Powered by Techcity

Lý Thường Kiệt với vùng đất Châu Ái


Từ một chức sĩ quan thị vệ theo hầu Lý Thái Tông, do tài năng và đức độ, Ngô Tuấn (tên thật của Lý Thường Kiệt) trở thành một võ tướng mưu lược, giữ chức Thái bảo rồi Thái phó dưới thời Lý Thánh Tông. Ông được nhà vua nhận làm con nuôi (Thiên tử nghĩa nam), được mang họ vua và từ đó mang tên Lý Thường Kiệt.

Lý Thường Kiệt với vùng đất Châu Ái - Thanh HóaThái úy Lý Thường Kiệt được thờ phụng trang nghiêm ở chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh (xã Thuần Lộc, Hậu Lộc). Ảnh: Chi Anh

Lý Thường Kiệt làm quan trải qua ba triều vua Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, từng đánh Tống, bình Chiêm, làm nên sự nghiệp rực rỡ. Ông được đánh giá là người có tài kinh bang tế thế, là một chính trị gia giỏi, nhà quân sự kiệt xuất, anh hùng lớn của dân tộc. Với vùng đất Châu Ái (Thanh Hóa) – nơi Lý Thường Kiệt trực tiếp cai quản trong 20 năm (1081-1101), trong tâm thức Nhân dân ông trở thành một kiến trúc sư lừng lẫy kiến tạo một nền tảng khá toàn diện và vững chắc cho vùng đất “phên dậu thứ hai” phía Nam đất nước dưới vương triều Lý.

Mùa thu, tháng bảy lịch trăng năm Canh Tuất (1010), đoàn thuyền ngự của vua Lý Thái Tổ từ Hoa Lư cập bến thành Đại La. Từ giờ phút đó, thành Đại La được đổi tên là thành Thăng Long và giữ vai trò kinh đô của đất nước. Cũng từ đây, miền đất Châu Ái trở thành miền đất “trại” xa trung tâm cả nước. Do vị trí, vai trò của thiên nhiên và quá trình giữ nước và dựng nước, trong buổi đầu của nền tự chủ trải các đời Khúc – Dương – Ngô – Đinh – Tiền Lê, nên Thanh Hóa trở thành miền đất được nhà Lý quan tâm đặc biệt.

Trước hết, để củng cố Nhà nước quân chủ, thực hiện quản lý quốc gia thống nhất, nhà Lý đã tiến hành trấn áp các cuộc nổi dậy ở một số địa phương thuộc vùng đất Thanh Hóa. Đồng thời, nhà Lý cắt cử Thái úy Lý Thường Kiệt trấn thủ Thanh Hóa từ năm 1081 đến năm 1101.

Vào trấn thủ Thanh Hóa, lúc này Lý Thường Kiệt đã 63 tuổi và đã trải qua những ngôi vị cao của quyền lực như giữ chức Thái bảo và Thái phó dưới triều Lý Thánh Tông; Nguyên soái lĩnh ấn tiên phong vào năm 1069 khi Lý Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành; Phụ Quốc Thái úy nắm giữ binh quyền và linh hồn của cuộc kháng chiến chống Tống (1075-1077). Điều đó cho thấy vị trí và địa thế chiến lược hết sức quan trọng của miền đất Châu Ái đối với quốc gia Đại Việt. Để củng cố và tăng thêm sức mạnh quyền lực, năm 1082 vua Lý Nhân Tông “ban thêm cho Lý Thường Kiệt một quận ở Thanh Hóa, cho ông làm phong ấp, châu mục đều ngưỡng mộ phong thanh, muôn dân đều mến đức chính”(1).

Trong 20 năm trấn thủ Châu Ái, với quyền lực tối cao và mang danh “Thiên tử nghĩa nam”, Lý Thường Kiệt được hoàn toàn quyết định mọi việc ở trong trấn. Để phát triển kinh tế, ngoài việc chú trọng đến việc nông tang, cày bừa, cấy hái làm sao cho người dân không bị mất mùa, Lý Thường Kiệt còn trực tiếp chỉ huy việc đào vét kênh nhà Lê (Kênh Đồng Cổ đào thời Lê Hoàn) để nối sông Mã với sông Lương ở địa bàn xã Yên Trung (Yên Định ngày nay) và cho lập ra trang A Đô ở thời kỳ này. Rồi ông cho tìm những người thợ đục đá lành nghề – là những tù binh Chăm để khai khẩn đất hoang, lập ra các trang ấp ở Thanh Hóa và các nơi trong nước Đại Việt(2). Lý Thường Kiệt còn trực tiếp đến giáp Bối Lý (nay là xã Thiệu Trung, Thiệu Hóa) giải quyết việc hai giáp là họ Thiều và họ Tô xin chuộc lại khoảnh ruộng của tổ tiên từ quan Bộc Xạ (tức Lê Lương ở thế kỷ X). Ông đã cho chuộc lại ruộng, lập bia đá và chia ruộng cho hai giáp. Lý Thường Kiệt cũng đến đầm A Lôi chia một nửa đầm cho giáp Bối Lý, một nửa đầm cho giáp Viên Đàm… Những việc làm đó đã khuyến khích người dân đẩy mạnh sản xuất, xây dựng đất nước(3). Ở thế kỷ này, các nghề thủ công như nghề đục đá làng Nhồi, nghề đúc đồng ở giáp Bối Lý, nghề dệt vải, làm đồ gốm, đan lát, đi biển ở các làng xã có những bước phát triển đáng kể. Về thương nghiệp, tuy Thành Tư Phố không còn là trung tâm lỵ sở của tỉnh, nhưng đây vẫn là một trung tâm thương mại lớn. Giáp Bối Lý trở thành một trung tâm thương mại lớn với mặt hàng đặc sắc là sản phẩm của nghề đúc đồng. Duy Tinh là lỵ sở của Thanh Hóa thời Lý, ở ngay đầu mối cửa biển Lạch Trường, vì thế đây trở thành một trung tâm thương mại lớn nhất ở Thanh Hóa thời kỳ này… góp phần làm cho diện mạo của một nền kinh tế phát triển khá toàn diện, vững chắc.

Cùng với phát triển kinh tế, xây dựng đất nước, Lý Thường Kiệt còn chăm lo phát triển văn hóa nhằm giáo hóa dân chúng về mọi mặt. Kế thừa những thành tựu văn hóa của thời kỳ Văn Lang – Âu Lạc và của hơn 1.000 năm đấu tranh chống ách thống trị xâm lược của phương Bắc, nền văn hóa – văn nghệ dân gian thời kỳ này có điều kiện để phát triển. Những tập quán cổ truyền và tín ngưỡng dân gian của cư dân nông nghiệp với tục thờ cúng tổ tiên, thờ những người có công với quê hương, đất nước trong chống bão lụt, tạo lập xóm làng, đánh giặc ngoại xâm… được phân bố ở nhiều làng xã trong tỉnh như Đông Sơn, Thọ Xuân, Cẩm Thủy, Hậu Lộc, Thiệu Hóa, Quảng Xương, Nga Sơn, Hà Trung.

Nét nổi bật ở thời kỳ Lý Thường Kiệt làm trấn thủ Châu Ái là Phật giáo thịnh hành với những công trình kiến trúc tiêu biểu. Một loạt các chùa, tháp do Lý Thường Kiệt chủ trương tu bổ và xây dựng, tiêu biểu là chùa Hương Nghiêm (Thiệu Trung, Thiệu Hóa), chùa Linh Xứng (Hà Ngọc, Hà Trung), chùa An Hoạch (phường An Hoạch, TP Thanh Hóa)… Đây là những cột mốc biên cương về văn hóa mà cho đến nay khi đọc lại những văn bia được dựng cách đây gần 1.000 năm mới thấy ông cha ta trong công cuộc xây dựng đất nước đã đạt được nhiều thành tựu to lớn.

Đánh giá về đức nghiệp của Lý Thường Kiệt, vị Hải Chiếu đại sư Pháp Bảo – một người làm việc dưới quyền ông trong những năm ông làm trấn thủ Châu Ái viết: “Dùng oai vũ để trừ bọn gian ác, đem minh chính để giải quyết ngục tụng, cho nên hình ngục không quá lạm. Thái úy biết dân lấy ấm no làm đầu, nước lấy nghề nông làm gốc, cho nên không để lỡ thời vụ. Tài giỏi mà không khoe khoang, nuôi dưỡng cả người già ở nơi thôn dã, nhờ đó mà được an thân. Phép tắc như vậy có thể gọi là cái gốc trị nước, cái thuật yên dân, sự đẹp tốt đều ở đây cả. Giúp chính sự cho ba triều, dẹp yên loạn biên tái, chỉ khoảng vài năm mà tám phương yên lặng, công thật to lớn”(4).

Sau 20 năm đi trấn thủ miền đất phên dậu Châu Ái, Lý Thường Kiệt đã hoàn thành xuất sắc công việc được vua Lý Nhân Tông giao phó. Khi trở về kinh thành Thăng Long tuổi đã già và mất vào năm 1105, thọ 86 tuổi. Ở vùng đất Đại Lại (Châu Ái xưa, nay là xã Hà Ngọc, huyện Hà Trung), phía Nam núi Ngưỡng Sơn, nằm kề sông Mã – nơi Lý Thường Kiệt cho dựng chùa Linh Xứng, phía dưới dựng Lương Mục Đường (nhà ở của ông khi làm trấn thủ Châu Ái) đã trở thành ngôi đền thờ quốc tế thờ phụng vị Phúc thần lớn của miền đất Châu Ái- xứ Thanh đến nay đã ngót một nghìn năm.

Phạm Văn Tuấn

(1), (2) Văn bia chùa Báo Ân (TP Thanh Hóa).

(3) Văn bia chùa Hương Nghiêm (huyện Thiệu Hóa).

(4) Văn bia chùa Linh Xứng (huyện Hà Trung).



Nguồn: https://baothanhhoa.vn/ly-thuong-kiet-voi-vung-dat-chau-ai-thanh-hoa-217976.htm

Cùng chủ đề

Dưới chân núi Chiếu Bạch

Cho đến tận ngày hôm nay, khi thời gian cùng biến ảo thời cuộc đã làm mất đi nhiều giá trị thì sự hiện diện của những ngôi chùa, đình, đền, bia đá cổ... trên nền bức tranh sơn thủy hữu tình vẫn đủ sức vẽ nên một vùng danh lam thắng cảnh, lịch sử - văn hóa tiêu biểu, độc đáo dưới chân núi Chiếu Bạch (nay thuộc xã Yến Sơn, Hà Trung).Đền thờ Đô thống Thượng tướng...

Bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản để phát triển bền vững

Những năm qua, ngành nông nghiệp và các địa phương trong tỉnh luôn quan tâm, thực hiện nhiều giải pháp để tái tạo và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững.Chi cục Thủy sản phối hợp với Hội Phật giáo và UBND TP Thanh Hóa thả cá giống xuống khu vực sông Mã, phường Tào Xuyên (TP Thanh Hóa).Vốn sinh sống...

Công bố huyện Hà Trung đạt chuẩn nông thôn mới

Sáng 26/10, tại huyện Hà Trung, UBND tỉnh đã tổ chức Lễ công bố huyện Hà Trung đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) năm 2023.Các đại biểu dự buổi lễ.Dự buổi lễ, có các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy: Nguyễn Văn Thi, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; Đào Xuân Yên, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; lãnh đạo các ngành có liên quan của tỉnh, Văn phòng Điều phối NTM Trung ương; các...

Đoàn ĐBQH tỉnh tiếp xúc cử tri tại các huyện Hà Trung, Hậu Lộc

Ngày 30/9, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, gồm các đại biểu: Cao Thị Xuân, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội; Lê Văn Cường, Phó Giám đốc Sở Y tế, đã có buổi tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV tại hai huyện Hà Trung và Hậu Lộc. Tham dự buổi tiếp xúc có đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ, các sở, ngành cấp tỉnh.Các đại biểu thuộc Đoàn...

Đánh giá vị trí, giá trị và mối liên hệ vùng của núi Đụn trong không gian lịch sử, văn hóa của di tích...

Chiều 30/9, Sở Văn thoá, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Hà Trung tổ chức Hội thảo khoa học “Đánh giá vị trí, giá trị lịch sử, văn hóa, mối liên hệ vùng của núi Đụn trong không gian lịch sử, văn hóa của di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường và các di tích nhà Nguyễn trong khu vực”.Tham dự hội thảo có gần 100 đại biểu là các chuyên gia, các nhà...

Cùng tác giả

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024; đề ra mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp chủ...

Ngày 28/11, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, hội nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy được tổ chức để đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024; đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu năm 2025.Toàn cảnh hội nghị.Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh chủ trì hội nghị.Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Lại Thế Nguyên và...

Hôm nay có gì? – Sự kiện nổi bật ngày 28/11/2024

Hôm nay (28/11), Quốc hội khoá XV tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 8; Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ năm 2025; Tỉnh đoàn và Hội LHTN tỉnh ra quân Chương trình tình nguyện mùa Đông năm 2024 và Xuân tình nguyện năm 2025...NM Nguồn: https://baothanhhoa.vn/hom-nay-co-gi-su-kien-noi-bat-ngay-28-11-2024-231691.htm

Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y đồng chí Vũ Văn Tùng tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ...

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ 2020-2025 đối với đồng chí Vũ Văn Tùng, Tỉnh ủy viên, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa.Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh trao Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng và tặng hoa chúc mừng...

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển | 27/11/2024 Lượt xem:888 Với tiềm năng được đánh giá cao của nước ta về điện gió ngoài khơi (ĐGNK), cùng mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện, đảm bảo an ninh năng...

Mời bạn đọc báo Thanh Hóa số ra ngày 28/11/2024

(Baothanhhoa.vn) - Trong số Báo Thanh Hóa phát hành ngày 28/11/2024 sẽ mang tới cho bạn đọc đầy đủ các thông tin về thời sự - chính trị, đời sống – xã hội, văn hóa – thể thao trên địa bàn tỉnh. Mời quý độc giả cùng đón đọc! Nguồn: https://baothanhhoa.vn/moi-ban-doc-bao-thanh-hoa-so-ra-ngay-28-11-2024-231685.htm

Cùng chuyên mục

Miền non nước được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn ở Thanh Hóa

Với hệ thống hơn 20 hòn đảo lớn nhỏ, mặt hồ ở Vườn Quốc gia Bến En được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn của xứ Thanh. Vườn Quốc gia Bến En (thuộc địa bàn hai huyện Như Thanh và Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa), cách trung tâm TP Thanh Hóa khoảng 45 km về hướng Tây Nam và cách Hà Nội 200 km. Nơi đây được ví như một “Vịnh Hạ Long trên cạn” ở xứ Thanh, với không...

“Cô gái Lạch Trường” hai lần hiến máu cho các chiến sĩ hải quân

Cô gái ấy chính là bà Tô Thị Đạo quê ở làng Nam Huân, xã Hòa Lộc (Hậu Lộc). Năm nay đã 82 tuổi đời, 61 năm tuổi Đảng, nhưng bà vẫn còn nhớ mãi cái ngày 5/8/1964, cách đây vừa tròn 60 năm.Bà Tô Thị Đạo bên món quà của Bộ Tư lệnh Hải quân tặng nhân kỷ niệm 60 năm chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam và Quân dân miền Bắc. Ảnh:...

[WOW THANH HÓA] Sầm Sơn và những câu chuyện huyền bí: Hòn Trống Mái

02/08/2024 08:20(Baothanhhoa.vn) - Hòn Trống Mái nằm trên đỉnh Núi Trường Lệ, là hai tảng đá tự nhiên đứng cạnh nhau như đôi vợ chồng, gắn bó không rời. Được hình thành từ hàng triệu năm trước, Hòn Trống Mái không chỉ là một tuyệt tác của thiên...Phạm Nam - Thanh Tâm Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-sam-son-va-nhung-cau-chuyen-huyen-bi-hon-trong-mai-221054.htm

‘Bỏ túi’ kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa

Vùng đất xứ Thanh không chỉ có những bãi biển đẹp ngút ngàn mà còn có những di tích lịch sử đậm dấu ấn thời gian cùng rất nhiều món ngon đáng nhớ. Kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa: đi vào mùa nào đẹp? Do sự đa dạng về địa hình, Thanh Hóa có khí hậu đặc trưng của cả 3 vùng là vùng ven biển, vùng trung du và vùng đồi núi. Bạn nên chọn lịch trình ứng với mỗi...

Về thăm làng cổ Vân Cổn

Nằm cách thị trấn Triệu Sơn (Triệu Sơn) khoảng 6km có một ngôi làng tuổi đời hàng thế kỷ nằm bên sông Nhơm, đó là làng Vân Cổn thuộc xã Vân Sơn.Đền Tía ở làng Vân Cổn được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh.Đầu thế kỷ XIX, Vân Cổn là một làng thuộc tổng Cổ Định (Nông Cống). Đến thời Đồng Khánh, do cư dân phát triển đông đúc, làng được...

[WOW THANH HÓA] Làng cổ Đông Sơn

26/07/2024 07:00(Baothanhhoa.vn) - Làng cổ Đông Sơn được xem là một trong những ngôi làng có lịch sử phát triển lâu đời nhất của Việt Nam. Trải qua bao nhiêu năm tháng, làng Đông Sơn vẫn luôn lưu giữ cả một hệ thống các giá trị văn hóa vật thể, phi...Phương Đỗ - Hoàng Đông Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-lang-co-dong-son-mot-trong-nhung-lang-co-dep-nhat-viet-nam-220516.htm

Biển Hải Lĩnh – điểm đến mới của giới trẻ

Nếu biển Hải Hòa, Bãi Đông đã khá nổi tiếng, có hệ thống khách sạn, nhà hàng lớn được mệnh danh là “biển ngọc” phía Nam tỉnh Thanh Hóa thì biển Hải Lĩnh vẫn còn hoang sơ vắng vẻ, và ít người biết đến. So với những ồn ào, chật chội, khan hiếm phòng của các điểm du lịch khác thì chỉ cần bạn thích là có thể đến ngay với bãi biển Hải Lĩnh (thị xã Nghi Sơn).Bình...

Người cộng sản kiên trung của chiến khu Ngọc Trạo

Phạm Văn Hinh sinh năm 1914, quê ở làng Cẩm Bào, tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành, phủ Quảng Hóa, nay là làng Cẩm Bào, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Dù xuất thân trong một gia đình quan lại phong kiến, nhưng ông lại sớm giác ngộ cách mạng.Nhà thờ họ Phạm ở làng Cẩm Bảo, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc) - nơi thờ cúng liệt sĩ Phạm Văn Hinh.Năm 13 tuổi, ông học Trường Pháp - Việt ở...

[WOW Thanh Hóa!] Hoài niệm ký ức xưa qua bộ sưu tập xe đạp cổ độc đáo

19/07/2024 09:00(Baothanhhoa.vn) - Bộ sưu tập này không chỉ là một kho báu về mặt vật chất mà còn mang giá trị tinh thần lớn lao. Mỗi chiếc xe, mỗi hiện vật đều kể lại một câu chuyện về quá khứ, về những tháng ngày gian khó mà đầy kỷ niệm...Hoàng Phương - Hoàng Sơn Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-hoai-niem-ky-uc-xua-qua-bo-suu-tap-xe-dap-co-doc-dao-219926.htm

Xuân Minh – sáng mãi tinh thần cách mạng

Là vùng quê nổi tiếng với những trang sử cách mạng hào hùng, Nhân dân xã Xuân Minh (Thọ Xuân) với tinh thần anh dũng, bất khuất đã chiến thắng thực dân Pháp, đế quốc Mỹ. Để đến thời bình chính tinh thần cách mạng đó là “ngọn đuốc” thắp sáng để người dân và chính quyền xây dựng, phát triển quê hương giàu mạnh.Di tích cách mạng đình làng Phong Cốc. Ảnh: Vân AnhVề thăm Xuân Minh, điều...

Tin nổi bật

Tin mới nhất