Khóm trúc Quan Âm – Báo Thái Nguyên điện tử

Sang xuân, tiết trời ấm dần lên. Mưa xuân lất phất bay, dịu dàng rắc những hạt bụi nước li ti xuống lá cành. Những chồi non rủ nhau tách ra khỏi nách lá, khoác lên cây chiếc áo mới màu xanh ngọc. Mặt đất ẩm mềm như chiếc bánh xốp ngọt ngào, mầm cây tách hạt, háo hức đội lớp đất mỏng nhô lên.

Bằng vài động tác nhẹ nhàng và dứt khoát, u Thi đã bứng những cây trúc non ra khỏi bồn, đặt lên tờ báo cũ và dùng dây buộc gọn lại. Gần chục cây trúc mập mạp, biếc xanh trên nền gạch lát sạch bóng không một hạt đất rơi vãi, lát nữa sẽ được đem đi, được nâng niu chăm bẵm bởi những người yêu cây khác.

Ngôi nhà của u Thi nằm trong khu phố nhỏ, bám mặt đường, diện tích chỉ hơn trăm mét vuông luôn thu hút ánh nhìn của mọi người đi đường bởi muôn hồng nghìn tía màu lá màu hoa. Nói về làm vườn, trồng cây trồng hoa, mọi người đều nhất trí u Thi xứng đáng là nghệ nhân. Hiếm người yêu cây cối và tỉ mỉ, kiên trì được như u.

Có lần, “hoa hậu” Ngọc Bảo của cơ quan được một anh bạn trai tặng bó hoa hồng nhập ngoại, màu sắc lạ và hương thơm quyến rũ, ai nhìn cũng thích. Mọi người bảo: “U Thi ơi u thử gây giống hồng siêu đẹp này đi”. Ngọc Bảo xinh đẹp luôn bận rộn và vô tâm vô tư nên cả tháng sau mới đem đến mấy cái cuống hoa đã héo quắt, áy náy thanh minh con đi du lịch ở nhà mẹ con thấy hoa tàn hết đem đổ ra bờ rào. Thế mà chỉ chưa đầy nửa năm sau, trên bàn làm việc của Bảo Ngọc đã có lọ hoa thơm ngát, còn đẹp hơn bó hoa được tặng hôm xưa.

Ngồi tán chuyện với nhau, mọi người trong cơ quan thường nói u Thi mạng Mộc nên mới có tay trồng cây, tính nết con người cũng hiền hoà, chất phác như u già nông thôn. U Thi thuộc lớp chuyên viên có thâm niên lâu nhất ở cơ quan, vì thế bọn trẻ mới gọi “u Thi”. Cơ quan nghiệp vụ ít người, vị trí việc làm rõ ràng, việc ai nấy làm ít va chạm, mọi người tôn trọng, quý mến nhau, không khí luôn chan hoà, đầm ấm. Công việc bàn giấy nhẹ nhàng, thu nhập ngoài lương theo hệ số còn có thù lao khoản nọ khoản kia, nhiều người bên ngoài nhìn vào mà mơ ước.

Khéo léo vun đất vào từng gốc trúc, u Thi miên man trong dòng hồi ức. Khoảng hơn bốn mươi năm về trước, cũng vào một ngày xuân mưa bụi, ông cụ thân sinh ra u đi đâu xin về một gốc trúc. Năm ấy, ông cụ mới chưa đầy năm mươi, ông bảo, bà nội bắt đầu yếu, nhà ta trồng khóm trúc này để làm cho bà cây gậy thật đẹp. Ông cụ xây cái bồn hình vuông mỗi bề chừng một mét ngay dưới cửa sổ nhà bếp để trồng trúc.

Lúc mới trồng, nó giống một cây mía bầu nhưng màu xanh, cành lá đã cắt tỉa gần hết để lộ thân cây mập mạp, bụ bẫm, từng đốt phình ra, trông rất ngộ nghĩnh đẹp mắt. Chẳng bao lâu, những chiếc lá đầu tiên đã xoè ra, rồi xum xuê xanh tốt. Từ một cây mía mập, cây trúc chuyển thành hình dáng Phật bà Quan âm với nghìn cánh tay uyển chuyển. Đây là lý do mọi người gọi là trúc Quan Âm.

Phải dăm năm sau, cây trúc được nhắm làm gậy cho bà nội mới được cưa hạ. Thực sự là một cây gậy hoàn hảo, từng đốt trúc như được thợ khéo chạm khắc và đánh bóng. Bà nội sung sướng đem cây gậy khoe với các cụ cùng câu lạc bộ người cao tuổi, các cụ đều nức nỏm khen cây gậy đẹp hiếm có và cụ nào cũng đăng ký một cây.

U Thi được di truyền tài làm vườn của ông cụ. Cụ rèn cô con gái rượu sự tỉ mỉ, kiên trì. Trồng trúc là dễ nhất, không hề kén đất, không đòi hỏi chăm bẵm, trong mọi điều kiện thời tiết vẫn có sức sống dẻo dai. Nhưng nếu cứ ỉ vào đó mà bỏ mặc thì cây sẽ bệnh rồi chết dần chết mòn, chẳng mấy chốc mà cả khóm sẽ tàn lụi. Ông cụ rủ rỉ từ xưa trúc là loài cây biểu tượng cho đức tính ngay thẳng, cương trực của một người quân tử, của ý chí mạnh mẽ và sự vươn lên. Khóm trúc của nhà ta không chỉ giúp làm mát, làm đẹp mà còn giúp chúng ta luôn có tâm thế an yên, có cách nghĩ, cách hành động phù hợp hoàn cảnh.

Bồn trúc đã hiện diện bên hiên nhà u Thi suốt bốn mươi năm qua, lúc nào cũng xanh ngát. Người chơi cây cảnh thường chọn số cây lẻ, riêng khóm trúc này luôn có mười hai cây không tính đến măng, tròn trịa mười hai tháng trong năm và đầy đặn mười hai con giáp, cây già có, bánh tẻ có, non có. Mỗi giai đoạn, mỗi tuổi đời, cây đều có vẻ hấp dẫn riêng, không hề nhàm chán. Trong một diện tích nhỏ hẹp nhưng khóm trúc không hề chen chúc mà chỉ gợi cảm giác an toàn, đùm bọc.

Ông cụ bảo, cây non cũng như con trẻ, cần che chở bao bọc uốn nắn nhưng càng cần phải thả ra nắng gió, nó có va đập mới nhanh cứng cáp, trưởng thành. Như bồn trúc của nhà ta, muốn phát triển được thì thế hệ sau phải ưu tú hơn thế hệ trước, muốn thế phải mất nhiều công chăm chút bồi dưỡng mới thành chứ không phải cứ “tre già” thì “măng mọc”. Ông cụ cũng từng nhiều lần buồn bã nuối tiếc nhưng vẫn dứt khoát đánh bỏ cây trúc đang độ đẹp để nhường chỗ cho những cây măng.

U Thi thở ra một hơi nhẹ nhõm, cơn gió xuân nhẹ thổi qua cũng đủ làm những chiếc lá trúc phấp phới reo vui. Nhiều ngày qua, u luôn suy nghĩ về chủ trương sắp xếp tinh giản cán bộ. Dĩ nhiên, người có chuyên môn tốt và nhiều năm gắn bó với cơ quan như u thì không thể vào diện “dôi dư”, có chăng là đám trẻ chân ướt chân ráo còn không ít sai sót trong chuyên môn.

Nghĩ đến đám trẻ, u bất giác mỉm cười, thế hệ chúng nó năng động khác xa bà già như u. Đám trẻ vô tâm vô tư, làm ăn thì cẩu thả nhưng kiến thức chuyên môn đáng nể, chúng dùng phần mềm chuyên dụng nhoáng cái đã hoàn thiện hết rồi rủ nhau đi mua cà phê. Ầm ĩ kéo nhau về thấy u vẫn đang đánh vật với cái máy tính cầm tay, chúng xúm vào giúp rồi dạy u cách dùng các ứng dụng.

Nhìn đám trẻ làm việc, u hiểu sự cần mẫn chăm chỉ của thế hệ u không còn là lợi thế, công nghệ đang hoàn toàn thay thế sức lao động của con người trong nhiều lĩnh vực. Thẳng thắn nhìn nhận, ngoài kinh nghiệm làm nghề ra, những kiến thức của u đã bắt đầu lạc hậu, u rất khó khăn khi tiếp cận với những phần mềm mới.

Tính về hiệu quả công việc, bất cứ đứa nào trong đám kia đều “trên cơ” u. Đánh giá đa chiều một cách công bằng và khách quan, u thấy chính mình là người cần tinh giản nhất cơ quan. Muốn tre trúc tạo thành rừng thành luỹ, măng phải có chỗ để mọc, phải có không gian để lớn lên, tre già phải nhường chỗ cho măng là quy luật của tự nhiên. Đã suy nghĩ thông suốt, u quyết định nộp đơn xin tự nguyện nghỉ hưu trước tuổi để cơ quan thuận lợi sắp xếp lại bộ máy.

U Thi chọn mấy cây trúc nhỏ thật ưng ý để trồng thành các chậu mi ni đặt trên bàn làm việc. U sẽ tặng cho Ngọc Bảo và đám trẻ, như là món quà chia tay của u trước khi rời cơ quan.