Lâu nay, chúng ta vẫn gọi nghề cá theo cách hiểu: biển là của mọi nhà, ai cũng được khai thác, mạnh ai nấy làm. Việc này làm phát sinh nhiều hệ lụy trong đánh bắt, làm ô nhiễm môi trường, suy kiệt nguồn thủy sản. Cần nghề cá trách nhiệm, tức ngư dân cần thay đổi hành vi với nghề cá bằng việc khai thác theo quy định, khai thác gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản, hướng đến khai thác bền vững.
Một góc cảng Lạch Hới, phường Quảng Tiến (TP Sầm Sơn).
Câu chuyện chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, không phải câu chuyện giờ mới nói. Đây là nhiệm vụ được các cấp, các ngành, đơn vị liên quan triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt từ nhiều năm trở lại đây. Tuy nhiên, qua rà soát vẫn còn một số tồn tại, hạn chế chưa được khắc phục, như: Còn nhiều tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm và không giấy phép khai thác thủy sản). Việc giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng còn yếu kém. Công tác thực thi pháp luật, xác minh, xử lý các hành vi, vi phạm khai thác IUU còn hạn chế so với vụ việc vi phạm. Đặc biệt, vẫn còn nhiều tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình…
Để khắc phục những hạn chế trên, Ban Quản lý cảng cá Thanh Hóa đã huy động toàn bộ nhân lực xuống tận boong tàu, vào tận nhà dân để tuyên truyền cho các chủ tàu thực hiện đúng quy định của pháp luật. Ông Lê Văn Hân, Cảng trưởng cảng Lạch Hới, một trong những người trực tiếp đến từng tàu, vào từng nhà dân để vận động, tuyên truyền bà con ngư dân cho biết, bản thân ông đã gặp không ít những tình huống chống chế của các ngư dân, nhưng khi nói về quy định, mức xử phạt nghiêm khắc từ lực lượng chức năng, và vì mục tiêu chung xóa ”thẻ vàng” hướng đến đánh bắt bền vững, lâu dài thì các chủ tàu mới lắng nghe, nhận thức rõ quy định của pháp luật.
Dọc tuyến cảng Lạch Hới, bên cạnh những tàu cá nằm bờ do không đảm bảo quy định, vẫn còn đó những con tàu khải hoàn trở về cập cảng. Đó là những con tàu lớn, hiện đại, có chiều dài lên tới 25 – 30m. Anh Nguyễn Văn Hiếu, chủ tàu số hiệu 92968-TS, cho biết: Quá trình hoạt động trên biển, các chủ tàu thường xuyên hỗ trợ nhau về tọa độ, ngư trường, cũng như việc tuân thủ các quy định về khai thác hải sản, không vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài. Trường hợp, phát hiện những tàu cá giã cào, tàu sử dụng mắt lưới nhỏ để đánh bắt theo hình thức tận diệt, không thân thiện với môi trường thì nhắc nhở, thậm chí báo cáo lực lượng chức năng để xử lý.
Còn với chủ tàu Nguyễn Đức Hải, ở phường Quảng Tiến (TP Sầm Sơn) thì từ khi được phổ biến những quy định về phòng chống khai thác IUU, anh Hải đã bắt đầu với thói quen đi khai, về báo. Đồng thời, luôn trang bị cuốn ghi chép nhật ký đánh bắt, sản lượng để làm đối chiếu khi cơ quan chức năng kiểm tra. Việc ghi chép này giúp anh nắm được tình hình khai thác tăng hay giảm. Thay vì như trước đây, anh chỉ đưa cá vào cảng bán. Anh Hải hiểu rằng, nếu tiếp tục vi phạm khai thác IUU, ngư dân không chỉ làm ảnh hưởng đến hình ảnh đất nước mà còn tự làm khó với chính “nồi cơm” của mình.
Theo Ban Quản lý Cảng cá Thanh Hóa, nhiều giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế, chung tay cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu trong khai thác thủy sản đã, đang được triển khai. Ngoài việc tuyên truyền, phổ biến quy định trong hoạt động khai thác đánh bắt thì áp dụng các giải pháp mạnh tay như: tăng cường rà soát, thống kê các tàu cá “3 không”, gửi kết quả cho bộ đội biên phòng, chính quyền địa phương và các đơn vị có liên quan để theo dõi, giám sát và quản lý nghiêm theo quy định. Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm việc kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất bến, cập cảng đúng trình tự thủ tục. Lập biên bản làm việc và biên bản vi phạm hành chính đối với các tàu cá vi phạm gửi thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và lực lượng chức năng xử lý theo quy định…
Có thể nói, mọi cố gắng, nỗ lực thời điểm này đều hướng đến việc giúp cho ngư dân thực thi tốt các quy định trong hoạt động đánh bắt của Luật Thủy sản, hướng đến tính chuyên nghiệp, bền vững của ngành nghề.
Bài và ảnh: Đình Giang
