu cực.

Trong phát hiện, xử lý tham nhũng tiêu cực, phải quán triệt nguyên tắc: Có vụ việc thì phải xác minh làm rõ; tích cực, khẩn trương, rõ đến đâu xử lý đến đó; xử lý cả hành vi tham nhũng, tiêu cực và hành vi dung túng, bao che cho tham nhũng, tiêu cực, can thiệp, cản trở việc chống tham nhũng, tiêu cực. Có dấu hiệu phạm tội thì phải khởi tố, điều tra; kết luận có tội thì phải truy tố, xét xử theo quy định của pháp luật; vụ việc chưa đến mức xử lý hình sự thì xử lý kỷ luật nghiêm theo quy định của Đảng, Nhà nước, đoàn thể. Phải tiến hành đồng bộ giữa kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính của Nhà nước, đoàn thể và xử lý hình sự. Kỷ luật của Đảng thực hiện trước, tạo tiền đề để xử lý kỷ luật hành chính của Nhà nước, của đoàn thể và xử lý hình sự. Việc xử lý phải lấy giáo dục, răn đe, phòng ngừa làm chính, kết hợp giữa trừng trị với khoan hồng; đồng thời bảo vệ, khuyến khích những người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo vì sự nghiệp chung.

Bốn là, phải gắn công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; gắn phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực với xây dựng, chỉnh đốn Đảng, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Năm là, phải huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Phát huy mạnh mẽ vai trò, trách nhiệm của cơ quan và đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên; của Nhân dân, cơ quan truyền thông và báo chí, doanh nghiệp, doanh nhân trong PCTNTC, nhất là giám sát đối với việc thực thi trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan và người có trách nhiệm, thẩm quyền trong PCTNTC nói chung và trong xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng nói riêng. Phải quán triệt sâu sắc quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Dân là gốc”; dựa vào dân, lắng nghe dân, lắng nghe dư luận để chọn lọc, tiếp thu cái đúng, nhưng không đơn giản “theo đuổi”, chạy theo dư luận. Triển khai có hiệu quả hoạt động phòng, chống tham nhũng ra khu vực ngoài Nhà nước; tăng cường phối hợp, hợp tác trong đấu tranh PCTNTC; đồng thời nghiêm trị những hành vi lợi dụng chống tham nhũng, tiêu cực để vu khống, tố cáo sai sự thật, hãm hại người đấu tranh chống tham nhũng.

Sáu là, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị có chức năng PCTNTC, trước hết là Ban Chỉ đạo PCTNTC của tỉnh. Ban Chỉ đạo phải thực sự là trung tâm chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động, là chỗ dựa vững chắc để các cơ quan chức năng PCTNTC thực thi nhiệm vụ được giao. Đội ngũ cán bộ làm công tác PCTNTC phải có bản lĩnh vững vàng, có dũng khí đấu tranh; phải trung thực, liêm chính, “chí công vô tư”, thực sự là “thanh bảo kiếm” sắc bén của Đảng và Nhà nước trong đấu tranh PCTNTC, không chịu sự tác động tiêu cực, không lành mạnh vào hoạt động của các cơ quan này. Kiểm soát quyền lực và thực hành liêm chính trước hết phải được tiến hành có hiệu quả trong các cơ quan này, phải chống tham nhũng ngay trong các cơ quan làm công tác PCTNTC. Trong khi Đảng, Nhà nước đang nghiên cứu xây dựng, sửa đổi, bổ sung về chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, nhất là cải cách chế độ, chính sách tiền lương. Các cơ quan, tổ chức, đơn vị cần quan tâm chăm lo đời sống, thu nhập, kể cả việc làm thêm trong khuôn khổ quy định của pháp luật hoặc những việc pháp luật không cấm, tạo điều kiện để nâng cao thu nhập cho cán bộ, người lao động để “không cần tham nhũng”.

^([1]) Báo cáo số 02-BCĐT/DLXH, ngày 21/02/2022 của Viện Dư luận xã hội, Ban Tuyên giáo Trung ương về kết quả thăm dò dư luận xã hội về việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: 81% người được hỏi đánh giá công tác đấu tranh PCTNTC, “lợi ích nhóm”, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ có chuyển biến tích cực sau 1 năm triển khai thực hiện Nghị quyết.

^([2]) Theo Tổ chức Minh bạch quốc tế, Chỉ số cảm nhận tham nhũng (CPI) của Việt Nam năm 2021 đứng thứ 87/180, tăng 36 bậc so với năm 2012; cũng là năm Việt Nam có chỉ số CPI cao nhất trong 10 năm 2012 – 2021.

Báo Thanh Hóa điện tử tiếp tục cập nhật…

Nhóm PV tổng hợp