Xu hướng chế biến sâu trong lâm sản

Với khoảng gần 650.000ha rừng sản xuất, Thanh Hóa có nguồn nguyên liệu đầu vào rất dồi dào để phát triển ngành nghề chế biến lâm sản. Gần đây, tỉnh đã thu hút được nhiều dự án có công nghệ và quy trình sản xuất hiện đại, giúp gia tăng giá trị lâm sản và tạo điều kiện nâng cao thu nhập cho người trồng rừng.

Nguyên liệu tre, luồng được chế biến thành sản phẩm xuất khẩu tại Nhà máy sản xuất tre và gỗ biến tính Bamboo King Vina (Lang Chánh).

Tháng 12/2024, Nhà máy sản xuất tre và gỗ biến tính Bamboo King Vina trên quy mô 15ha, tổng mức đầu tư khoảng 800 tỷ đồng tại Cụm công nghiệp Bãi Bùi (Lang Chánh) đã chính thức đi vào hoạt động. Với 12 phân xưởng sản xuất, nhà máy có công suất chế biến 1.000m3 nguyên liệu gỗ và tre/ngày, tạo việc làm cho 1.500 lao động trực tiếp tại nhà máy và hàng nghìn lao động gián tiếp trong vùng nguyên liệu.

Với hệ thống dây chuyền sản xuất tự động hóa của Đức và Trung Quốc, nhà máy sử dụng công nghệ biến tính. Theo đại diện Công ty CP Bamboo King Vina, mặc dù công nghệ này đã có từ lâu trên thế giới, nhưng điểm khác biệt ở nhà máy Bamboo King Vina là không dùng hóa chất và carbon hóa cellulose, giúp nâng cao khả năng chống mối, mọt từ vật liệu tre, luồng. Qua các lò biến tính trưng áp từ 6 đến 8 tiếng, độ cứng cáp của tre, luồng sẽ được tăng lên. Các nguyên liệu thừa được tận dụng đưa vào máy băm làm than hoạt tính, góp phần bảo vệ môi trường.

Việt Nam hiện là nhà cung cấp viên nén gỗ năng lượng lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ. Phần lớn viên nén sản xuất tại Việt Nam được xuất khẩu sang hai thị trường Hàn Quốc và Nhật Bản để làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất điện. Nhu cầu thị trường đối với sản phẩm tái tạo ngày càng rộng mở nên ngành sản xuất viên nén gỗ cũng đang được nhiều doanh nghiệp Thanh Hóa tiếp cận, mở rộng sản xuất.

Từ đầu năm 2022, Công ty TNHH Văn Lang Yufukuya (Khu Kinh tế Nghi Sơn) đã đầu tư hơn 50 tỷ đồng để đổi mới toàn bộ dây chuyền, máy móc sản xuất với 6 đầu ép có công nghệ hiện đại, nâng công suất sản xuất viên nén lên 500.000 tấn/năm. 100% sản phẩm của công ty hiện được xuất khẩu đến các thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, EU… với các hợp đồng đã ký dài hạn từ 1 – 5 năm.

“Nhật Bản và các quốc gia tiên tiến hiện nay đang có nhu cầu rất lớn đối với phát triển năng lượng tái tạo để đạt mục tiêu giảm phát thải, bảo vệ môi trường, khí hậu. Do đó, chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng thêm các công nghệ mới trong sản xuất, đồng thời chú trọng nguồn nguyên liệu đầu vào sạch để tiếp tục gia tăng sản lượng. Doanh nghiệp cũng đang triển khai liên kết với các nhà máy vệ tinh ở các huyện, và tới đây chúng tôi có kế hoạch các nhà máy vệ tinh sẽ hợp tác với các hộ dân để xin cấp các chứng chỉ như FSC, PTFC. Điều này không chỉ có lợi cho người dân trồng rừng mà cho cả hệ thống sản xuất, vì sản phẩm có chứng chỉ thì được đánh giá cao và có giá tốt hơn”, ông Lang Văn In, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Văn Lang Yufukuya cho biết thêm.

Trong những ngày đầu năm 2025, Công ty CP năng lượng sinh học Thanh Hóa đã khởi công xây dựng Nhà máy sản xuất viên nén gỗ năng lượng sinh học tại huyện Thường Xuân với tổng vốn đầu tư 339 tỷ đồng, quy mô sản xuất 180.000 tấn sản phẩm/năm từ nguồn nguyên liệu chủ yếu là cây keo. Sản phẩm sau khi sản xuất sẽ xuất khẩu tại các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, EU và tiêu thụ trong nước làm chất đốt cho ngành nhiệt điện, hơi công nghiệp.

Đáng nói, trong 17 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài được chấp thuận chủ trương đầu tư năm 2024, Dự án Nhà máy sản xuất ván tre OSB staBOO Thanh Hóa được đặt tại xã Thiết Ống (Bá Thước) cũng đang được đặt kỳ vọng lớn sẽ đóng thêm sản phẩm đầu ra công nghệ cao của ngành chế biến lâm sản. Đây được đánh giá là dự án lớn, quan trọng với địa phương khi có tổng mức đầu tư khoảng 3.200 tỷ đồng, cùng với sự tham gia, hợp tác từ Công ty staBOO Holdings AG Thụy Sĩ kỳ vọng sẽ giúp đưa các sản phẩm từ cây tre Thanh Hóa vươn ra thị trường thế giới.

Được biết, Công ty staBOO Holdings AG sẽ sử dụng công nghệ hiện đại, giảm phát thải carbon, đáp ứng yêu cầu phát triển xanh, bền vững của Việt Nam và đưa sản phẩm tre luồng của Việt Nam ra thế giới. Đây cũng là dự án đầu tư lớn nhất của doanh nghiệp thuộc Liên minh châu Âu (EU) vào tỉnh Thanh Hóa, mở ra những chân trời hợp tác mới của Thanh Hóa và các nhà đầu tư lớn đến từ EU.

Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có hơn 350 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, chế biến lâm sản, trong đó mới chỉ có khoảng 10 cơ sở đầu tư máy móc hiện đại, thực hiện chế biến sâu. Hơn nữa, nguồn nguyên liệu của ngành chế biến lâm sản, nhất là công nghiệp gỗ còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu; việc liên kết giữa nhà máy chế biến và vùng nguyên liệu chưa chặt chẽ. Xu hướng thu hút doanh nghiệp công nghệ hiện đại, có chiến lược phát triển gắn với vùng nguyên liệu sẽ là hướng đi hiệu quả, bền vững, hướng đến giá trị cao của ngành trong thời gian tới.

Bài và ảnh: Minh Hằng