Cảnh giác với ‘bẫy văn hóa’ cài cắm ‘đường lưỡi bò’

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các sản phẩm văn hóa giải trí, thương hiệu ngoại nhập ngày càng đa dạng và dễ dàng tiếp cận công chúng Việt Nam. Tuy nhiên, phía sau các bộ phim, đồ chơi cho trẻ em hay những vật dụng đời thường, không ít sản phẩm đã “cài cắm” hình ảnh “đường lưỡi bò” phi pháp – một chiêu trò tinh vi và nguy hiểm.

Các sản phẩm đồ chơi búp bê Baby Three có nghi vấn in hình “đường lưỡi bò” phi pháp.

Nhiều khán giả Việt Nam từng phát hiện “đường lưỡi bò” xuất hiện trong các bộ phim hoạt hình nổi tiếng, trò chơi điện tử quốc tế hay ấn phẩm quảng cáo, sách hướng dẫn du lịch. Những sản phẩm vốn phục vụ nhu cầu giải trí, giáo dục lại trở thành phương tiện lồng ghép yếu tố xâm phạm chủ quyền biển đảo Việt Nam.

Mới đây, thương hiệu trà sữa Chagee chuẩn bị khai trương tại Việt Nam đã vấp phải làn sóng tẩy chay khi bị phát hiện sử dụng hình ảnh “đường lưỡi bò” phi pháp trên ứng dụng. Ngay khi người tiêu dùng Việt phát hiện ứng dụng và bản đồ của Chagee xuất hiện “đường lưỡi bò”, thương hiệu này lập tức hứng chịu làn sóng phẫn nộ mạnh mẽ.

Hiện tại, ứng dụng Chagee đã bị gỡ khỏi Google Play Store và App Store tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, trên website toàn cầu của Chagee, hình ảnh “đường lưỡi bò” vẫn xuất hiện trên bản đồ tìm kiếm cửa hàng.

Trên fanpage chính thức của Chagee Việt Nam, hàng ngàn bình luận, chia sẻ bày tỏ sự phẫn nộ, yêu cầu thương hiệu gỡ bỏ hình ảnh phi pháp, công khai xin lỗi người tiêu dùng và kêu gọi tẩy chay. Đến ngày 16-3, các kênh thông tin của Chagee Việt Nam vẫn hoàn toàn im lặng trước làn sóng phản ứng.

Thời gian qua, cộng đồng mạng cũng dậy sóng trước thông tin sản phẩm đồ chơi Baby Three, từng “gây sốt” suốt một năm qua bị nghi in hình “đường lưỡi bò” phi pháp trên mặt búp bê phiên bản “Thỏ Thị Trấn Version 2”.

Nhiều đơn vị nhập khẩu, phân phối tại Việt Nam đã dừng bán sản phẩm này. Trên các nền tảng mạng xã hội, người tiêu dùng kêu gọi tẩy chay và tiêu hủy sản phẩm, do phát hiện hình ảnh nghi vấn in trên khuôn mặt và bóng mắt của búp bê.

Trước tình hình này, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã ban hành Công văn số 44/TTTN-NV ngày 12/3/2025, yêu cầu các chi cục quản lý thị trường địa phương tăng cường kiểm tra các mặt hàng đồ chơi trẻ em có liên quan đến yếu tố chủ quyền lãnh thổ Việt Nam. Cục cũng yêu cầu phối hợp chặt chẽ với các sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok Shop, Facebook nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm.

Thực tế, khán giả Việt Nam từng nhiều lần bất bình khi phát hiện hình ảnh bản đồ “đường lưỡi bò” phi pháp trong các bộ phim quốc tế được phổ biến tại Việt Nam. Gần đây, bộ phim “Hướng gió mà đi” (39 tập) đã bị Cục Điện ảnh từ chối cấp phép vì cài cắm hình ảnh vi phạm chủ quyền Việt Nam trong nhiều cảnh quay.

Trước đó, phim “Barbie” (Mỹ) cũng không được cấp phép vì lặp lại hình ảnh “đường lưỡi bò”. Trong các năm 2020 và 2021, Netflix từng ba lần cung cấp phim vi phạm chủ quyền Việt Nam, bao gồm: “Gián điệp” (Pine Gap) – hợp tác sản xuất giữa Mỹ và Australia; “Gửi thời thanh xuân ấm áp” (Trung Quốc) và “Bà Ngoại trưởng” (Mỹ). Các bộ phim này sau đó đều bị Netflix gỡ khỏi nền tảng tại Việt Nam…

Các “bẫy văn hóa” này còn len lỏi vào nhiều sản phẩm quen thuộc như quả địa cầu, sách giáo khoa nhập khẩu, bản đồ du lịch và thậm chí là bao bì hàng hóa. Nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, những chi tiết nhỏ này sẽ dần làm sai lệch nhận thức của người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, nhóm dễ bị ảnh hưởng khi tiếp cận sản phẩm quốc tế.

Các chuyên gia nhận định, việc cài cắm hình ảnh “đường lưỡi bò” không chỉ là sự “vô tình” mà là một phần trong chiến lược “tầm ăn dâu” về mặt nhận thức. Khi hình ảnh phi pháp này lặp đi lặp lại trên nhiều nền tảng, nó dần được “bình thường hóa” trong tâm trí người tiêu dùng, khiến một bộ phận công chúng lầm tưởng về tính hợp pháp của yêu sách “đường lưỡi bò”.

Thực tế cho thấy, cần siết chặt công tác kiểm duyệt nội dung nhập khẩu, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường vai trò của các cơ quan chức năng trong xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, việc xây dựng “hàng rào nhận thức” cho giới trẻ thông qua giáo dục lịch sử, địa lý và chủ quyền biển đảo cũng đóng vai trò then chốt. Khi người tiêu dùng đủ tỉnh táo và hiểu biết, những chiêu trò cài cắm sẽ dễ dàng bị phát hiện và loại bỏ.

Tại tỉnh Thái Nguyên, đầu năm 2022, Phòng An ninh chính trị nội bộ (Công an tỉnh) đã phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 1 kiểm tra và phát hiện cửa hàng “Chibi Decor – Đồ trang trí” đang bày bán 11 quả địa cầu cao cấp in hình “đường lưỡi bò” vi phạm nghiêm trọng quy định về thể hiện chủ quyền, biên giới quốc gia. Chủ cơ sở thừa nhận đã đặt hàng từ Hà Nội qua mạng xã hội Facebook để bán kiếm lời, đồng thời nhận thức rõ sai phạm.

Trong những năm qua, lực lượng chức năng cũng đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan ban ngành và các nền tảng thương mại điện tử để kiểm soát, ngăn chặn và xử lý nhiều vụ việc liên quan đến sản phẩm vi phạm chủ quyền. Tuy nhiên, nỗ lực của lực lượng chức năng sẽ không đủ nếu thiếu đi sự tỉnh táo và phản ứng kịp thời từ phía cộng đồng người tiêu dùng.

Phòng An ninh chính trị nội bộ (Công an tỉnh) cũng khuyến cáo, người dân cần nêu cao cảnh giác trước những thủ đoạn tuyên truyền xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, biển đảo Việt Nam; đồng thời chủ động lên tiếng, phản bác các luận điệu sai trái trên các ấn phẩm văn hóa.

Bẫy văn hóa cài cắm “đường lưỡi bò” không chỉ là câu chuyện của ngành thương mại hay giải trí, mà là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh văn hóa và chủ quyền quốc gia. Việc phát hiện và ngăn chặn từ sớm không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chức năng mà còn là nghĩa vụ công dân, nhằm bảo vệ sự toàn vẹn thiêng liêng của Tổ quốc trong thời đại hội nhập sâu rộng.