Nhạc sĩ Quản Thắng: Đưa cuộc sống lên khuông nhạc

Trong suốt cuộc trò chuyện với chúng tôi, đôi mắt của nhạc sĩ Quản Thắng luôn sáng rỡ. Khi nói về âm nhạc và cảm hứng sáng tác, ông say sưa: “Với bất cứ đâu đi qua, những người đã gặp, tôi đều dành rất nhiều tình cảm. Và những chất chứa đó được tôi truyền tải vào âm nhạc”. Với vị nhạc sĩ già, âm nhạc không cần phải là một cái gì đó quá lớn lao, vĩ đại, mà nó là cảm xúc trong tâm hồn người nghệ sĩ và được ông gửi gắm qua từng nốt nhạc, lời ca.

Nhạc sĩ Quản Thắng sinh ra và lớn lên trong một gia đình không có ai đi theo sự nghiệp âm nhạc. Nhưng ngay từ khi còn nhỏ, cậu bé Quản Thắng đã bộc lộ năng khiếu với ca hát. Cậu có thể nghe nhạc trên radio rồi ngâm nga lại chính xác từng giai điệu. Đến khi đi học, cậu nhanh chóng trở thành hạt nhân văn nghệ của trường.

Sau khi học xong bậc trung học cơ sở, cậu trai trẻ Quản Thắng trúng tuyển vào Trường Trung cấp Nhạc – Họa Trung ương và khăn gói xuống Hà Nội theo học đàn Ắc-coóc-đê-ông (Accordion).

Vừa theo học kiến thức âm nhạc, vừa luyện đàn, chàng trai trẻ tiết kiệm suốt gần 2 tháng trời mới đủ tiền mua một cuốn sổ tay bìa cứng. Mỗi khi gặp một sự việc, con người hay bất kỳ tình huống nào thú vị, ông đều ghi chép lại. Những trang giấy đó trở thành cảm hứng sáng tác bất tận cho nhạc sĩ Quản Thắng sau này.

Trong suốt sự nghiệp của mình, nhạc sĩ Quản Thắng đã sáng tác nhiều bài hát về nhiều chủ đề khác nhau như: hòa bình, đất nước, quê hương Thái Nguyên, tình cảm đôi lứa… Nhân vật trong các bài hát của ông cũng rất đa dạng, từ người lính trong chiến tranh, đến những cô công nhân, người nông dân trên cánh đồng, người thợ lò, thợ gang…

Nhạc sĩ Quản Thắng có số lượng bài hát tương đối lớn và tham gia sinh hoạt trong nhiều hội, nhóm văn nghệ sĩ.

Mỗi sáng tác của ông đều được đánh giá “rất đời” bởi sự chân thực, gần gũi với cuộc sống. Không ít bài hát trong số đó đã trở nên nổi tiếng như: Bộ đội tinh nhuệ sẵn sàng, Hương núi, Quê anh, Hát về những kỷ niệm, Bắc Thái tuổi hai mươi…

Sau 3 năm gắn bó với cây đàn Ắc-coóc-đê-ông, anh Thắng được lệnh tham gia quân ngũ và trở thành bộ đội đặc công tại Sư đoàn 305, đóng quân tại mặt trận Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Đã học hết bậc trung cấp, lại là người nhanh nhẹn, anh được đơn vị phân công nhiệm vụ nghiên cứu chiến trường.

Nhạc sĩ Quản Thắng và đồng đội biểu diễn văn nghệ trong thời kỳ chiến tranh.

Nhắc đến những năm tháng chiến tranh ác liệt, ông Thắng say sưa kể chuyện cuộc sống trong quân ngũ, về những người đồng đội hay những miền quê từng đi qua, hoặc dừng chân đóng quân ở đó…

Nhạc sĩ Quản Thắng khi còn trẻ.

Nhìn vào nét mặt của người nhạc sĩ già, chúng tôi như vẫn còn thấy hình ảnh anh lính trẻ thức trắng đêm bên tấm bản đồ trận địa, sau đó chầm chậm trao đổi với đồng đội bằng tông giọng trầm ấm. Khi thì họ cùng vui vì chiến thắng, lúc buồn đau vì đồng đội thương vong. Đặc biệt, đôi mắt ông ngời sáng lên niềm tự hào khi nói về lớp lớp những người trẻ ở độ tuổi mười chín, đôi mươi đi theo tiếng gọi non sông, quên mình lao vào trận địa để bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc.

Nhận thấy chàng lính trẻ kéo đàn giỏi, hát hay và sáng tác tốt, sau một thời gian chiến đấu ở Quảng Trị, năm 1973, anh Thắng được điều ra Bắc, biên chế thuộc Đội Tuyên văn của Binh chủng Đặc công. Khi đó anh mới có thời gian hoàn thiện những bài hát đầu tiên, dù đã ấp ủ đầy ắp nốt nhạc trong những cuốn sổ tay.

Các ca khúc như: Hương Tràm nơi đầu sóng, Anh hùng Hồ Thị Kỷ, Anh hùng biệt động Sài Gòn… được vang lên trên nhiều mặt trận, giúp cổ vũ tinh thần chiến sĩ và nhân dân hăng hái chiến đấu.

Năm 1979, khi chiến tranh biên giới nổ ra, anh tiếp tục lên đường phục vụ tại Cao Bằng, Lạng Sơn. Tham gia 2 cuộc chiến, cuộc sống quân ngũ và thực tế chiến trường là nguồn cảm hứng để nghệ sĩ Quản Thắng sáng tác hơn 60 ca khúc.

Trong ngôi nhà nhỏ của gia đình nhạc sĩ Quản Thắng, mỗi buổi sáng lại rộn ràng tiếng nhạc, tiếng ca. Ông đàn, bà hát, hằng ngày, nhạc sĩ Quản Thắng và vợ là bà Nguyễn Thị Quý, một cựu cán bộ tuyên văn, luôn duy trì tình yêu với âm nhạc theo cách như vậy.

Mở cho chúng tôi xem tủ “tài sản quý”, nhạc sĩ Quản Thắng vui vẻ giới thiệu tập bản thảo sáng tác, những chiếc radio cũ kỹ đã theo ông trong suốt nhiều năm trời hay cây đàn Organ cũ hằng ngày vẫn ngân nga giai điệu. Câu chuyện về âm nhạc vẫn tiếp tục khi cơn mưa chợt đổ xuống bên hiên nhà.

Sau 11 năm quân ngũ, năm 1982, nhạc sĩ Quản Thắng ra quân và được biên chế vào Phòng Văn nghệ, Ty Văn hóa Thông tin Bắc Thái, giữ chức Trưởng phòng và sau đó phụ trách Nhà Văn hóa tỉnh.

Đây là giai đoạn phong trào văn hóa quần chúng phát triển mạnh, cũng là quãng đời sôi nổi của những cán bộ Phòng Văn hóa. Anh Thắng cùng đồng nghiệp mang theo hàng chục cân thiết bị trên lưng rồi trèo đèo lội suối vào Sảng Mộc, Thần Sa, Tràng Xá, lên Bản Tèn, Văn Lăng… mang lời ca tiếng hát về vùng sâu, vùng xa, xây dựng phong trào và tổ chức hội diễn các cấp.

Nhạc sĩ Quản Thắng còn lưu giữ nhiều kỷ vật xưa cũ gắn liền với sự nghiệp của ông.

Chất liệu cuộc sống vùng cao ngồn ngộn, cảm hứng âm nhạc dồi dào, nhiều tác phẩm ra đời trong thời gian này được nhạc sĩ Quản Thắng rất tâm đắc.

Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của nhạc sĩ Quản Thắng phải kể đến là bài “Hát về những kỷ niệm”, được sáng tác năm 1985. Bài hát này được tỉnh Bắc Thái lựa chọn tham gia Hội diễn Làng Sen và thường xuyên được trình diễn tại nhiều hội diễn văn nghệ quy mô lớn.

Trong suốt một thời gian dài, những lời hát như kể chuyện: “Núi rừng bạt ngàn xanh, nơi chiến khu xưa in bóng Người/ Gió Đèo De dòng suối núi Hồng, rì rào rì rào hát, rì rào hát về Người/ Hát về những kỷ niệm, khi Bác ở chiến khu/ Hát về những kỷ niệm, khi Bác về Thái Nguyên…” luôn được thính giả trên sóng Đài Phát thanh Bắc Thái rất yêu thích.

Với nhạc sĩ Quản Thắng, âm nhạc là niềm đam mê, là thú vui tao nhã, là góc nhìn của ông với cuộc đời. Ông hầu như không sáng tác về bản thân, mà chỉ có rất ít bài hát tâm sự về chặng đường đã qua nhưng đều được ông giữ cho riêng mình.

Tình yêu âm nhạc thấm đẫm trong huyết quản nên ngay cả khi đã nghỉ hưu, nhạc sĩ Quản Thắng vẫn sáng tác. Ông còn tích cực đưa giai điệu của dân ca Quan họ, dân ca Bắc bộ, dân ca Nam bộ, điệu chèo, điệu then… vào các tác phẩm, vừa để tạo ra dấu ấn riêng biệt, vừa góp phần lưu giữ, truyền thừa văn hóa.

Hiện đã 75 tuổi, nhưng tình yêu âm nhạc vẫn cháy trong tim nhạc sĩ Quản Thắng. Ông vẫn tiếp tục ghi dấu ấn cho nền âm nhạc Thái Nguyên và Việt Nam.