Tháo “điểm nghẽn” quỹ đất sạch

Vì nhiều nguyên do lịch sử để lại, nên hiện nhiều hộ nghèo, hộ cận nghèo đang thiếu quỹ đất hoặc vướng các thủ tục, quy định về đất hợp pháp. Do đó, nếu không tháo gỡ được “điểm nghẽn” quỹ đất sạch, thì sẽ gây cản trở đáng kể đến việc thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 22-CT/TU.

Bà Vi Thị Miên ở thôn Tân Sơn (xã Tân Phúc) được lãnh đạo Phòng TN&MT huyện Lang Chánh và xã Tân Phúc hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc thủ tục đất đai. Ảnh: Trần Hằng

Linh hoạt gỡ vướng từ cơ sở

Gia đình bà Vi Thị Miên ở thôn Tân Sơn, xã Tân Phúc (Lang Chánh) thuộc diện hộ nghèo, đang ở trong ngôi nhà mái tranh chật hẹp và xuống cấp rất nghiêm trọng. Chồng bà Miên bị bệnh nặng, mất năm 2022, hiện bà phải chăm mẹ chồng tuổi cao, sức yếu và 2 con. Đầu năm 2024, khi chính quyền xã Tân Phúc tiến hành rà soát đối tượng thuộc diện được hỗ trợ xây dựng nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU, gia đình bà Miên được hỗ trợ xây mới, với số tiền hỗ trợ 80 triệu đồng. Tuy nhiên, khi bà mang giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) để làm hồ sơ, thủ tục nhận tiền thì mới “tá hỏa” khi tên ghi trên trích lục không phải tên bà, mà là tên chồng (ông Lê Phi Duy, đã mất) và bà Lê Thị Thảo (một người hoàn toàn xa lạ). Vì vậy, chính quyền địa phương không có căn cứ xác định quan hệ nhân thân (giữa bà Miên và chồng) để làm thủ tục thừa kế QSDĐ, cũng như cấp kinh phí hỗ trợ xây dựng nhà ở cho gia đình bà.

Còn gia đình anh Lê Minh Thiềng ở thôn Sơn Thủy, xã Tân Phúc cũng thuộc diện hộ khó khăn về nhà ở và được hỗ trợ xây 40 triệu đồng để xây mới nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU. Tuy nhiên, sau khi xem lại quy hoạch thì gia đình anh Thiềng hiện đang ở trên đất của đội 3 (đất lâm trường). Anh Lê Minh Thiềng chia sẻ: “Khi biết gia đình được Nhà nước hỗ trợ 80 triệu đồng xây nhà ở, tôi rất vui vì có nơi để che nắng, che mưa. Tuy nhiên, hiện gia đình tôi đang vướng mắc về thủ tục đất đai vì ở trên khu đất lâm trường. Tôi rất lo lắng và không biết phải làm thế nào, vì chúng tôi đã ở đây vài chục năm rồi. Rất mong các cấp chính quyền tạo điều kiện để chúng tôi có nhà ở, vì nếu không được hỗ trợ thì gia đình tôi chẳng có nơi ở ổn định”.

Xã Tân Phúc hiện có 212 hộ nghèo, hộ chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở giai đoạn 2024-2025. Trong đó, 173 hộ đã có GCNQSDĐ chính chủ; 39 hộ đang vướng mắc các thủ tục về đất đai (chưa được cấp GCNQSDĐ; hoặc đã có GCNQSDĐ nhưng không chính chủ; đã được cấp GCNQSDĐ, nhưng chưa làm thủ tục sang tên). Để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, chính quyền xã Tân Phúc đã phối hợp với Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai (ĐKĐĐ) huyện, Văn phòng công chứng hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ đang ở trên đất chưa tách thửa, làm các thủ tục tặng cho, thừa kế, đính chính nhanh nhất có thể; đồng thời, lập trích đo miễn phí cho các hộ để đảm bảo tiến độ đề ra.

Ông Nguyễn Ngọc Thảo, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện Lang Chánh cho biết: Hiện trên địa bàn huyện còn 535 hộ thuộc diện hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU. Trong đó, còn 148 hộ chưa đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ, theo hiện trạng là các hộ đang ở trên đất lâm nghiệp, đất nông nghiệp, không phù hợp với quy hoạch xây dựng chung của xã và quy hoạch sử dụng đất. Một số hộ ở trên đất lâm nghiệp thuộc hành lang an toàn giao thông, diện tích thửa đất còn lại rất nhỏ hẹp, không đủ điều kiện để cấp GCNQSDĐ nên rất khó khăn trong việc xem xét cấp giấy chứng nhận. Để tháo gỡ “điểm nghẽn” đất đai liên quan đến triển khai Chỉ thị số 22-CT/TU, địa phương đã và đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú trọng tuyên truyền, vận động người thân của các hộ đổi đất, chia tách, chuyển quyền sử dụng, bố trí thửa đất phù hợp quy hoạch sử dụng đất… Đồng thời, chỉ đạo phòng chuyên môn phối hợp với Chi nhánh Văn phòng ĐKĐĐ, UBND các xã, thị trấn tập trung hoàn thiện hồ sơ để cấp GCNQSDĐ cho các hộ. Ngoài ra, UBND huyện Lang Chánh đã lập danh sách đề xuất, kiến nghị với tỉnh và Sở TN&MT thẩm định, xem xét đối với các trường hợp đang gặp vướng mắc trong việc cấp GCNQSDĐ.

Tương tự, sau khi tiến hành rà soát lại, đến ngày 19/12/2024, huyện Mường Lát còn 204/480 hộ không đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ, do các hộ này làm nhà trên đất nông nghiệp. Ông Hà Văn Tế, Trưởng Phòng TN&MT huyện Mường Lát cho biết: Trước tình trạng trên, chính quyền địa phương đã đề nghị đưa vào quy hoạch sử dụng đất và trình các cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt để chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở cho các đối tượng. Hiện địa phương đã phê duyệt 204 hộ vào danh sách xây dựng và sửa chữa nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU, giai đoạn 2024-2025. “Quan điểm chỉ đạo của địa phương là miễn sao các hộ được ở nơi an toàn, không bị ảnh hưởng bởi nguy cơ lũ ống, lũ quét. Đất không có tranh chấp thì vẫn cho làm nhà, để ổn định cuộc sống, còn các thủ tục liên quan sẽ tìm cách tháo gỡ sau”, ông Tế khẳng định.

Cần đồng bộ, quyết liệt hơn

Theo báo cáo kết quả triển khai thực hiện cuộc vận động hỗ trợ xây dựng nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU trong 2 năm 2024-2025 của Ban Chỉ đạo cuộc vận động hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh trong 2 năm 2024-2025, tính đến ngày 10/12/2024, toàn tỉnh còn 3.247/15.438 hộ đã có GCNQSDĐ nhưng không chính chủ; 2.654/15.438 hộ đang có đất ở lâu dài nhưng không có GCNQSDĐ; 1.187/15.438 hộ chưa có đất ở, hoặc đất ở ổn định nhưng không có trong quy hoạch đất ở (đất ở trong đất rừng sản xuất, trong đất lâm nghiệp, đất trong quy hoạch hành lang an toàn giao thông).

Đoàn Thanh niên xã Tam Chung (Mường Lát) hỗ trợ xây dựng nhà ở cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU trên địa bàn.

Trước thực trạng trên, ngày 10/12/2024, UBND tỉnh đã ban hành Văn bản số 18323/UBND-NN về việc đẩy nhanh tiến độ cấp GCNQSDĐ cho các đối tượng thuộc Chỉ thị số 22-CT/TU. Trong đó yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố khẩn trương rà soát các hộ thuộc diện được hỗ trợ xây dựng nhà ở theo Chỉ thị số 22-CT/TU đang sử dụng đất nhưng chưa được cấp GCNQSDĐ để phân loại, giải quyết. Đối với các trường hợp đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ, kịp thời hướng dẫn, hỗ trợ các hộ gia đình, cá nhân lập hồ sơ cấp GCNQSDĐ theo quy định. Huy động cán bộ, công chức, viên chức của các phòng, ban, đơn vị liên quan tăng cường làm thêm ngoài giờ để đẩy nhanh tiến độ thực hiện thủ tục cấp GCNQSDĐ cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn. Mục tiêu là phải hoàn thành cấp GCNQSDĐ cho các hộ trước ngày 31/12/2024. Đối với các trường hợp chưa đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ thì lập danh sách, phân loại theo các trường hợp, có ý kiến đề xuất phương án giải quyết, gửi Sở TN&MT.

Ngoài ra, UBND tỉnh yêu cầu Sở TN&MT kịp thời hướng dẫn UBND các huyện, thị xã, thành phố, Văn phòng ĐKĐĐ Thanh Hóa giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục cấp GCNQSDĐ cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, chỉ đạo Văn phòng ĐKĐĐ Thanh Hóa phối hợp chặt chẽ với UBND các huyện, thị xã, thành phố thực hiện ngay các công việc có liên quan theo chức năng, nhiệm vụ để đẩy nhanh tiến độ giải quyết hồ sơ cấp GCNQSDĐ cho các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở…

Giám đốc Văn phòng ĐKĐĐ Đào Ngọc Đức cho biết: Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao và theo quy định của pháp luật, ngày 13/12, Văn phòng ĐKĐĐ đã có văn bản gửi các huyện, thị xã, thành phố yêu cầu: Đối với các trường hợp đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ đề nghị rà soát, tổng hợp danh sách gửi về Chi nhánh Văn phòng ĐKĐĐ cấp huyện, để thực hiện lập trích lục, trích đo thửa đất. Phòng TN&MT, UBND các xã, phường, thị trấn phối hợp với Chi nhánh Văn phòng ĐKĐĐ cấp huyện trong quá trình lập trích lục, trích đo thửa đất. Đối với các trường hợp thực hiện đăng ký biến động đất đai (cấp đổi, cấp lại, chuyển QSDĐ, thay đổi thông tin người sử dụng đất…), đề nghị UBND cấp huyện rà soát, tổng hợp danh sách gửi về Chi nhánh Văn phòng ĐKĐĐ cấp huyện để hướng dẫn người sử dụng hoàn thiện hồ sơ và thực hiện đăng ký biến động đất đai… Ông Đào Ngọc Đức cũng khẳng định: Các hộ thuộc diện được hỗ trợ theo Chỉ thị số 22-CT/TU khi thực hiện thủ tục cấp GCNQSDĐ thì được miễn phí thẩm định hồ sơ, lệ phí cấp GCNQSDĐ theo Nghị quyết số 28/2024/NQ-HĐND, ngày 10/7/2024 của HĐND tỉnh và Văn phòng ĐKĐĐ Thanh Hóa miễn tiền lập trích lục, trích đo.

Có thể nói, để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” về đất đai, góp phần cán đích các mục tiêu về nhà ở theo tinh thần Chỉ thị số 22-CT/TU, rất cần vào cuộc đồng bộ, quyết liệt và trách nhiệm của các cấp, các ngành, địa phương. Cùng với đó là phát huy cao nhất “nghĩa đồng bào”, nhằm tạo thêm nguồn lực, giúp các hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh, sớm được có được ngôi nhà kiên cố, an toàn để yên tâm “an cư lạc nghiệp”.

Trần Hằng

Bài cuối: Xen cư, xen ghép: Giải pháp khả thi