Powered by Techcity

Khai quốc công thần Nguyễn Lý

Nguyễn Lý (1374-1445), người làng Dao Xá, hương Lam Sơn, huyện Lương Giang (nay là khu phố Giao Xá, thị trấn Lam Sơn, Thọ Xuân), không chỉ là khai quốc công thần nhà Lê, mà còn là 1 trong 18 người cùng dự Hội thề Lũng Nhai với Lê Lợi.

Khai quốc công thần Nguyễn Lý - Vị tướng tài baLê Lý, khai quốc công thần vương triều Hậu Lê được đề danh trong Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh.

Nếu cuộc kháng chiến chống quân Minh do Hồ Quý Ly lãnh đạo được tiến hành trong lúc nội tình đất nước không yên, chính quyền không được lòng dân, thì khởi nghĩa Lam Sơn và chiến tranh giải phóng dân tộc do Lê Lợi lãnh đạo không chỉ khắc phục những hạn chế của cuộc kháng chiến trước đó, mà còn có nhiều sáng tạo về nghệ thuật quân sự. Đại đa số nghĩa quân là những người “mạnh lệ” – những người nghèo khổ bị bọn xâm lược và phản động áp bức, theo tiếng gọi của chủ tướng Lê Lợi đã đến tập hợp, trở thành những nghĩa binh dũng cảm.

Nguyễn Lý – một người có mặt ngay từ những ngày đầu gian khó và trong mọi trận chiến của Lê Lợi nhưng đến nay tài liệu về ông còn khá ít ỏi. Sách 35 vị khai quốc công thần Lam Sơn (NXB Thanh Hóa, 2017) vỏn vẹn hơn 3 trang; “Lam Sơn thực lục” cũng chỉ vài ba dòng viết về ông.

Năm 1418, khi Lê Lợi vừa phát lệnh khởi nghĩa thì lập tức quân Minh đàn áp gay gắt. Trong cuộc đọ sức không cân xứng này, nghĩa quân Lam Sơn đã chịu khá nhiều tổn thất. Lê Lợi buộc phải rút hết lực lượng về sách Mường Một (nay là vùng Bát Mọt, huyện Thường Xuân) và sau đó rút lên Linh Sơn (còn gọi là núi Chí Linh). Giặc vừa chấm dứt cuộc vây hãm Linh Sơn, Lê Lợi liền cho quân sĩ trở về Lam Sơn củng cố đội ngũ, tăng cường tích trữ lương thực và sắm sửa thêm vũ khí để chiến đấu lâu dài. Nhưng, trở lại Lam Sơn trong vài ngày, Lê Lợi đã phải đối phó với những cuộc tấn công đàn áp quyết liệt hơn, nên đành cho quân rút về Lạc Thủy.

Tại Lạc Thủy, Lê Lợi dự đoán rằng quân Minh nhất định sẽ dốc sức đuổi gấp theo. Để ngăn chặn cuộc truy đuổi ráo riết của quân Minh, Lê Lợi quyết định bố trí một trận đồ mai phục hết sức lợi hại ngay tại Lạc Thủy. Nguyễn Lý từ Thứ thủ trong vệ kỵ binh đã vinh dự được trao chức phó chỉ huy trận mai phục này. Ngoài Nguyễn Lý còn có một số tướng lĩnh xuất sắc như: Lê Thạch, Lê Ngân, Đinh Bồ và Trương Lôi.

Sau những trận thắng nhỏ, quân giặc chủ quan, chúng rầm rộ tiến vào Lạc Thủy với hy vọng sẽ đập tan hoàn toàn lực lượng Lam Sơn. Lợi dụng tình thế chủ quan, quân mai phục của Lê Lợi bất ngờ xông ra. Sách “Đại Việt thông sử” đã chép về trận thắng này: Ta đã “chém được vài ba ngàn tên, quân trang khí giới bắt được kể có đến hàng ngàn”. Tướng chỉ huy quân Minh trong trận này là Mã Kỳ phải một phen thực sự kinh hoàng. Đây là trận thắng lớn đầu tiên của nghĩa quân Lam Sơn, mở ra nhiều trận đại thắng sau này. Trong đó, tên tuổi của Nguyễn Lý ngày càng nổi bật.

Năm 1420, Lê Lợi cho quân đóng ở Mường Thôi. Lần này, hai tướng cao cấp của giặc là Lý Bân và Phương Chính đem trên 10 vạn quân, đánh thẳng vào khu căn cứ mới của Lê Lợi. Kẻ dẫn đường cho quân Minh là tên việt gian Cầm Lạn, người đang giữ chức Đồng Tri châu ở Quỳ Châu (Nghệ An). Để giành thế chủ động tấn công và đánh địch một trận thật bất ngờ, Lê Lợi phái các tướng Lý Triện, Phạm Vấn và Nguyễn Lý đem quân đến mai phục sẵn ở vị trí rất hiểm yếu, trên tuyến đường dẫn vào Mường Thôi.

Đúng như dự kiến của Lê Lợi, Lý Bân và Phương Chính không chút nghi ngờ, lực lượng tiên phong của chúng vừa lọt ổ mai phục, thì Nguyễn Lý, Phạm Vấn và Lý Triện liền hạ lệnh cho quân sĩ bốn bề nhất loạt xông ra. Trong trận đánh này, nghĩa quân Lam Sơn đã tiêu diệt được một bộ phận khá lớn sinh lực của giặc, khiến “bọn Lý Bân và Phương Chính chỉ chạy thoát lấy thân”.

Từ năm 1424 đến 1426, nghĩa quân Lam Sơn liên tục tổ chức nhiều trận tấn công vào khu vực quân Minh đóng ở Nghệ An. Nguyễn Lý là một trong những tướng có vinh dự tham gia ở hầu hết các trận lớn như Bồ Đằng, Trà Lân, Khả Lưu, Bồ Ải… Nhờ lập nhiều công lao, ông được Lê Lợi cho thăng dần đến hàm Thiếu úy. Tháng 9 năm Đinh Mùi (1427), Nguyễn Lý cùng Trần Nguyên Hãn đánh chiếm được thành Xương Giang, bắt sống Thôi Tụ, Hoàng Phúc và ba vạn quân địch. Từ đây, quân Minh ngày một suy yếu, nghĩa quân Lam Sơn đánh đâu thắng đấy.

Khi Lê Lợi lên ngôi hoàng đế vào năm 1428, sáng lập ra vương triều Lê, lấy hiệu là Thuận Thiên ông đã ban thưởng cho những người vào sinh ra tử với mình. Nguyễn Lý được tấn phong là Tư mã, có quyền tham dự triều chính, được xếp vào hàm Suy Trung tán Trị Hiệp mưu Công thần, cho mang Quốc tính (họ vua) và có chiếu biểu dương “Lê Lý (Nguyễn Lý) kinh dinh bốn phương, phía Bắc đánh giặc Minh, phía Nam đuổi Ai Lao. Hễ đi đến đâu đều lập công đến đó, khéo biết lấy yếu đánh mạnh, lấy ít thắng nhiều”. Từ đó sử chép ông mang tên Lê Lý. Năm 1429, triều Lê dựng biển khắc tên 93 khai quốc công thần, tên của Lê Lý được xếp vào hàng thứ 6.

Khi vua Lê Thái Tổ băng hà, vua Lê Thái Tông lên ngôi, lúc này đại tư đồ Lê Sát nắm binh quyền, lại không ưa Lê Lý đẩy ông ra làm tổng đốc lộ Thanh Hóa, sau đó lại đổi làm đồng tổng đốc lộ Bắc Giang hạ. Đến năm 1437, tư đồ Lê Sát bị bãi chức, rồi bị giết, Lê Lý được gọi về triều làm Nhập nội Thiếu úy tham tri việc quân các vệ thuộc tây đạo (gồm các châu lộ: Thanh Hóa, Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hóa).

Năm 1445, Lê Lý qua đời. Vua Lê Nhân Tông ban tên thụy là Cương Nghị, biểu dương đức tính cứng rắn, nghị lực của ông và có sắc cho dựng đền thờ ở Lâm La. Lăng mộ của Nguyễn Lý được táng ở Cốc Xá, làng Dựng Tú, Lương Giang (nay thuộc xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa). Đây là lý do tại Ba Si, xã Kiên Thọ, hằng năm người dân và con cháu họ Nguyễn vẫn thường dâng hương trên ngôi mộ nhỏ vào những ngày lễ. Năm Giáp Thìn (1484), vua Lê Thánh Tông truy phong cho ông làm “Thái sư, Dụ Quận công”, sau lại gia thăng “Dụ Quốc công”. Các đời vua Lê về sau đều phong Lê Lý làm “Trung đẳng Phúc thần Đại vương”.

“Có lẽ do những binh biến của thời cuộc mà ở làng Giao Xá (nay thuộc thị trấn Lam Sơn, huyện Thọ Xuân), được chép là quê của Nguyễn Lý, hiện tại không còn chút hồ sơ, tài liệu, chính sử ghi về ông”, anh Nguyễn Văn Thủy, công chức văn hóa thị trấn Lam Sơn cho biết. Tên Lê Lý trên đất Thanh Hóa giờ chỉ còn được đề ở Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh. Giới thiệu với chúng tôi, bà Trình Thị Luận, Trưởng phòng Nghiệp vụ Ban Quản lý di tích Lam Kinh chỉ trên những tấm biển ghi thân thế và sự nghiệp của 18 người đã dự Hội thề Lũng Nhai với Lê Lợi. “Những dòng lý lịch đơn giản nhưng đủ để chúng ta hiểu phần nào về danh tướng Lê Lý. Đáng tiếc là tài liệu chép về ông quá ít ỏi. Hy vọng rằng giai đoạn tiếp theo, với sự phát triển của công tác sưu tầm, lưu trữ văn bản, chúng ta sẽ có thêm nhiều nguồn tư liệu của các vị tướng thời Hậu Lê, trong đó có Lê Lý”.

Bài và ảnh: Kiều Huyền

Nguồn

Cùng chủ đề

Gắn sản xuất, kinh doanh với hoạt động vì cộng đồng

Thanh Hóa hiện có 21.000 doanh nghiệp (DN) đang hoạt động. Ngoài nhiệm vụ là động lực chính tạo ra khối lượng vật chất, đóng góp ngân sách và giải quyết việc làm, DN Thanh Hóa đã và đang đóng góp nguồn lực quan trọng cho công tác an sinh xã hội. Những hoạt động thiết thực này đang chung tay cùng cấp ủy, chính quyền địa phương khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, chăm lo cho...

Hyundai Lam Kinh tổ chức thành công sự kiện “Hyundai Share&Care” tại TP. Thanh Hóa

Ngày 8/11,Công ty TNHH Thành Công Thanh Hóa - Đại lý Hyundai Lam Kinh đã tổ chức thành công sự kiện “Hyundai Share&Care” tại Chợ Đình Hương, phường Đông Thọ (TP. Thanh Hóa). Sự kiện đã thu hút sự tham gia của gần 100 khách hàng cùng những người yêu mến dòng xe Hyundai.Tại sự kiện “Hyundai Share&Care”, Đại lý Hyundai Lam Kinh đã tổ chức trao học bổng “Ươm Mầm Xanh”.Sự kiện “Hyundai Share&Care” diễn ra với nhiều...

Phát huy giá trị di sản văn hóa từ chuyển đổi số

Thanh Hóa có hệ thống di sản văn hóa đa dạng, phong phú. Để bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, việc số hóa di tích, hiện vật lịch sử và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đang được các cấp, ngành, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh đặc biệt quan tâm.Ứng dụng công nghệ số tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa giúp du khách có những trải nghiệm tốt hơn...

Bí thư Thành ủy TP Thanh Hóa Lê Anh Xuân dự Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc tại thôn Luận Văn

Nhân kỷ niệm 94 năm Ngày truyền thống MTTQ Việt Nam (18/11/1930 – 18/11/2024), chiều 3/11, đồng chí Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Thanh Hóa đã đến dự, chung vui Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc cùng cán bộ và Nhân dân thôn Luận Văn, xã Thọ Xương (Thọ Xuân). Cùng tham gia có đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ tỉnh, lãnh đạo...

Hiệu quả từ những khu vườn mẫu

Mô hình khu vườn mẫu giúp người dân tăng thu nhập, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương và XDNTM. Nhằm khuyến khích các hộ gia đình nông thôn khai thác tối đa diện tích đất vườn của mình để phát triển sản xuất, tăng thu nhập, đồng thời tạo không gian xanh, sạch, đẹp, xây dựng vườn mẫu được sự hưởng ứng mạnh mẽ của chính quyền các địa phương và người dân.Khu vườn...

Cùng tác giả

Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y đồng chí Vũ Văn Tùng tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ...

Sáng 28/11, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng chuẩn y tham gia Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ 2020-2025 đối với đồng chí Vũ Văn Tùng, Tỉnh ủy viên, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa.Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh trao Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng và tặng hoa chúc mừng...

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển

Phát triển điện gió ngoài khơi sẽ góp phần tích cực bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển | 27/11/2024 Lượt xem:888 Với tiềm năng được đánh giá cao của nước ta về điện gió ngoài khơi (ĐGNK), cùng mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện, đảm bảo an ninh năng...

Mời bạn đọc báo Thanh Hóa số ra ngày 28/11/2024

(Baothanhhoa.vn) - Trong số Báo Thanh Hóa phát hành ngày 28/11/2024 sẽ mang tới cho bạn đọc đầy đủ các thông tin về thời sự - chính trị, đời sống – xã hội, văn hóa – thể thao trên địa bàn tỉnh. Mời quý độc giả cùng đón đọc! Nguồn: https://baothanhhoa.vn/moi-ban-doc-bao-thanh-hoa-so-ra-ngay-28-11-2024-231685.htm

Việt Nam liên tiếp được vinh danh tại giải “Oscar” du lịch

Năm nay, Giải thưởng Du lịch thế giới (World Travel Awards) lần thứ 31 diễn ra tại Madeira (Bồ Đào Nha) ngày 24.11. Trong đó, Việt Nam lần thứ 5 được xướng tên ở hạng mục “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới năm 2024”. Các lần trước vào năm 2019, 2020, 2022, 2023. Không chỉ có cảnh quan đẹp mắt, Việt Nam còn sở hữu những di sản thiên nhiên, văn hóa, di tích lịch sử, lễ hội,...

Nghiên cứu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường theo lộ trình

Các ý kiến cơ bản đồng tình với sự cần thiết sửa đổi luật để thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, khắc phục những bất cập của luật hiện hành. Các đại biểu đã tập trung thảo luận, cho ý kiến đối với nhiều nhóm chính sách và điều khoản cụ thể trong dự thảo luật. Trong đó có nội dung về việc đáp ứng các mục tiêu của cải cách hệ thống thuế; đối tượng...

Cùng chuyên mục

Miền non nước được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn ở Thanh Hóa

Với hệ thống hơn 20 hòn đảo lớn nhỏ, mặt hồ ở Vườn Quốc gia Bến En được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn của xứ Thanh. Vườn Quốc gia Bến En (thuộc địa bàn hai huyện Như Thanh và Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa), cách trung tâm TP Thanh Hóa khoảng 45 km về hướng Tây Nam và cách Hà Nội 200 km. Nơi đây được ví như một “Vịnh Hạ Long trên cạn” ở xứ Thanh, với không...

“Cô gái Lạch Trường” hai lần hiến máu cho các chiến sĩ hải quân

Cô gái ấy chính là bà Tô Thị Đạo quê ở làng Nam Huân, xã Hòa Lộc (Hậu Lộc). Năm nay đã 82 tuổi đời, 61 năm tuổi Đảng, nhưng bà vẫn còn nhớ mãi cái ngày 5/8/1964, cách đây vừa tròn 60 năm.Bà Tô Thị Đạo bên món quà của Bộ Tư lệnh Hải quân tặng nhân kỷ niệm 60 năm chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam và Quân dân miền Bắc. Ảnh:...

[WOW THANH HÓA] Sầm Sơn và những câu chuyện huyền bí: Hòn Trống Mái

02/08/2024 08:20(Baothanhhoa.vn) - Hòn Trống Mái nằm trên đỉnh Núi Trường Lệ, là hai tảng đá tự nhiên đứng cạnh nhau như đôi vợ chồng, gắn bó không rời. Được hình thành từ hàng triệu năm trước, Hòn Trống Mái không chỉ là một tuyệt tác của thiên...Phạm Nam - Thanh Tâm Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-sam-son-va-nhung-cau-chuyen-huyen-bi-hon-trong-mai-221054.htm

‘Bỏ túi’ kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa

Vùng đất xứ Thanh không chỉ có những bãi biển đẹp ngút ngàn mà còn có những di tích lịch sử đậm dấu ấn thời gian cùng rất nhiều món ngon đáng nhớ. Kinh nghiệm du lịch Thanh Hóa: đi vào mùa nào đẹp? Do sự đa dạng về địa hình, Thanh Hóa có khí hậu đặc trưng của cả 3 vùng là vùng ven biển, vùng trung du và vùng đồi núi. Bạn nên chọn lịch trình ứng với mỗi...

Về thăm làng cổ Vân Cổn

Nằm cách thị trấn Triệu Sơn (Triệu Sơn) khoảng 6km có một ngôi làng tuổi đời hàng thế kỷ nằm bên sông Nhơm, đó là làng Vân Cổn thuộc xã Vân Sơn.Đền Tía ở làng Vân Cổn được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh.Đầu thế kỷ XIX, Vân Cổn là một làng thuộc tổng Cổ Định (Nông Cống). Đến thời Đồng Khánh, do cư dân phát triển đông đúc, làng được...

[WOW THANH HÓA] Làng cổ Đông Sơn

26/07/2024 07:00(Baothanhhoa.vn) - Làng cổ Đông Sơn được xem là một trong những ngôi làng có lịch sử phát triển lâu đời nhất của Việt Nam. Trải qua bao nhiêu năm tháng, làng Đông Sơn vẫn luôn lưu giữ cả một hệ thống các giá trị văn hóa vật thể, phi...Phương Đỗ - Hoàng Đông Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-lang-co-dong-son-mot-trong-nhung-lang-co-dep-nhat-viet-nam-220516.htm

Biển Hải Lĩnh – điểm đến mới của giới trẻ

Nếu biển Hải Hòa, Bãi Đông đã khá nổi tiếng, có hệ thống khách sạn, nhà hàng lớn được mệnh danh là “biển ngọc” phía Nam tỉnh Thanh Hóa thì biển Hải Lĩnh vẫn còn hoang sơ vắng vẻ, và ít người biết đến. So với những ồn ào, chật chội, khan hiếm phòng của các điểm du lịch khác thì chỉ cần bạn thích là có thể đến ngay với bãi biển Hải Lĩnh (thị xã Nghi Sơn).Bình...

Người cộng sản kiên trung của chiến khu Ngọc Trạo

Phạm Văn Hinh sinh năm 1914, quê ở làng Cẩm Bào, tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành, phủ Quảng Hóa, nay là làng Cẩm Bào, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc). Dù xuất thân trong một gia đình quan lại phong kiến, nhưng ông lại sớm giác ngộ cách mạng.Nhà thờ họ Phạm ở làng Cẩm Bảo, xã Vĩnh Long (Vĩnh Lộc) - nơi thờ cúng liệt sĩ Phạm Văn Hinh.Năm 13 tuổi, ông học Trường Pháp - Việt ở...

[WOW Thanh Hóa!] Hoài niệm ký ức xưa qua bộ sưu tập xe đạp cổ độc đáo

19/07/2024 09:00(Baothanhhoa.vn) - Bộ sưu tập này không chỉ là một kho báu về mặt vật chất mà còn mang giá trị tinh thần lớn lao. Mỗi chiếc xe, mỗi hiện vật đều kể lại một câu chuyện về quá khứ, về những tháng ngày gian khó mà đầy kỷ niệm...Hoàng Phương - Hoàng Sơn Nguồn: https://baothanhhoa.vn/video/wow-thanh-hoa-hoai-niem-ky-uc-xua-qua-bo-suu-tap-xe-dap-co-doc-dao-219926.htm

Xuân Minh – sáng mãi tinh thần cách mạng

Là vùng quê nổi tiếng với những trang sử cách mạng hào hùng, Nhân dân xã Xuân Minh (Thọ Xuân) với tinh thần anh dũng, bất khuất đã chiến thắng thực dân Pháp, đế quốc Mỹ. Để đến thời bình chính tinh thần cách mạng đó là “ngọn đuốc” thắp sáng để người dân và chính quyền xây dựng, phát triển quê hương giàu mạnh.Di tích cách mạng đình làng Phong Cốc. Ảnh: Vân AnhVề thăm Xuân Minh, điều...

Tin nổi bật

Tin mới nhất